ITPP1/443-97b/13/IK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 29 stycznia 2013 r. (data wpływu 4 lutego 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie braku obowiązku udokumentowania fakturą wydatków poniesionych w związku z wykonywaniem usługi zarządu zleconej przez sąd - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 lutego 2013 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie m.in. obowiązku udokumentowania fakturą wydatków poniesionych w związku z wykonywaniem usługi zarządu zleconej przez sąd.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla K. z dnia......... sygn. akt......., Wnioskodawcy z siedzibą w G., powierzony został zarząd nieruchomością położoną w K. przy ul......, dla której Sąd Rejonowy dla K. prowadzi księgę wieczystą........... (dalej: "Nieruchomość").

Zgodnie z art. 185 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) zarządzanie nieruchomością polega na podejmowaniu decyzji i dokonywaniu czynności mających na celu w szczególności:

* zapewnienie właściwej gospodarki ekonomiczno-finansowej nieruchomości;

* zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania i właściwej eksploatacji nieruchomości;

* zapewnienie właściwej gospodarki energetycznej w rozumieniu przepisów Prawa energetycznego;

* bieżące administrowanie nieruchomością;

* utrzymanie nieruchomości w stanie niepogorszonym zgodnie z jej przeznaczeniem;

* uzasadnione inwestowanie w nieruchomość.

W związku z powyższym w ramach czynności, jakie podejmuje Spółka, jako Zarządca, mieszczą się w szczególności czynności zwykłego zarządu, takie jak załatwianie bieżących spraw związanych ze zwykłą eksploatacją Nieruchomości i utrzymywanie jej w niepogorszonym stanie (Spółka ponosi w związku z tym wydatki), pobieranie od najemcy czynszu w imieniu właściciela nieruchomości (dłużnika), cykliczne przekazywanie sądowi stosownego rozliczenia wpływów i wydatków związanych z obsługą Nieruchomości. Po ustaniu zarządu sądowego, które nastąpi w dacie uprawomocnienia się postanowienia sądu przysądzającego własność Nieruchomości jej nowemu nabywcy, nadwyżka wpływów nad wydatkami zostanie przekazana do depozytu sądowego, by w drodze zatwierdzonego przez sąd planu podziału zostać rozdysponowaną pomiędzy wierzycieli tak, aby pokryte zostały długi dłużnika - właściciela Nieruchomości. Nadwyżka ta powinna zostać dołączona do ceny, która będzie uzyskana za Nieruchomość. Jeżeli egzekucja ulegnie umorzeniu, nadwyżkę tę otrzyma dłużnik. Spółka uzyska natomiast zwrot poniesionych w związku z zarządem kosztów oraz wynagrodzenie za sprawowanie zarządu przyznane przez sąd, który weźmie pod uwagę przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia nakład pracy zarządcy oraz dochodowość Nieruchomości. Czy wynagrodzenie to oraz zwrot kosztów zostaną przyznane dopiero po zakończeniu zarządu, czy - częściowo - wcześniej, zależy od decyzji sądu, która do tej pory nie nastąpiła. Wypłata wynagrodzenia i zwrotu kosztów odbywać się będzie poprzez potrącenie ich z sumy dochodów osiągniętych z Nieruchomości i wpłaconych przez najemcę na konto bankowe Zarządcy. Do tego czasu dochody z Nieruchomości w części pokrywają wydatki bezpośrednio związane z Nieruchomością (np. ubezpieczenie, monitoring Nieruchomości), podczas gdy zasadnicza ich część oczekuje na rozliczenie (poprzez zasądzenie przez sąd wynagrodzenia dla Zarządcy i zwrotu kosztów; pozostała wartość dochodów z Nieruchomości będzie podlegała przekazaniu do depozytu sądowego).

Ponadto Spółka wskazuje, iż w z związku z objęciem zarządu nad Nieruchomością położoną w K. (sama posiada siedzibę w G.) postanowiła powierzyć innemu podmiotowi ("Administratorowi"), profesjonalnie świadczącemu usługi zarządzania nieruchomościami, zarząd nad Nieruchomością. W związku z powyższym Wnioskodawca zawarł umowę, w ramach której Administrator zobowiązał się do wykonywania następujących czynności:

* zawierania i wypowiadania w imieniu Zarządcy umów najmu i dzierżawy lokali znajdujących się na Nieruchomości po uprzednich konsultacjach i uzyskaniu pisemnej zgody Zarządcy,

* rozliczania najemców z wpłacanych czynszów i opłat związanych z eksploatacją Nieruchomości,

* dochodzenia wszelkich odszkodowań związanych z Nieruchomością,

* prowadzenia rejestru lokali i najemców,

* prowadzenia dla każdego lokalu teczki, zawierającej wszelkie dokumenty dotyczące tego lokalu, w szczególności umowy, korespondencję i protokoły zdawczo-odbiorcze,

* zawierania w imieniu Zarządcy umów na dostarczanie do Nieruchomości mediów i innych umów związanych z administracją Nieruchomości,

* sporządzania i archiwizowania dokumentacji związanej z zarządem Nieruchomością,

* sporządzania sprawozdań, o których mowa w art. 937 k.p.c. w terminach wskazanych przez sąd.

Administrator zobowiązał się zatem do podejmowania decyzji i dokonywania czynności mających na celu zapewnienie właściwej gospodarki ekonomiczno-finansowej Nieruchomości oraz zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania i właściwej eksploatacji Nieruchomości, w tym bieżącego administrowania Nieruchomością, jak również czynności zmierzających do utrzymania Nieruchomości w stanie niepogorszonym zgodnie z jej przeznaczeniem oraz do uzasadnionego inwestowania w Nieruchomość.

Poza wydatkami na wynagrodzenie Administratora Spółka ponosi w szczególności następujące koszty pośrednio związane z zarządem Nieruchomością:

* wynagrodzenie pracownika, zajmującego się sprawami dotyczącymi Nieruchomości (nie pracującego bezpośrednio w tej Nieruchomości, tylko w siedzibie Zarządcy),

* wynagrodzenie członka zarządu, odpowiedzialnego między innymi za zarząd Nieruchomością koszty delegacji służbowych związanych z zarządem Nieruchomością,

* koszty porad podatkowoprawnych, związanych z zarządem Nieruchomością,

* wydatki ogólne (prowizje bankowe, prowadzenie ksiąg, wynajem powierzchni biurowej, opłaty pocztowe).

Spółka jako Zarządca dokonuje również wydatków bezpośrednio związanych z Nieruchomością m.in.:

* ubezpieczenie Nieruchomości,

* założenie systemu alarmowego,

* usługi monitoringu Nieruchomości.

W dniu 25 czerwca 2012 r. Spółka złożyła wniosek o udzielenie interpretacji przepisów prawa podatkowego w związku z niniejszą sprawą, w wyniku czego otrzymała trzy interpretacje: z dnia 4 września 2012 r. oraz z dnia 25 września 2012 r. W interpretacjach tych stanowisko Spółki zostało uznane za prawidłowe (w interpretacjach z 25 września organ odstąpił w związku z tym od wyrażenia własnego stanowiska).

W zakresie podatku od towarów i usług wynika z nich w szczególności, że:

Niniejszy wniosek podyktowany jest koniecznością wyjaśnienia zagadnień, które nie zostały objęte wnioskiem poprzednim, w szczególności dotyczących momentów powstania obowiązków podatkowych oraz skutków podatkowych zasądzenia postanowieniem sądu - obok wynagrodzenia - zwrotu kosztów, czego wcześniej Spółka nie przewidziała.

W związku z powyższym postawiono następujące pytanie oznaczone nr 5:

Czy należy wystawić fakturę z tytułu zwrotu wydatków, zasądzonego postanowieniem sądu. Jeżeli tak, to kiedy powstanie z tego tytułu obowiązek podatkowy.

Prezentując własne stanowisko w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego - w zakresie pytania oznaczonego we wniosku numerem 5 - Spółka wskazuje, że zwrot wydatków, przyznany w postanowieniu sądu, nie powinien być w ogóle fakturowany, ponieważ nie jest to usługa, lecz refundacja wydatków. Spółka prezentując swoje stanowisko powołuje interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 28 czerwca 2012 r. (nr IPPP1/443-328/12-2/JL), w której można przeczytać, co następuje: "mając na uwadze cytowane powyżej przepisy należy stwierdzić, iż w analizowanej sprawie kwota zwrotu poniesionych przez Spółkę w imieniu i na rzecz klientów opłat i kosztów nie stanowi dla Spółki elementu kwoty należnej z tytułu sprzedaży (świadczonej usługi), o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, gdyż na moment zawarcia umowy, od początku nie stanowi on definitywnego wynagrodzenia Spółki. Wnioskodawca ponosząc wspomniane koszty w imieniu i na rzecz klienta występuje jako pełnomocnik, pośrednik i otrzymywany zwrot poniesionych na rzecz klienta wydatków nie stanowi dla Wnioskodawcy elementu wynagrodzenia z tytułu świadczenia usługi prawnej. Tym samym nie stanowi podstawy opodatkowania z tytułu wykonywania tej usługi. Kwoty otrzymane od klienta tytułem zwrotu poniesionych w jego imieniu i na jego rzecz wydatków pozostają więc poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT i nie powiększają podstawy opodatkowania z tytułu świadczonej przez Spółkę usługi". W sprawie tej przedmiotem interpretacji był zwrot opłat sądowych poniesionych przez profesjonalnego pełnomocnika, ale zdaniem Spółki zwrot kosztów należnych zarządcy powinien być traktowany w analogiczny sposób. W szczególności zauważyć należy, że koszt VAT zawartego w tych kosztach nie obciąża zarządcy, ponieważ jest odliczany od jego podatku należnego; nie wolno więc zrefundować go drugi raz. Zasada neutralności podatku od towarów i usług nie będzie przy tym naruszona, ponieważ podatek naliczony z tytułu nabycia ww. usług zostanie odliczony od podatku należnego z tytułu wykonania czynności powiązanych (wynajmowania nieruchomości).

Ponieważ w ocenie Spółki odpowiedź na zadane pytanie jest negatywna, udzielenie odpowiedzi na pytanie uzupełniające (dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego) jest bezprzedmiotowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Stosownie do treści art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

Powołany wyżej przepis wskazuje, iż pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności, bądź sytuacji. Zatem, aby uznać dane świadczenie za odpłatne świadczenie, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, postawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Natomiast w myśl art. 106 ust. 1 cyt. ustawy podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Z kolei art. 106 ust. 4 ww. ustawy stanowi, że podatnicy, o których mowa w ust. 1-3, nie mają obowiązku wystawiania faktur, o których mowa w ust. 1 i 2, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.

Z treści stanu faktycznego wynika, iż w związku z prawomocnym postanowieniem sądowym, Spółce powierzony został zarząd nieruchomością. Spółka powzięła jednak wątpliwości, dotyczące obowiązku wystawiania faktur z tytułu zwrotu wydatków zasądzonych postanowieniem sądu.

Instytucja zarządu sądowego została uregulowana w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), dalej k.p.c., stanowiących prawną podstawę działalności zarządcy nieruchomości. W myśl art. 939 § 1 k.p.c. zarządca sądowy może żądać wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków, które poniósł w związku z zarządem z własnych funduszów. Wysokość wynagrodzenia sąd określi odpowiednio do nakładu pracy i dochodowości nieruchomości.

Podkreślić przy tym należy, iż sąd określa jedynie wysokość wynagrodzenia natomiast ciężar tego świadczenia ponosi właściciel nieruchomości.

W odniesieniu do powyższego należy zatem uznać, że czynności wykonywane przez zarządcę sądowego na rzecz właściciela nieruchomości na podstawie umocowania sądowego wypełniają przesłanki art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym, uwzględniając treść wskazanej wyżej regulacji art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów usług, stwierdzić należy, iż zgodnie z powołanymi wyżej przepisami ustawy o podatku od towarów i usług, kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Pojęcie kwoty należnej (obrotu) z tytułu sprzedaży należy łączyć z pojęciem wynagrodzenia czy zapłaty, które jest sprzedawcy należne z tytułu jego świadczenia na rzecz nabywcy. Uregulowanie wynikające z art. 29 ust. 1 ustawy, stanowi odpowiednik art. 73 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1, z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą. I tak, stosownie do art. 73 Dyrektywy, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi wynagrodzenie (zapłatę), które dostawca towarów lub świadczący usługi otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy, klienta lub osoby trzeciej z tytułu wykonanych czynności, łącznie z subwencjami związanymi bezpośrednio z ceną takiej dostawy lub świadczenia usługi. Przepis art. 73 Dyrektywy posługuje się pojęciem zapłaty (wynagrodzenia), którą dostawca lub świadczący usługę otrzymał lub ma otrzymać, a ustawodawca polski stanowi o obrocie, którym jest kwota należna z tytułu sprzedaży. Mimo różnic w nazewnictwie należy uznać, że pojęcia te sobie odpowiadają.

Jak stanowi art. 78 Dyrektywy, podstawa opodatkowania obejmuje również podatki, opłaty i podobne należności, z wyłączeniem podatku od wartości dodanej. Zgodnie z tym samym przepisem Dyrektywy, podstawa opodatkowania obejmuje dodatkowe koszty, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, którymi dostawca obciąża nabywcę lub klienta. Państwa Członkowskie mogą uznać za dodatkowe koszty wydatki będące przedmiotem odrębnej umowy. Przepis ten wyjaśnia, jakie elementy uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia, stanowiącego podstawę opodatkowania i wymienia przykładowo kilka rodzajów kosztów mieszczących się w pojęciu podstawy opodatkowania.

Dotyczy on kosztów bezpośrednio związanych z zasadniczą dostawą towarów lub usług, które zwiększają łączną kwotę należną z tytułu transakcji. Zgodnie z tą regulacją, każdy koszt bezpośrednio związany z dostawą towarów lub świadczeniem usług, którym dostawca obciążył nabywcę lub klienta, powinien być włączony do podstawy opodatkowania. Zasada włączenia tych świadczeń do podstawy opodatkowania oznacza, że wartości tego typu kosztów, których ciężar przerzucany jest na nabywcę, nie wykazuje się jako odrębnego świadczenia, lecz traktuje, jako element świadczenia zasadniczego, z zastosowaniem stawki podatku właściwej dla świadczenia zasadniczego.

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług nie zawiera odrębnego uregulowania stanowiącego odpowiednik art. 78 Dyrektywy. Ustawodawca krajowy nie sprecyzował, jakie elementy należy uwzględnić przy ustalaniu podstawy opodatkowania, tak jak to uczynił ustawodawca wspólnotowy, uznając za wystarczające wskazanie ogólnej definicji podstawy opodatkowania. Nie oznacza to jednak, jakoby wszelkich dodatkowych kosztów bezpośrednio związanych z zasadniczą dostawą towarów lub usług nie należało uwzględniać w podstawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Jak już powyżej wskazano, ogólne określenie podstawy opodatkowania w art. 29 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług odpowiada uregulowaniu wspólnotowemu z art. 73 i art. 78 Dyrektywy. W konsekwencji zapis ten winien stanowić wskazówkę interpretacyjną przy dokonywaniu wykładni polskich przepisów regulujących ustalanie podstawy opodatkowania.

W konsekwencji wykładnia art. 29 ust. 1 ustawy, z uwzględnieniem treści unormowań Dyrektywy, jest w pełni uzasadniona i zapewnia prawidłową interpretację tego przepisu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy wskazać należy, iż skoro wydatki poniesione przez Spółkę w związku z wykonywaniem usługi zarządu nieruchomością zleconej przez sąd są ściśle związane z wykonywaną usługą, stanowiąc jeden z elementów kalkulacyjnych otrzymanego wynagrodzenia (cześć odpłatności za usługę), to koszty te składają się na całość świadczenia należnego od nabywcy usługi. Poniesione wydatki stanowią element rachunku kosztów, zmierzających do ustalenia kwoty odpłatności za wykonywaną usługę. Poniesione wydatki winny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę i stanowić podstawę opodatkowania z tytułu świadczonych usług w rozumieniu powołanego wyżej art. 29 ust. 1 ustawy.

Podsumowując Spółka jako podatnik podatku od towarów i usług ma obowiązek udokumentowania świadczonej usługi zarządu fakturą, w której określa kwotę wynagrodzenia z tytułu ww. usługi. Faktura winna zostać wystawiona na rzecz właściciela nieruchomości, bowiem to z jego majątku zarządca pobiera wynagrodzenie, sąd jedynie określa jego wysokość odpowiednio do nakładu pracy i dochodowości nieruchomości. Obowiązkowi udokumentowania podlega zatem świadczona usługa, a nie zwrot kosztów, stanowiący element wynagrodzenia za świadczoną usługę.

Podkreślić przy tym należy, iż w zakresie obowiązku podatkowego w związku z świadczoną usługą zarządu na rzecz właściciela nieruchomości, tut. organ wypowiedział się w interpretacji indywidualnej znak ITPP1/443-97a/13/IK.

Końcowo, informuje się, że w kwestii, dotyczącej określenia na kogo powinni wystawiać faktury kontrahenci, świadczący usługi konieczne do prawidłowego wykonywania zarządu nieruchomością wydano postanowienie znak ITPP1/443-97c/13/IK.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.