ITPP2/443-1567/11/MN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 17 listopada 2011 r. (data wpływu 21 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania należnego od najemcy za każdy dzień zwłoki w wydaniu lokalu - jest nieprawidłowe.

W dniu 21 listopada 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania odszkodowania należnego od najemcy za każdy dzień zwłoki w wydaniu lokalu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka jest czynnym podatnikiem VAT, zobowiązanym w zakresie podatku od towarów i usług do składania deklaracji miesięcznych. Przedmiotem działalności Spółki jest między innymi wynajem lokali użytkowych dla podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni. Umowy najmu są zawierane przede wszystkim na czas nieokreślony, a każda ze stron ma prawo wypowiedzieć umowę. W przedmiotowych umowach najmu jest zawarta klauzula, iż w przypadku niewydania lokalu w terminie po upływie okresu wypowiedzenia, najemca zapłaci dla Spółki odszkodowanie ustalane według stawki dziennej. Jako przykład Spółka wskazuje, iż w dniu 30 czerwca 2011 r. zawarła umowę najmu z przedsiębiorcą samodzielnie prowadzącym działalność gospodarczą, ze wskazaniem, iż w przypadku niewydania najmowanego lokalu w terminie, najemca zapłaci dla Spółki odszkodowanie za każdy dzień zwłoki w wydaniu lokalu w wysokości 200 zł W dniu 31 października 2011 r. najemca wypowiedział ze skutkiem natychmiastowym umowę najmu zawartą w dniu 30 czerwca 2011 r., ale najmowanego lokalu do dnia 15 listopada 2011 r. nie wydał. W dniu 15 listopada 2011 r. Spółka za okres od dnia 1 listopada 2011 r. do dnia 15 listopada 2011 r. zażądała zapłaty od najemcy odszkodowania w kwocie brutto 3.000 zł, dokumentując powyższe odszkodowanie fakturą VAT, w której zostało wskazane, iż odszkodowanie jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług według stawki podatkowej w wysokości 23% oraz została w niniejszej fakturze określona przez Spółkę kwota podatku należnego w wysokości 560,98 zł.

W związku z powyższym zadano m.in. następujące pytanie.

Czy należne dla Spółki odszkodowanie za okres niewydania najmowanego lokalu przez najemcę, którego to wysokość odszkodowania jest określona przez strony umowy najmu za każdy dzień zwłoki w wydaniu lokalu, Spółka ma obowiązek uznać za usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, która to usługa, w przypadku gdy najemcą jest podatnik VAT czynny, winna zostać udokumentowana fakturą VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, jak wynika z " art. 224 i 225 k.p.c. " z tytułu bezumownego korzystania z lokalu właścicielowi służy prawo do odszkodowania. W niniejszej sprawie strony ustalają jego wysokość w umowie najmu. Z uwagi na powyższe Spółka uważa, że po okresie wypowiedzenia nie istnieje pomiędzy Spółką a byłym najemcą żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny. Reasumując powyższe, w ocenie Spółki, należne odszkodowanie za okres niewydania najmowanego lokalu przez najemcę, którego wysokość została określona przez strony umowy najmu za każdy dzień zwłoki w wydaniu lokalu, Spółka nie ma obowiązku uznać za usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Z uwagi na powyższe Spółka nie jest zobowiązana do udokumentowana należnego od byłego najemcy odszkodowania fakturą VAT. Zdaniem Spółki dla celów ewidencyjnych należna kwota odszkodowania może zostać udokumentowana notą księgową.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W art. 7 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Należy ponadto zauważyć, że podatnicy, o których mowa w art. 15 - stosownie do przepisu art. 106 ust. 1 cyt. ustawy - są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Jednakże są przypadki, gdy transakcji między dwoma podmiotami nie należy dokumentować fakturą VAT, ponieważ przedmiotem transakcji nie jest towar lub świadczona usługa.

Wskazać, należy również, iż bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 k.c., w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy podmiot zajmujący nieruchomość nie chce jej opuścić, a właściciel dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy podmiot zajmujący nieruchomość użytkuje go za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu - czynność ta podlega opodatkowaniu jako świadczenie usług.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w dniu 31 października 2011 r. najemca wypowiedział ze skutkiem natychmiastowym umowę najmu zawartą w dniu 30 czerwca 2011 r. Do dnia 15 listopada 2011 r. najemca nie wydał przedmiotu najmu. W dniu 15 listopada 2011 r. Spółka za okres od dnia 1 listopada 2011 r. do dnia 15 listopada 2011 r. zażądała zapłaty od najemcy odszkodowania w kwocie brutto 3.000 zł (obliczonej wg ustaleń zawartych w umowie), dokumentując powyższe odszkodowanie fakturą VAT. Należy zauważyć, iż ze stanu faktycznego opisanego we wniosku nie wynika, aby Wnioskodawca prowadził działania zmierzające do wyeksmitowania podmiotu zajmującego nieruchomość, a jedynie obciążył go określoną należnością, nazwaną "odszkodowaniem" w wysokości określonej w umowie najmu.

W tym stanie rzeczy, w ocenie tut. organu, w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z wynagrodzeniem za świadczenie usług, które podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Kwota należna z tytułu niewydania nieruchomości nazwana przez strony umowy odszkodowaniem jest w istocie wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie z lokalu przez najemcę.

Zatem, skoro przedmiotowa transakcja stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, wymienioną w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, należy ją dokumentować fakturą VAT, zgodnie z przepisem art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż usługa ta, jak wynika ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, została wykonana na rzecz przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.