ITPP2/443-250/12/EK - Ustalenie prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: z 2005 r. Dz. U. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 24 lutego 2012 r. (data wpływu 27 lutego 2012 r.), uzupełnionym w dniu 12 marca 2012 r. (data wpływu), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania świadczonych usług doradczych, uznania dotacji otrzymanej na realizację projektu za obrót oraz prawa do odliczenia podatku naliczonego - jest prawidłowe.

W dniu 27 lutego 2012 r. został złożony wniosek, uzupełniony w dniu 12 marca 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania świadczonych usług doradczych, uznania dotacji otrzymanej na realizację projektu za obrót oraz prawa do odliczenia podatku naliczonego.

W przedmiotowym wniosku oraz jego uzupełnieniu, przedstawiono następujący stan faktyczny.

Związek prowadzi działalność statutową odpłatną (usługi doradcze, szkoleniowe, reklamowe) i nieodpłatną (usługi informacyjne i doradcze w trybie pomocy de minimis, usługi szkoleniowe w trybie pomocy publicznej, reprezentacja interesów zrzeszonych przedsiębiorców). Od 14 marca 2005 r. do chwili obecnej jest zarejestrowany jako podatnik podatku od towarów i usług. W tym czasie nie odzyskiwał podatku od usług doradztwa, ze względu na brak możliwości określenia struktury kosztów bezpośrednio związanych z czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług.

W wyniku konkursu przeprowadzonego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) na realizację projektu pn. "Ś.", wniosek złożony przez Związek został wybrany do dofinansowania, a na jego realizację w dniu 17 lutego 2012 r. została podpisana umowa w ramach poddziałania 2.2.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, przy współfinansowaniu z budżetu państwa i Europejskiego Funduszu Społecznego. PARP nie jest zleceniodawcą usług w projekcie. PARP zawarła ze Związkiem umowę wsparcia na realizację ww. projektu, którego uczestnicy są pozyskiwani przez Związek w rezultacie prowadzonych działań promocyjnych. Uczestnikiem projektu mogą być osoby zakładające działalność gospodarczą i przedsiębiorcy - zwani dalej klientem. Są to klienci Związku korzystający w projekcie z usług informacyjnych i/lub doradczych.

W projekcie realizowane są następujące zadania:

Usługi informacyjne i doradcze w projekcie nie są zlecane przez instytucję finansującą projekt (PARP), bowiem Związek musiał przedstawić koncepcję świadczenia tych usług we wniosku o dofinansowanie, przedstawionym w konkursie. W wyniku konkursu wniosek został wybrany do dofinansowania, a umowa o udzieleniu wsparcia na jego realizację przewiduje dotację na finansowanie 100% kosztów kwalifikowanych usług informacyjnych i 90% kosztów kwalifikowanych usług doradczych (pozostałe 10% kosztów finansuje klient w formie wkładu własnego). Dotacja pozyskana przez Związek na realizację zadań projektu ma charakter zakupowy, bowiem dotyczy pokrycia kosztów usług. Dotacja ta nie ma bezpośredniego wpływu na kwotę należną (cenę) z tytułu świadczenia usługi, bowiem przeznaczona jest na pokrycie ściśle określonych kosztów kwalifikowanych zaistniałych w związku z realizacją projektu.

Stąd też dotacja przyznana na realizację projektu nie stanowi obrotu w rozumieniu art. 29 ustawy o podatku od towarów i usług. Projekt nie generuje dochodu. Dla rozliczenia projektu koszty usług informacyjnych i usług doradczych mają odrębne budżety i prowadzona jest ich odrębna ewidencja. Zmienia się w związku z tym zasada rozliczania podatku przez Związek, ze względu na konieczność pobierania wkładu własnego od klienta korzystającego z usług doradczych w ww. projekcie. Zgodnie z zapisami umowy wsparcia, Związek ma obowiązek pobierania wkładu własnego od klienta, który skorzystał z usługi doradczej w wysokości minimum 10% kosztów tej usługi. Związek zakłada, zgodnie z umową wsparcia, pobieranie wkładu własnego odpowiadającego 10% kosztów kwalifikowanych usług doradczych w formie pieniężnej. W projekcie, zgodnie z art. 5 i art. 29 ustawy o podatku od towarów i usług, czynnością opodatkowaną (ze względu na zaistnienie "odpłatności usługi") jest usługa doradcza, a wymagana odpłatność za usługę w formie wkładu własnego klienta w finansowanie tej usługi, stanowi - zdaniem Związku - obrót wynikający z czynności do opodatkowania (wkład własny klienta stanowi obrót, czyli kwotę należną z tytułu sprzedaży, pomniejszoną o kwotę należnego podatku). Od wkładu własnego, jako wartości czynności do opodatkowania, Związek ma obowiązek - z chwilą odbioru usługi przez klienta - naliczyć podatek od towarów i usług według stawki 23% (nie zachodzi tu zwolnienie podmiotowe ze względu na odpłatne usługi doradcze zgodnie z art. 43 i art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług). Wkład własny, jako czynność opodatkowana, jest ujmowany w ewidencji sprzedaży w wartości netto wystawionej klientowi faktury VAT potwierdzającej dokonanie sprzedaży, bowiem stanowi obrót w rozumieniu art. 29 ww. ustawy - kwotę należną z tytułu sprzedaży pomniejszoną o kwotę należnego podatku. Kwota należna od klientów z tytułu świadczonych usług doradczych obejmuje wkład własny oraz należny podatek od towarów i usług.

W związku z tym, że koszty usług informacyjnych są w 100% finansowane z dotacji - nie zachodzi tu czynność opodatkowana pozwalająca na obniżenie podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od towarów i usług związanych z realizacją usług informacyjnych, zgodnie z art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług. Z kolei w zakresie usług doradczych koszty pokrywane są częściowo z dotacji pozyskanej na realizację projektu, a częściowo z wkładu własnego klientów korzystających ze wsparcia doradczego w projekcie. Zatem w przypadku usług doradczych w projekcie, zgodnie z art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług, Związkowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, bez względu na to, z jakich środków zostało to sfinansowane.

W związku z powyższym, w uzupełnieniu wniosku, zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy, wyrażonym w uzupełnieniu wniosku:

Ad 1. Usługa doradcza świadczona przez Związek na zlecenie klienta w projekcie, za którą pobierana jest od klienta odpłatność (czyli wkład własny klienta w finansowanie usługi), podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a wkład własny klienta stanowi obrót w rozumieniu art. 29 ustawy o podatku od towarów i usług (kwotę należną z tytułu sprzedaży pomniejszoną o podatek), który należy opodatkować 23% stawką podatku.

Ad 2. Dotacja przyznana na realizację ww. projektu nie stanowi obrotu w rozumieniu art. 29 ustawy o podatku od towarów i usług.

Ad 3. Od poniesionych kosztów związanych z bezpłatnymi dla klienta usługami informacyjnymi, finansowanymi w 100% z pozyskanej dotacji, nie może odliczyć podatku naliczonego lub wystąpić o zwrot naliczonego podatku od towarów i usług.

Ad 4. Przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w 100%, bez względu na fakt, że czynność opodatkowana wynosiła tylko 10% kwalifikowanych kosztów usługi.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: z 2011 r. Dz. U. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Stosownie do brzmienia art. 8 ust. 2 tej ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę. Należy podkreślić, iż czynność może być odpłatna albo nieodpłatna. Jeśli tylko czynność została wykonana za wynagrodzeniem, to jest ona odpłatna. Nie ma natomiast żadnego znaczenia, czy wynagrodzenie to pokrywa koszty świadczenia tej czynności poniesione przez podatnika, czy ewentualnie kreuje dla podatnika zysk. Także czynności wykonane "po kosztach" ich świadczenia, bądź poniżej kosztów są czynnościami odpłatnymi, o ile tylko pobrano za nie wynagrodzenie.

Warunki, których spełnienie powoduje, że nieodpłatne świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług to:

* w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa - użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia - w całości lub w części - podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),

* w przypadku świadczenia usług - świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Za usługi niezwiązane z prowadzeniem przedsiębiorstwa (świadczone do celów innych niż działalność gospodarcza) należy uznać wszelkie usługi, których świadczenie odbyło się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności gospodarczej.

Według dyspozycji art. 29 ust. 1 ww. ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Cytowany powyżej przepis stanowi odzwierciedlenie art. 73 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 347/1 z późn. zm.) z treści którego wynika, iż w odniesieniu do dostaw towarów i świadczenia usług innych niż te, o których mowa w art. 74-77, podstawa opodatkowania obejmuje wszystko, co stanowi zapłatę otrzymaną lub którą dostawca lub usługodawca otrzyma w zamian za dostawę towarów lub świadczenie usług, od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia.

Dla określenia, czy dane dotacje są, czy nie są opodatkowane istotne są szczegółowe warunki ich przyznawania, określające cele realizowanego w określonej formie dofinansowania. Z treści cytowanych wyżej przepisów wynika, iż w sytuacji gdy podatnik, w związku z konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług, otrzymuje dofinansowanie (dotacje, subwencje), stanowiące dopłatę do ceny towaru lub usługi, tego rodzaju dofinansowanie stanowi obok ceny, uzupełniający element podstawy opodatkowania z tytułu danej dostawy lub świadczenia. Kryterium uznania dotacji za zwiększającą obrót stanowi zatem stwierdzenie, iż dotacja dokonywana jest w celu sfinansowania konkretnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast dotacje niedające się powiązać z konkretnymi czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, nie stanowią obrotu w rozumieniu przepisu art. 29 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, czyli nie zwiększają podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zatem podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług zwiększa się tylko o takie dotacje, które w sposób bezwzględny i bezpośredni są związane z daną dostawą towarów lub świadczeniem usług. Jeżeli taki bezpośredni związek nie występuje, dofinansowanie ogólne - na pokrycie kosztów działalności (czy też kosztów realizacji konkretnego zadania) nie zwiększa podstawy opodatkowania, a tym samym nie podlega opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

W myśl art. 86 ust. 1 ustawy, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Według ust. 2 pkt 1 lit. a powyższego artykułu, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług - z uwzględnieniem rabatów określonych w art. 29 ust. 4.

Z treści cytowanego wyżej przepisu art. 86 ust. 1 wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia dokonuje podatnik podatku od towarów i usług, a towary i usługi, przy nabyciu których podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.

Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku od towarów i usług oraz niepodlegających temu podatkowi.

Należy wskazać, iż z żadnych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie wynika, aby prawo do odliczenia podatku naliczonego było uzależnione od źródła finansowania nabytych towarów i usług, przy zakupie których podatek został naliczony.

Jak stanowi art. 87 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku gdy kwota podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Związek będący podatnikiem podatku od towarów i usług, prowadzi działalność statutową odpłatną (usługi doradcze, szkoleniowe, reklamowe) i nieodpłatną (usługi informacyjne i doradcze w trybie pomocy de minimis, usługi szkoleniowe w trybie pomocy publicznej, reprezentacja interesów zrzeszonych przedsiębiorców). W wyniku konkursu przeprowadzonego przez PARP, złożony przez Związek wniosek został wybrany do dofinansowania, przy współfinansowaniu z budżetu państwa i Europejskiego Funduszu Społecznego. W projekcie realizowane są następujące zadania:

Umowa o udzieleniu wsparcia przewiduje dotację na finansowanie 100% kosztów kwalifikowanych usług informacyjnych i 90% kosztów kwalifikowanych usług doradczych (pozostałe 10% kosztów finansuje klient w formie wkładu własnego). Dotacja pozyskana przez Związek na realizację zadań projektu ma charakter zakupowy. Nie ma bezpośredniego wpływu na kwotę należną (cenę) z tytułu świadczenia usługi. Projekt nie generuje dochodu. Dla rozliczenia projektu koszty usług informacyjnych i usług doradczych mają odrębne budżety i prowadzona jest ich odrębna ewidencja. Związek zakłada, zgodnie z umową wsparcia, pobieranie wkładu własnego odpowiadającego 10% kosztów kwalifikowanych usług doradczych, w formie pieniężnej.

Biorąc pod uwagę powyższe oraz treść powołanych przepisów należy stwierdzić, że skoro - jak wskazał Związek - dotacja pozyskana na finansowanie usług informacyjnych (100% kosztów kwalifikowanych) i usług doradczych (90% kosztów kwalifikowanych) nie ma bezpośredniego wpływu na cenę świadczonych usług, to nie stanowi obrotu, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy.

Wobec powyższego usługi informacyjne wykonywane są dla klientów nieodpłatnie. Z uwagi na fakt, iż treść wniosku nie wskazuje, by były one świadczone do celów innych niż działalność gospodarcza Związku - ich nieodpłatne świadczenie nie podlega opodatkowaniu. W konsekwencji powyższego, od zakupów dokonanych w związku ze świadczeniem tych usług Związek nie może odliczyć podatku naliczonego lub wystąpić o zwrot tego podatku.

Natomiast świadczenie usług doradczych jest dokonywane odpłatnie. Z treści wniosku wynika bowiem, iż kwota należna od klientów z tytułu tych usług obejmuje wkład własny oraz należny podatek od towarów i usług. Zatem pobierany przez Związek wkład własny stanowi obrót, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy, z tytułu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Świadczenie usług doradczych nie jest objęte zwolnieniem, ani obniżonymi stawkami podatku od towarów i usług na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług, ani rozporządzeń wykonawczych, wydanych na jej podstawie, zatem podlega opodatkowaniu 23% stawką podatku.

W konsekwencji powyższego, od zakupów związanych z usługami doradczymi, z uwagi na wystąpienie związku dokonanych zakupów z czynnościami opodatkowanymi, Związkowi przysługuje prawo do odliczenia podatku w pełnej wysokości, bez względu na źródło finansowania tych wydatków (dotacja, czy wkład własny), o ile nie zachodzą ograniczenia wynikające z art. 88 ustawy o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.