ITPP1/443-623/14/DM - Określenie momentu powstania obowiązku podatkowego w ujęciu ustawy o podatku od towarów i usług z tytułu sprzedaży voucherów wymiennych na bilety wstępu na wystawę.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 30 maja 2014 r. (data wpływu 5 czerwca 2014 r.), uzupełnionym w dniu 18 lipca 2014 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia momentu obowiązku podatkowego z tytułu sprzedaży voucherów - jest prawidłowe.

W dniu 5 czerwca 2014 r. został złożony wniosek uzupełniony w dniu 18 lipca 2014 r. o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia momentu obowiązku podatkowego z tytułu sprzedaży voucherów.

W złożonym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca - samorządowa instytucja kultury - działa na podstawie:

Wnioskodawca posiada osobowość prawną i jest wpisany do Rejestru Instytucji Kultury prowadzonego przez Organizatora - Gminę Miasta. Działalnością statutową Instytucji jest świadczenie usług publicznych z zakresu kultury i oświaty.

Wnioskodawca dokonuje sprzedaży biletów wstępu na wystawę interaktywną i opodatkowuje sprzedaż stawką 8% zgodnie z pozycją 182 załącznika nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług - Usługi kulturalne i rozrywkowe - wyłącznie w zakresie wstępu do obiektów kulturalnych.

Ponadto Wnioskodawca sprzedaje vouchery (voucher ulgowy wymienny na ulgowy bilet wstępu na wystawę, voucher normalny wymienny na normalny bilet wstępu na wystawę). Na okoliczność sprzedaży voucherów każdorazowo podpisywana jest umowa z kontrahentem, w której określona jest konkretna ilość oraz rodzaj przekazywanych voucherów, a także termin ich wykorzystania.

Wnioskodawca wystawia dokument pro forma, na podstawie którego kontrahent opłaca zakup voucherów. Zgodnie z umową zakupione, ale niewykorzystane w określonym terminie vouchery nie podlegają zwrotowi. Po otrzymaniu wpłaty zgodnie z art. 106i ust. 2 ustawy wystawiona zostaje faktura oraz przekazane zostają vouchery.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

W którym momencie powstaje obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży voucherów w podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 19a ust. 8 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek (...), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z zastrzeżeniem ust. 5 pkt 4.

Mając powyższe na uwadze w związku z tym, że - jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego - dokonaną przez kontrahenta wpłatę środków pieniężnych w związku z nabyciem voucherów będzie można jednoznacznej określić (przyporządkować) na poczet konkretnej usługi, a wpłacona kwota stanowi 100% należności i nie podlega zwrotowi - obowiązek podatkowy powstaje w momencie otrzymania całości zapłaty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Jak stanowi art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Na podstawie art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Jak wynika z przywołanych powyżej przepisów, usługą jest tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Zgodnie z obowiązującym od dnia 1 stycznia 2014 r. art. 19a ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 5 i 7-11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

W myśl art. 19a ust. 8 cyt. ustawy, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty, z zastrzeżeniem ust. 5 pkt 4.

Z przedstawionych we wniosku okoliczności sprawy wynika, że Wnioskodawca dokonuje sprzedaży biletów wstępu na wystawę interaktywną. Ponadto sprzedaje także vouchery (voucher ulgowy wymienny na ulgowy bilet wstępu na wystawę, voucher normalny wymienny na normalny bilet wstępu na wystawę). Na okoliczność sprzedaży voucherów każdorazowo podpisywana jest umowa z kontrahentem, w której określona jest konkretna ilość oraz rodzaj przekazywanych voucherów, a także termin ich wykorzystania. Wnioskodawca wystawia dokument pro forma, na podstawie którego kontrahent opłaca zakup voucherów. Zgodnie z umową zakupione, ale niewykorzystane w określonym terminie vouchery nie podlegają zwrotowi. Po otrzymaniu wpłaty, zgodnie z art. 106i ust. 2 ustawy, wystawiona zostaje faktura oraz przekazane zostają vouchery.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny i obowiązujące przepisy prawa stwierdzić należy, że czynności przekazania vouchera klientom nie można utożsamiać ze świadczeniem usług, podlegającym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Przepisy w zakresie podatku od towarów i usług nie definiują pojęcia "vouchera". Niemniej jednak należy wskazać, że voucher jest jedynie znakiem legitymacyjnym - dowodem uprawniającym do odbioru określonego świadczenia - wskazanego towaru lub korzystania z usługi. Voucher sam w sobie nie zaspokaja żadnych potrzeb, nie stanowi więc on autonomicznego świadczenia. Dlatego też voucher nie mieści się w definicji towaru jak i w definicji usług w rozumieniu ww. ustawy, a jedynie jest dokumentem uprawniającym do uzyskania określonego świadczenia. W konsekwencji zatem, sama czynność wydania vouchera klientom nie powinna być utożsamiana z odpłatnym świadczeniem usług, podlegającym opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W tym miejscu jednak należy się odnieść do faktu, że wydanie przez Wnioskodawcę przedmiotowych voucherów uprawniających do uzyskania określonej usługi, uzależnione jest od dokonania przez klientów wpłat w wysokości 100% wartości usługi, do nabycia której uprawnia dany voucher.

Odnosząc się do powyższego należy wskazać, że ustawodawca nie zamieścił w treści ustawy o podatku od towarów i usług definicji zaliczki ani przedpłaty. W tym zakresie pomocniczo posiłkować się można definicją słownikową. Zgodnie z definicją zawartą w "Słowniku języka polskiego PWN" (www.sjp.pwn.pl) zaliczka to część należności wpłacana lub wypłacana z góry na poczet należności. Natomiast przedpłata to określona suma pieniędzy, stanowiąca część ceny towaru lub usługi, wypłacona z góry w celu uzyskania gwarancji zakupu lub wykonania usługi w określonym terminie.

Zatem zaliczkę wpłaca się na poczet przyszłej dostawy towarów lub przyszłego wykonania usługi przed faktyczną dostawą lub faktycznym wykonaniem usługi. Natomiast przedpłata to część ceny towaru (lub usługi), wpłacona w celu uzyskania gwarancji jego zakupu (lub wykonania usługi) w określonym terminie.

Zgodnie z powyższym, aby zapłatę na poczet przyszłej należności uznać za zaliczkę musi ona być powiązana z konkretną transakcją, co zostało potwierdzone także przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).

W wyroku z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie C-419/02 BUPA Hospitals Ltd. Goldsborough development Ltd. przeciwko Commisioners Of Customs Excise, na który powołuje się także Wnioskodawca, TSUE stwierdził, że w zakresie art. 10 ust. 2 akapit drugi VI Dyrektywy VAT, nie mieści się przedpłata dokonana w kwocie ryczałtowej na towary wskazane w sposób ogólny w wykazie, który może zostać w każdej chwili zmieniony za porozumieniem nabywcy i sprzedawcy, z którego nabywca może ewentualnie wybrać towary, na podstawie umowy, którą może on w każdej chwili rozwiązać, odzyskując w całości wykorzystaną przedpłatę. Należy wskazać, że art. 10 ust. 2 akapit drugi powyższej Dyrektywy stanowi, że w przypadku gdy zapłata następuje, przed wykonaniem dostawy towarów lub świadczenia usług, podatek staje się wymagalny w momencie otrzymania płatności i od jej wysokości.

W powyższym wyroku TSUE podkreślił, że " (...) w przypadku dokonania płatności zaliczkowej obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje zanim dostawa towarów lub świadczenie usług zostaną wykonane. Aby obowiązek podatkowy powstał w takiej sytuacji, wszelkie okoliczności mające znaczenie dla zaistnienia zdarzenia podatkowego, tzn. przyszła dostawa lub przyszłe świadczenie usług muszą już być znane, a zatem w szczególności, (...) w momencie dokonania takiej zapłaty, towary i usługi powinny być szczegółowo określone".

Podobnie wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 lipca 2009 r. sygn. akt I FSK 932/08. Sąd uznał, że "dla uznania wpłaconej kwoty jako zaliczki na poczet wykonanych usług, w rozumieniu art. 19 ust. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), istotnym jest, aby przyszłe świadczenie było określone w sposób jednoznaczny co do rodzaju towaru bądź usługi, tzn. w sposób umożliwiający ich identyfikację, a dodatkowo strony tego świadczenia, w momencie wpłaty zaliczki, nie mają woli dokonywania jego zmian w przyszłości".

W oparciu o powyższe można wysnuć wniosek, że aby zapłatę na poczet przyszłych należności uznać za zaliczkę/przedpłatę, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

Ponadto należy w tym miejscu wskazać, że stosownie do obowiązującego od dnia 1 stycznia 2014 r. art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Powstanie obowiązku podatkowego z chwilą otrzymania należności jest rozwiązaniem opartym na przepisie art. 65 Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L 347, s. 1 z późn. zm.), zgodnie z którym w przypadku wpłaty zaliczek przed dostawą towarów lub świadczeniem usług, VAT staje się wymagalny w momencie otrzymania wpłaty i naliczany jest od wysokości otrzymanej wpłaty. Przepis ten nie odnosi się więc jedynie do części należności, przyjmując, że otrzymanie zapłaty (zarówno w całości, jak i w części) powoduje powstanie obowiązku podatkowego.

Należy również zauważyć, że przepisy odnoszące się do zaliczek nie tworzą nowego przedmiotu opodatkowania, jakim jest dokonanie płatności. Otrzymanie zaliczki przyspiesza jedynie powstanie obowiązku podatkowego związanego z mającą nastąpić dostawą towarów lub świadczeniem usług. Stąd regulacji dotyczących zaliczek nie można rozpatrywać w oderwaniu od czynności opodatkowanej, na poczet której zaliczka jest dokonywana.

Ponadto jak wynika z powołanych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, co do zasady obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jednocześnie ustawodawca zastrzegł, że od tej zasady istnieje szereg wyjątków, określających w sposób odmienny, szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Między innymi w przepisie art. 19a ust. 8 przywoływanej ustawy, wskazano, że otrzymanie przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi całości lub części należności skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Zatem zaliczkę wpłaca się na poczet przyszłej dostawy towarów lub przyszłego wykonania usługi przed faktyczną dostawą lub faktycznym wykonaniem usługi. Stosownie do powyższego, zaliczka musi być powiązana z konkretną transakcją.

Jak wskazano, voucher nie stanowi ani towaru ani usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług - usługa zostanie wyświadczona dopiero w momencie jego wymiany na określone w nim usługi. Zatem w momencie wydania voucherów nie dochodzi do realizacji usługi. Niemniej jednak zwrócić należy uwagę na to, że w niniejszej sprawie uiszczona przez klienta kwota związana jest z przyszłą konkretną transakcją, tj. realizacją konkretnych świadczeń związanych ze wstępem na wystawę interaktywną.

Ponadto skoro zakupione, ale niewykorzystane w określonym terminie vouchery nie podlegają zwrotowi, uznać należy, że klient nie ma możliwości rezygnacji ze świadczenia, a zatem co się z tym wiąże także wymiany na inne świadczenie - otrzymuje voucher, który wymieni na konkretną usługę, za którą dokonuje wcześniej płatności.

Mając powyższe na uwadze, a w szczególności uwzględniając, że - jak wynika z wniosku - dokonana przez Wnioskodawcę sprzedaż dotyczy "konkretnej usług", uznać należy, że uiszczona przez klienta odpłatność związana jest wyłącznie z tą czynnością. Z tych też względów przekazaną kwotę pieniężną należy traktować jako zaliczkę/przedpłatę na poczet konkretnego świadczenia.

Uwzględniając powyższe wskazać należy, że klient wpłaca zaliczkę/przedpłatę - w tym przypadku w wysokości 100% należności za usługę, gdyż jak wynika z wniosku "wpłacona kwota stanowi 100% należności".

A zatem otrzymane kwoty pieniężne na poczet wykonania przez Wnioskodawcę konkretnych usług stanowią obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a obowiązek podatkowy, zgodnie z art. 19a ust. 8 cyt. ustawy, powstaje - jak słusznie wskazano we wniosku - z chwilą ich otrzymania.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87-100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.