ITPP2/443-1558/12/EK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 21 grudnia 2012 r. (data wpływu 31 grudnia 2012 r.), uzupełnionym w dniu 8 marca 2013 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania transakcji nabycia pakietów wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 31 grudnia 2012 r. został złożony wniosek, uzupełniony w dniu 8 marca 2013 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie wyłączenia z opodatkowania transakcji nabycia pakietów wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz zdarzenie przyszłe.

Podstawowym przedmiotem działalności Funduszu, stosownie do zapisów ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, jest lokowanie środków pieniężnych w prawa majątkowe w postaci wierzytelności w celu uzyskania z nich pożytków z tytułu wpływu środków wynikających z ich odzyskania lub odsprzedaży. W wyniku prowadzonej działalności dominującym składnikiem portfela inwestycyjnego Funduszu są nieregularne wierzytelności (obciążone wysokim ryzykiem nieściągalności), nabyte głównie od banków na podstawie umów sprzedaży wierzytelności za cenę niższą od ich wartości nominalnej z uwagi na brak terminowych spłat, zgon kredytobiorcy, przedawnienie, brak zabezpieczenia, zajęcie egzekucyjne i inne przyczyny zmniejszające możliwość ich ściągnięcia w pełnej wysokości.

Do chwili obecnej Fundusz nabył kilka pakietów wierzytelności nieregularnych, w tym dwa pakiety od Banku. Od transakcji tych Fundusz uiścił podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie 1% wartości rynkowej nabywanych pakietów wierzytelności. Zamierza zawierać kolejne transakcje tego samego rodzaju w przyszłości. Zawierając tego typu umowy, Fundusz nie świadczył (ani nie będzie świadczył) na rzecz zbywców żadnych dodatkowych usług i nie pobierał (ani nie będzie pobierał) od nich wynagrodzenia za usługę ściągania długów ani też jakichkolwiek innych wynagrodzeń. Cena sprzedaży wierzytelności, uzgodniona przez strony na dzień cesji, uwzględnia oszacowane ryzyko niespełnienia świadczeń przez dłużników.

Ze względu na znaczną liczbę wierzytelności, w niektórych przypadkach cena była (i będzie) ustalana względem całego ich pakietu, bez określania ryzyka nieściągnięcia (a więc i wartości rynkowej) poszczególnych wierzytelności wchodzących w jego skład, na podstawie ryzyka uśrednionego dla całego pakietu. W efekcie cena całego pakietu ma charakter rynkowy, przy czym różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia za usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, uzależnioną od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. Ryzyko nieściągalności wierzytelności wchodzących w skład nabywanego portfela jest w całości przejmowane przez Fundusz. W niektórych przypadkach, na podstawie dodatkowego porozumienia umownego, zbywca może ewentualnie być uprawniony do wynagrodzenia za przyjmowanie w imieniu Funduszu i przekazanie Funduszowi wpłat dłużników dokonujących na jego rachunek spłat wierzytelności już po ich cesji.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zawierane przez Fundusz transakcje nabycia pakietów wierzytelności nieregularnych (zarówno już zawarte, jak i przyszłe tego samego rodzaju) stanowią czynności objęte zakresem zastosowania podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, zawierane przez Fundusz transakcje nabycia pakietów wierzytelności nieregularnych (zarówno już zawarte, jak i przyszłe tego samego rodzaju) nie stanowią czynności objętych zakresem zastosowania podatku od towarów i usług.

Fundusz wskazał, iż przez zakres zastosowania podatku od towarów i usług należy rozumieć opodatkowanie czynności lub jej zwolnienie z opodatkowania zgodnie z przepisami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) lub wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych.

Po powołaniu treści art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy stwierdził, że aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi przy tym istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Podniósł, iż wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Po powołaniu treści art. 509 oraz 510 § 1 Kodeksu wskazał, że istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Fundusz podniósł, iż w przedmiotowej sprawie wierzytelności są zbywane po cenie niższej od ich wartości nominalnej. Różnica ceny jest podyktowana rzeczywistą ekonomiczną wartością wierzytelności w chwili sprzedaży, uzależnioną w szczególności od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników. Oznacza to, że nie występuje żadna usługa świadczona przez Fundusz na rzecz zbywcy wierzytelności. W przedstawionej transakcji brakuje bowiem elementu ceny za jakąkolwiek usługę. Zaznaczył, że brakuje również jakichkolwiek, poza ceną należną za pakiet wierzytelności, świadczeń ze strony Funduszu. Jego dalsze czynności w związku z nabytymi wierzytelnościami nie mają żadnego wpływu na sytuację zbywcy i nie wynikają z realizacji jakichkolwiek zobowiązań wobec niego.

Fundusz stwierdził, iż ewentualnie może wprawdzie zostać zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za przekazywanie mu przez zbywcę wpłat dokonanych przez dłużników na rachunek zbywcy, zamiast na rachunek Funduszu - jednak ani wynagrodzenie to nie stanowi elementu ceny pakietu wierzytelności, ani też nie jest ściśle związane z jego sprzedażą - stanowi natomiast odrębną usługę, wykonywaną przez zbywcę na rzecz Funduszu na podstawie odrębnego porozumienia. Podkreślił przy tym, że sama różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie jest, choćby w części, wynagrodzeniem za ewentualną usługę świadczoną przez Fundusz. Cena uiszczana w zamian za pakiet wierzytelności odpowiada bowiem jego łącznej wartości rynkowej (nie ma przy tym znaczenia, czy wierzytelności wyceniane są oddzielnie, czy nie - łączna wartość pakietu zawsze ma bowiem charakter rynkowy).

Fundusz wskazał, iż interpretację tę potwierdza orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. W analogicznej sprawie w wyroku z dnia 27 października 2011 r. w sprawie GFKL Financial Services AG (C-93/10) Trybunał wskazał, iż art. 2 pkt 1 i art. 4 Szóstej Dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (obecnie kwestię tę regulują w sposób tożsamy przepisy Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej)"należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży." Podniósł, że warunek ten jest w niniejszej sprawie spełniony.

Stanowisko to zostało konsekwentnie przyjęte przez NSA w wyroku w składzie 7 sędziów, wydanym 19 marca 2012 r. (I FPS 5/11): "Naczelny Sąd Administracyjny za możliwe uznaje sformułowanie, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, następującego twierdzenia: nabycie wierzytelności pieniężnej, co wymaga podkreślenia, na własne ryzyko, w celu windykacji w swoim imieniu i na swoją rzecz, nie jest odpłatną usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, tym samym art. 8 ust. 1 UPTU, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży." Fundusz zaznaczył, iż również tak sformułowane warunki są w niniejszej sprawie spełnione.

Stwierdził, że powyższe stanowisko NSA było następnie przyjmowane bez zastrzeżeń w kolejnych jego wyrokach, wydanych w 2012 r.: z 24 kwietnia (I FSK 200/12), 25 kwietnia (I FSK 176/12), 26 kwietnia (I FSK 204/12), 9 maja (I FSK 175/12), 15 maja (I FSK 322/12), 30 maja (I FSK 1372/11), 31 maja (I FSK 447/12), 14 czerwca (I FSK 506/12), 20 czerwca (I FSK 448/12), 25 czerwca (I FSK 470/12), 27 czerwca (I FSK 1345/11), 27 czerwca (I FSK 629/12), 26 lipca (I FSK 505/12), 28 sierpnia (I FSK 865/12) i 6 września (I FSK 1505/11).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia, a w przypadku zdarzenia przyszłego - stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.