ITPP1/443-90/12/MN - Ustalenie zakresu prawa do odliczenia podatku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 5 stycznia 2012 r. (data wpływu 23 stycznia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia zakresu prawa do odliczenia podatku - jest nieprawidłowe.

W dniu 23 stycznia 2012 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie ustalenia zakresu prawa do odliczenia podatku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Gmina jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku. Wykonuje czynności, dla których jest podatnikiem VAT oraz czynności, dla których nie może być uznana za podatnika tego podatku. Czynności wykonywane przez Gminę, jako podatnika VAT są opodatkowane różnymi stawkami, w tym także stawką "zw" (korzystają ze zwolnienia od podatku).

Czynności wykonywane przez Gminę jako podatnika VAT to m.in.:

Czynności wykonywane przez Gminę, niepodlegające przepisom ustawy o VAT to m.in.:

Gmina ponosi wydatki związane z czynnościami wyłączonymi z opodatkowania (czynnościami, dla których Gmina nie jest podatnikiem VAT i które nie podlegają przepisom ustawy o VAT), czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami zwolnionymi od podatku.

Obecnie Gmina, jako podatnik VAT, dokonuje pomniejszenia należnego podatku o podatek naliczony, wynikający z faktur dokumentujących wydatki związane jednoznacznie z czynnościami opodatkowanymi. Od 2012 r. Gmina zamierza dokonywać odliczenia podatku VAT naliczonego z faktur dokumentujących nabywane towary i usługi, których nie jest w stanie przypisać jednoznacznie do określonej grupy czynności.

Gmina w pierwszym etapie przypisze konkretne wydatki do określonych rodzajów czynności, z którymi wydatki te będą związane, tzn. Gmina dokona odrębnego określenia, z jakim rodzajem działalności będzie związany podatek wynikający z otrzymanej faktury zakupu (tzw. bezpośrednia alokacja wydatku). Jeżeli takie przyporządkowanie będzie możliwe, Gmina dokona pełnego odliczenia podatku VAT przy nabyciu towarów i usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną i nie dokona żadnego odliczenia, gdy wydatek będzie związany z czynnościami zwolnionymi od podatku lub z czynnościami niepodlegającymi przepisom ustawy o VAT.

W stosunku do zakupów, dla których nie będzie możliwości jednoznacznego przypisania do konkretnego rodzaju czynności (np. opłaty za media, reklamę, zakupy materiałów biurowych, zakup wyposażenia, środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, koszty obsługi informatycznej, koszty związane z utrzymaniem środków transportu, będących środkami trwałymi, itp.), Gmina zamierza dokonać odliczenia podatku naliczonego w oparciu o przepis art. 90 ustawy o VAT, tj. z zastosowaniem proporcji, opisanej w tym przepisie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w przypadku zastosowania proporcji obrotu, określonej w art. 90 ustawy o VAT, dla potrzeb odliczenia podatku przy wydatkach dotyczących wszystkich rodzajów czynności wykonywanych przez Gminę konieczne będzie w celu jej obliczenia uwzględnienie czynności niepodlegających przepisom ustawy o VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, cytującego art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, Gmina ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wówczas, gdy dokonuje odliczenia jako podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych - Gmina może odliczyć w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi.

Odliczenie podatku naliczonego może być także częściowe, tzn. w tej części, w jakiej dane towary lub usługi, z którymi związany jest podatek naliczony są wykorzystywane do realizacji czynności opodatkowanych, z pominięciem tej części podatku od tych towarów i usług, w jakiej towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności, w związku z którymi prawo do odliczenia nie przysługuje. W przypadku, gdy Gmina dokona zakupów związanych z czynnościami, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego jak i z czynnościami, w związku, z którymi takie prawo nie przysługuje i jednocześnie nie potrafi wydzielić i przyporządkować podatku naliczonego do tych czynności, zastosowanie będzie miał przepis art. 90 ustawy o VAT. Celem tego przepisu jest określenie wartości podatku naliczonego, służącego wyłącznie czynnościom opodatkowanym, z pominięciem tej części podatku naliczonego, w jakiej nabyte towary i usługi będą wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje.

Przepis art. 90 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Zgodnie jednak z przepisem art. 90 ust. 2, jeżeli nie będzie możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, Gmina będzie uprawniona do pomniejszenia kwoty podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których Gminie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (z zastrzeżeniem ust. 10).

Gmina, po zacytowaniu treści art. 90 ust. 3 i 4 oraz wskazaniu, że szczegółowe zasady ustalania proporcji określono w art. 90 ust. 5-8 ustawy o VAT wnioskuje, iż wyliczając proporcję stosowaną w 2012 r., w liczniku ustalanej proporcji uwzględni roczny obrót z tytułu czynności, w związku z którymi Gminie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego, a w mianowniku proporcji uwzględni całkowity obrót uzyskany w 2011 r. z tytułu czynności, w związku z którymi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego oraz czynności, w związku z którymi Gminie w 2011 r. nie przysługiwało takie prawo. Obrót uwzględniony w obliczaniu proporcji nie podlega powiększeniu o wartość obrotu uzyskanego z dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez Gminę do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych - używanych przez Gminie na potrzeby jej działalności, obrotu uzyskanego z tytułu transakcji dotyczących nieruchomości w zakresie, w jakim czynności te są dokonywane sporadycznie oraz obrotu uzyskanego z tytułu wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy w poz. 3, w zakresie w jakim czynności te są dokonywane sporadycznie.

Zdaniem Gminy, zarówno licznik, jak i mianownik proporcji ustalany jest w oparciu o obrót, jeśli dane zdarzenie nie stanowi obrotu w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, wówczas nie może być brane pod uwagę przy ustalaniu proporcji obrotu. Cytując treść art. 29 ust. 1 ustawy Gmina wskazuje, iż istotne w sprawie jest, że czynności niepodlegające przepisom ustawy o VAT nie są objęte regulacją ustawy o podatku od towarów i usług. Ponieważ przy obliczaniu proporcji istotne jest ustalenie, czy analizowane czynności stanowią obrót w rozumieniu art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, w sytuacji gdy są to czynności niestanowiące obrotu, tj. czynności niepodlegające opodatkowaniu, wówczas nie uwzględnia się ich przy ustalaniu proporcji. Niniejsze rozumowanie znajduje potwierdzenie w Uchwale składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. akt I FPS 9/10 z dnia 24 października 2011 r., stwierdzającej: "W świetle przepisów art. 86 ust. 1 oraz art. 90 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54. poz. 535, z późn. zm.) czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie mogą wpłynąć na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zastosowaniu art. 90 ust. 3 powołanej wyżej ustawy."

Powyższe oznacza w ocenie Gminy, że obliczając proporcją do stosowania w 2012 r. uwzględni obrót uzyskany w roku 2011 w następujący sposób:

* w liczniku - czynności wykonywane przez Gminę jako podatnika VAT opodatkowane stawkami innymi niż "zw",

* w mianowniku - wszystkie czynności wykonywane przez Gminę jako podatnika VAT (zwolnione i opodatkowane), określone jako "Czynności wykonywane przez Gminą jako podatnika VAT".

Zarówno w liczniku, jak i w mianowniku Gmina uwzględni wyłączenia, o których mowa w art. 90 ust. 5 i ust. 6 ustawy o VAT i nie uwzględni czynności, które nie podlegają przepisom ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Z treści powyższego przepisu wynika zatem, że odliczenie podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy nabyte towary i usługi służą wykonywaniu czynności opodatkowanych, tzn. czynności, które generują podatek należny. Odliczyć można więc w całości podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika. Wskazana zasada wyłącza jednocześnie możliwość dokonywania odliczeń podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku świadczenia czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi. Ponadto z zasady tej wynika, że odliczenie podatku naliczonego, może być częściowe, tzn. w tej części, w jakiej dane towary lub usługi, z którymi związany jest podatek naliczony, są wykorzystywane do realizacji czynności opodatkowanych, z pominięciem tej części podatku, w jakiej towary te (usługi) są wykorzystywane do wykonywania czynności zwolnionych od podatku lub niepodlegających opodatkowaniu.

Istnienie związku między nabywanymi towarami i usługami a transakcjami opodatkowanymi podatnika jest traktowane jako niezbędny wymóg powstania prawa do odliczenia podatku również w świetle przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 347, poz. 1 z późn. zm.). Stanowisko powyższe znajduje także potwierdzenie w orzecznictwie TSUE między innymi w sprawie C-437/06 Securenta.

Przepisy Rozdziału 1-4 Tytułu X ww. Dyrektywy (art. 167 i nast.) wprowadzają podstawową regułę wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zgodnie z którą podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego ze sprzedażą opodatkowaną, natomiast prawo takie nie przysługuje w przypadku dokonywania transakcji zwolnionych lub nieopodatkowanych.

Podatnik w momencie nabycia towarów lub usług powinien dokonać ich kwalifikacji do określonych rodzajów sprzedaży, z którymi zakupy te są związane. Najistotniejszym bowiem warunkiem, umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego, jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi. W przypadku zakupów, których nie można jednoznacznie przypisać tylko do określonego rodzaju działalności (np. opodatkowanej, zwolnionej lub niepodlegającej opodatkowaniu), nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie ich zakupu w pełnym zakresie, lecz w takiej części, w jakiej zakupy te wiążą się z czynnościami opodatkowanymi.

Zgodnie z dyspozycją art. 90 ust. 1 powołanej ustawy, w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Stosownie do ust. 2 cytowanego wyżej artykułu, gdy nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, z zastrzeżeniem ust. 10.

Przepis art. 90 ust. 3 ustawy stanowi, iż proporcję, o której mowa w ust. 2, ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo.

Szczegółowy sposób wyliczenia wskazanej proporcji zawarty został w dalszych przepisach art. 90 od ust. 4 do 10 powołanej ustawy.

Zatem w liczniku proporcji ustalonej wg art. 90 ust. 3 ustawy, uwzględnia się roczny obrót z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje podatnikowi prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, tzn. wartość transakcji, które zgodnie z art. 86 ust. ustawy, dają podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego. W mianowniku natomiast, uwzględnia się całkowity obrót uzyskany z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (czyli kwotę z licznika), oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo, a więc czynności zwolnionych od podatku VAT (czynności niepodlegające opodatkowaniu nie są w ogóle objęte zakresem ustawy o podatku od towarów i usług, zatem nie uwzględnia się ich w proporcji).

Analiza powołanych przepisów pozwala na stwierdzenie, iż w przypadku towarów i usług wykorzystywanych do działalności objętej ustawą (tj. działalności opodatkowanej oraz zwolnionej), rozliczenie podatku następuje przy pomocy współczynnika proporcji. Zarówno mianownik, jak i licznik bazują wyłącznie na czynnościach podlegających opodatkowaniu, tak więc współczynnik ten może być odnoszony tylko do podatku naliczonego od zakupów przypisanych tym czynnościom.

Czynności niepodlegające opodatkowaniu nie są w ogóle objęte regulacją ustawy o podatku od towarów i usług, zatem odliczenie podatku naliczonego związanego z tymi czynnościami stanowiłoby nieuprawnione rozszerzenie zakresu stosowania ustawy na sferę pozostającą poza zakresem jej regulacji.

Analiza treści powołanych przepisów, a w szczególności art. 86 ust. 1 i art. 90 ust. 1 ustawy wskazuje jednoznacznie, że w przypadku zakupów, których nie można jednoznacznie przypisać tylko do określonego rodzaju działalności (np. opodatkowanej, zwolnionej lub niepodlegającej opodatkowaniu), podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w cenie ich zakupu w pełnym zakresie, lecz w takiej części, w jakiej zakupy te wiążą się z czynnościami opodatkowanymi.

Z treści złożonego wniosku wynika, że Gmina dokonuje czynności podlegające opodatkowaniu (opodatkowane i zwolnione) oraz czynności które nie podlegają opodatkowaniu. W stosunku do zakupów, dla których nie będzie miała możliwości jednoznacznego przypisania do konkretnego rodzaju czynności (np. opłaty za media, reklamę, zakupy materiałów biurowych, zakup wyposażenia, środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, koszty obsługi informatycznej, koszty związane z utrzymaniem środków transportu, będących środkami trwałymi, itp.), Gmina zamierza dokonać odliczenia podatku naliczonego w oparciu o przepis art. 90 ustawy o VAT, bez uwzględniania czynności niepodlegających opodatkowaniu.

Zauważyć należy, że - jak słusznie wskazano - czynności, które znajdują się poza zakresem ustawy o podatku od towarów i usług, nie mają wpływu na ustalenie proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy. Nie oznacza to jednak, że w przypadku nabycia towarów i usług służących czynnościom podlegającym opodatkowaniu (opodatkowanym i zwolnionym) i niepodlegającym opodatkowaniu, Gmina ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wyliczonego wyłącznie w oparciu o proporcję uwzględniającą wyłącznie czynności opodatkowane i zwolnione, gdyż nie znajduje to oparcia w żadnych obowiązujących przepisach prawa (krajowego czy też unijnego) oraz pozostaje w sprzeczności z art. 86 ustawy, a ponadto narusza zasadę neutralności podatku od towarów i usług. Gminie zatem przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w takim zakresie, w jakim nabyte towary i usługi będą związane z czynnościami opodatkowanymi. Na Gminie tym samym ciąży obowiązek prawidłowego ustalenia zakresu odliczenia, przy czym nie można się zgodzić ze stanowiskiem Gminy, iż przysługuje Jej w tym przypadku prawo do odliczenia wyłącznie w oparciu o wyliczoną proporcję, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Jak już bowiem wcześniej podkreślono, proporcja, o której mowa w art. 3 ustawy, odnosi się do zakupów związanych ze sprzedażą zwolnioną oraz opodatkowaną, natomiast ustalenie zakresu odliczenia podatku naliczonego wyłącznie o wskazaną proporcję, bez uwzględnienia czynności niepodlegających opodatkowaniu, stanowiłoby nieuprawnione rozszerzenie zakresu stosowania ustawy na sferę, której ta ustawa w ogóle nie dotyczy oraz naruszałoby zasadę neutralności, która stanowi fundamentalną zasadę w podatku od towarów i usług. Zatem stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Końcowo wskazać należy, iż zakres realizacji prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego podlegającego odliczeniu winien być miarodajny i uzasadniony, tj. winien odzwierciedlać rzeczywisty związek ze sprzedażą opodatkowaną. Prawidłowe określenie wysokości podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu (wynikającego z faktur dokumentujących zakup towarów i usług związanych z czynnościami opodatkowanymi, zwolnionymi i niepodlegającymi opodatkowaniu) należy do podatnika. Ewentualna ocena prawidłowości przyjętych rozwiązań będzie mogła być dokonana jedynie w toku przeprowadzonego postępowania przez właściwy organ pierwszej instancji stosownie do treści art. 199a § 1 i § 2 Ordynacji podatkowej, bowiem tutejszy organ w postępowaniu o wydanie interpretacji, przepisy postępowania jurysdykcyjnego, w tym między innymi działu IV Ordynacji podatkowej, stosuje w ograniczonym zakresie - art. 14h Ordynacji podatkowej.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.