ITPP1/4512-538/16-2/MN - Sposób dokumentowania usług najmu w sytuacji podpisania umowy najmu przez jednego z małżonków.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 20 lipca 2016 r. (data wpływu 27 lipca 2016 r.) uzupełnionym w dniu 27 października 2016 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie sposobu dokumentowania usług najmu w sytuacji podpisania umowy najmu przez jednego z małżonków - jest prawidłowe.

W dniu 27 lipca 2016 r. został złożony wniosek, uzupełniony w dniu 27 października 2016 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie m.in. w zakresie sposobu dokumentowania usług najmu w sytuacji podpisania umowy najmu przez jednego z małżonków.

W złożonym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Stan faktyczny: lokal będący własnością małżonków (prywatną) jest wykorzystywany w działalności gospodarczej małżonków (działalność w formie spółki jawnej - wspólnikami są wyłącznie małżonkowie). Pozostałe lokale wynajmowane są podmiotom obcym - wystawiane są faktury VAT przez jednego ze współmałżonków (podatnika VAT czynnego), ponieważ tylko jeden z nich występuje jako wynajmujący całość. Działalność gospodarcza - spółka - rozliczana jest według skali podatku liniowego przez obydwoje współmałżonków. Najem prywatny rozliczany jest na zasadach ogólnych przez jednego ze współmałżonków. Między małżonkami istnieje wspólność majątkowa (umowy najmu zawarte z jednym ze współmałżonków).

Zdarzenie przyszłe: jeden ze współmałżonków zawiera umowę najmu na jeden z lokali i wskazuje siebie jako rozliczającego się z tylko jednego lokalu, drugi ze współmałżonków zawiera z pozostałymi Najemcami umowy najmu na pozostałe lokale składając oświadczenie o opodatkowaniu przychodów z tychże lokalu przez siebie.

W uzupełnieniu wniosku, będącego odpowiedzią na wezwanie tut. organu Wnioskodawca wskazał, co następuje:

Na pytanie, czy z tytułu najmu lokali jest zarejestrowany jako "podatnik VAT czynny", czy też zarejestrowana jest żona, Wnioskodawca odpowiedział, że on jest zrejestrowanym czynnym podatnikiem VAT, a żona nie jest czynnym podatnikiem VAT.

Na pytanie, co należy rozumieć przez określenie w opisie zdarzenia przyszłego "jeden ze wspólników zawiera umowę na jeden lokal", czy umowa ta została już zawarta, czy planowane jest zawarcie takiej umowy, Wnioskodawca odpowiedział, że umowa nie jest zawarta, jest planowana (uzależniona od otrzymanej interpretacji).

Na pytanie, który ze wspólników (małżonków) zawarł/zamierza zawrzeć umowę najmu na jeden z lokali, o której mowa w przedstawionym we wniosku zdarzeniu przyszłym, Wnioskodawca odpowiedział, że żona planuje zawrzeć umowę na jeden z lokali.

Na pytanie, który z małżonków zawarł/zamierza zawrzeć umowy najmu na pozostałe lokale, Wnioskodawca odpowiedział, że odpowiedź na poprzednie pytanie jednoznacznie wskazuje, że mąż, czyli Wnioskodawca.

Na pytanie, czy została/zostanie zawarta umowa najmu pomiędzy Panem (względnie Pana żoną) i spółką jawną (której wspólnikami jest Pan i żona), Wnioskodawca odpowiedział, że na dzień dzisiejszy nie ma umowy najmu zawartej ze spółką jawną.

Na pytanie, czy zostanie przeprowadzony podział majątku, w wyniku którego poszczególne lokale zostaną przekazane do majątków odrębnych małżonków, czy też lokale pozostaną majątkiem wspólnym, jeśli podział zostanie przeprowadzony należy wyczerpująco przedstawić w jaki sposób, Wnioskodawca odpowiedział, że lokale pozostaną majątkiem wspólnym.

W związku z powyższym opisem zadano m.in. następujące pytanie (ostatecznie sformułowane w uzupełnieniu wniosku), oznaczone jako pytanie nr 2.

2. Czy w sytuacji, gdy wszystkie lokale są "własnością wspólną małżeńską", to wystawcą faktury VAT dla innych osób fizycznych lub podmiotów może być tylko Pan?

Zdaniem Wnioskodawcy odnoszącym się do pytania nr 2, Wnioskodawca byłby opodatkowany od przychodów tylko za lokale na które osobiście podpisze umowę najmu, mimo że żona jest współwłaścicielem we wspólności małżeńskiej. Tylko Wnioskodawca wystawiałby faktury VAT dla najemców, z którymi ma podpisaną umowę najmu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast przez świadczenie usług - w świetle art. 8 ust. 1 ustawy - rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Zasady wystawiania faktur zostały uregulowane w art. 106a i następnych ustawy o podatku od towarów i usług.

Stosownie do art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Zgodnie z brzmieniem art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy, na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, oraz otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem tych czynności, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów - jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1 oraz jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 ustawy o VAT, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Z treści art. 15 ust. 2 ustawy o VAT wynika, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W myśl art. 659 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks Cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380 z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Tak więc najem jest umową dwustronnie obowiązującą i wzajemną; odpowiednikiem świadczenia wynajmującego, polegającego na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu.

Biorąc pod uwagę powyższe przepisy należy stwierdzić, że najem jako usługa, wypełnia określoną w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług definicję działalności gospodarczej, jeżeli wykonywana jest w sposób ciągły dla celów zarobkowych (zawierane umowy najmu mają zazwyczaj długotrwały charakter, a uzyskiwane korzyści z tego tytułu są w zasadzie stałe), bez względu na to, czy najem będzie prowadzony w ramach działalności gospodarczej, czy jako odrębne źródło przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji najem lokalu stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ww. ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

W tym miejscu należy jednak wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług nie wymienia małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Powyższe stwarza dla małżonków prowadzących działalność gospodarczą szczególną sytuację prawną. Należy zauważyć, że żaden z przepisów ustawy nie zabrania małżonkom prowadzenia działalności gospodarczej jako odrębnym podatnikom. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa.

W świetle art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r. poz. 2082 z późn. zm.) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Zgodnie z treścią art. 36 § 1 oraz § 2 cyt. ustawy, oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. Każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku.

W konsekwencji ww. przepisów, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu.

Wobec tego podmiot świadczący usługę najmu będzie podatnikiem podatku od towarów i usług wówczas, gdy najem ten będzie wykonywał we własnym imieniu i na własny rachunek. Jeżeli przedmiotem najmu jest rzecz stanowiąca majątek wspólny małżonków, to podatnikiem podatku od towarów i usług, w okolicznościach wskazanych w art. 15 ustawy, będzie ten małżonek, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu, czyli ten, który dokonuje wynajmu we własnym imieniu (jest stroną czynności prawnej). Natomiast jeżeli małżonkowie dokonali czynności wspólnie, to każdy z nich z osobna jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

Ze złożonego wniosku wynika, że Wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności ustawowej. Wnioskodawca i jego małżonka są współwłaścicielami lokali. Umowy najmu są zawarte z osobami trzecimi wyłącznie przez Wnioskodawcę będącym czynnym podatnikiem VAT.

Z uwagi na opis sprawy oraz powołane wyżej przepisy stwierdzić należy, że skoro umowy najmu są zawarte przez Wnioskodawcę, to podatnikiem podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT z tytułu tych umów będzie wyłącznie Wnioskodawca. Konsekwentnie, skoro podatnikiem w tym zakresie jest wyłącznie Wnioskodawca, to wyłącznie On jest zobligowany do wystawiania faktur dokumentujących świadczenie przedmiotowych usług najmu.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym pytania nr 2 należy uznać za prawidłowe.

Końcowo informuje się, że niniejsza interpretacja odnosi się wyłącznie do zagadnienia zawartego w pytaniu nr 2, tj. sposobu dokumentowania usług najmu w sytuacji podpisania umowy najmu przez jednego z małżonków, natomiast w zakresie pytania nr 1 wydano odrębne rozstrzygniecie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ponadto tut. organ informuje, że zgodnie z art. 14na pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa, przepisów art. 14k-14n dotyczących ochrony prawnej wynikającej z zastosowania się Wnioskodawcy do otrzymanej interpretacji nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku stanowią element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, tj. czynności dokonanych w ramach transakcji, które pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy, miały zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą te przepisy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2016 r. poz. 718 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.