ITPP1/443-510A/07/MN - Powstanie obowiązku podatkowego w podatku VAT w związku z otrzymaniem zadatku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 1 października 2007 r. (data wpływu 8 października 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymywanych zadatków - jest nieprawidłowe.

W dniu 8 października 2007 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymywanych zadatków.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Zasadniczym przedmiotem działalności Spółki są usługi hotelarskie. Przy hotelu prowadzony jest instytut kosmetyczny oraz restauracja. Na żądanie klientów Spółka dokonuje rezerwacji miejsc hotelowych oraz rezerwacji terminów zabiegów kosmetycznych wykonywanych na rzecz gości hotelowych.

W przypadku rezerwacji miejsc hotelowych, zarówno indywidualnych, jak i dla grup zorganizowanych, Spółka będzie żądała zadatku w wysokości uzgodnionej z klientem. Przy dokonywaniu rezerwacji zostanie określona kwota zadatku oraz termin na jego wpłatę.

W sytuacji, kiedy kwota zadatku nie zostanie wpłacona w terminie, rezerwacja zostanie anulowana, a klient nie będzie obowiązany do ponoszenia żadnych opłat z tego tytułu.

Jeśli natomiast kwota zadatku zostanie wpłacona na rzecz Spółki, mogą zaistnieć następujące sytuacje:

W związku z powyższym Spółka zwróciła się z prośbą o wydanie interpretacji dotyczącej prawidłowego traktowania opisanych zadatków pobieranych przez Spółkę w zakresie podatku od towarów i usług.

Zdaniem wnioskodawcy pobierane przez Spółkę zadatki przy rezerwacji pobytu będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wyłącznie w przypadku, gdy finalnie zostaną zaliczone na poczet wynagrodzenia z tytułu wykonywanych przez Spółkę usług, a obowiązek podatkowy w odniesieniu do kwoty zadatku powstawać będzie w tym samym momencie, jak dla usług, na poczet których zadatek został zaliczony, natomiast w pozostałych przypadkach pobranie zadatku nie będzie się wiązało z żadnymi konsekwencjami w zakresie podatku od towarów i usług, w szczególności również wówczas, gdy wskutek niewykonania umowy przez klienta kwota pobranego zadatku zostanie przez Spółkę zatrzymana.

Przedstawiając własne stanowisko Spółka wskazała zbieżność regulacji art. 19 ust. 11 ustawy o VAT z art. 65 Dyrektywy 2006/112/WE (a poprzednio odpowiadającej temu przepisowi regulacji art. 10 ust. 2 Szóstej Dyrektywy). Natomiast art. 10 ust. 2 Szóstej Dyrektywy był przedmiotem rozważań Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-419/02 "B" Ltd (wyrok z 21 lutego 2006 r). Istota rozstrzygnięcia sprowadza się do wniosku, iż w zakresie art. 10 ust. 2 Szóstej Dyrektywy nie mieści się przedpłata (...) dokonana w formie ryczałtowej, na towary wskazane w sposób ogólny w wykazie, który może zostać w każdej chwili zmieniony za porozumieniem nabywcy i sprzedawcy (...). Takie rozstrzygnięcie, zdaniem Spółki, wyklucza możliwość powstania obowiązku podatkowego w VAT w związku z otrzymaniem płatności zaliczkowej, jeżeli w momencie otrzymania tej płatności nie jest jeszcze skonkretyzowane świadczenie, na poczet którego płatność ta jest dokonana. Tym bardziej, jak stwierdza Spółka, nie może skutkować powstaniem obowiązku podatkowego w VAT otrzymanie płatności, co do której w momencie jej otrzymania nie można jeszcze stwierdzić, czy finalnie będzie ona podlegała opodatkowaniu VAT (jako część wynagrodzenia z tytułu dostawy towaru lub wykonania usługi), czy też będzie stanowiła opłatę niepodlegającą opodatkowaniu (np. o charakterze kary umownej).

Ponadto, wg Spółki, stanowisko przedstawione we wniosku wprost potwierdza wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-277/05 Société thermale dʼEugénie-les-Bains. Istotą tej sprawy było rozstrzygnięcie, czy kwoty wpłacone tytułem zadatku przez klienta na rzecz przedsiębiorstwa hotelarskiego powinny być uznane za podlegające podatkowi VAT świadczenie wzajemne z tytułu rezerwacji w przypadku, gdy klient korzysta z przyznanego mu prawa odwołania tej rezerwacji, a kwoty te są zatrzymane przez przedsiębiorstwo, czy też za niepodlegające temu podatkowi ryczałtowe odszkodowanie z tytułu odstąpienia od umowy. Spółka podkreśliła, iż sprawa dotyczyła zadatku o konstrukcji prawnej analogicznej do omawianej. W konkluzji wyroku ETS stwierdził, iż "ani zapłata, ani zatrzymanie zadatku, ani jego zwrot w podwójnej wysokości nie należą do zakresu art. 2 ust. 1 szóstej dyrektywy". Zdaniem Spółki, wyłącznie na podstawie cytowanego wyroku można wywnioskować, że w momencie otrzymania zadatku nie powstaje po stronie przedsiębiorstwa hotelowego obowiązek podatkowy w zakresie VAT, a kwota pobranego zadatku będzie podlegała opodatkowaniu wyłącznie, jeśli zostanie finalnie zaliczona na poczet wynagrodzenia za wykonanie usługi, natomiast obowiązek podatkowy w odniesieniu do kwoty zadatku powstanie wówczas w tym samym momencie, jak dla świadczonej usługi.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 19 ust. 11 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Ustawodawca nie zamieścił w treści ustawy o podatku od towarów i usług definicji zadatku. Zgodnie z "Nowym słownikiem języka polskiego" PWN (Warszawa 2003 r.) zadatek jest sumą pieniędzy wręczaną przy zawarciu umowy w celu zapewnienia jej wykonania.

Pojęcie zadatku reguluje art. 394 Kodeksu cywilnego - jest to kwota, dana przy umowie. Ma to takie znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Zadatek pełni więc funkcję odszkodowania. Przy czym, co bardzo istotne, nie ma potrzeby wykazania, że kwota zadatku odpowiada szkodzie (stracie), którą poniosła strona licząca na zawarcie umowy.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Spółka w określonym terminie pobiera zadatki jako rezerwację na poczet świadczenia usług hotelowych w określonym terminie. Zatem z założenia pobierany jest on w związku z planowanym świadczeniem skonkretyzowanych usług. W momencie poboru zadatku Spółka nie ma możliwości określenia, czy dany zadatek zostanie zaliczony na poczet wynagrodzenia za wykonanie usługi, czy też będzie zatrzymany jako rekompensata za niewykonanie usługi z winy klienta, czy zostanie zwrócony klientowi w podwójnej wysokości, w przypadku niewykonania umowy przez Spółkę.

Zatem respektując zapis regulacji art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług, obowiązek podatkowy w zakresie zadatku powstaje momencie jego otrzymania.

W sytuacji, gdy usługa zostanie wykonana, kwota pobranego przez Spółkę zadatku pomniejsza należność z tytułu świadczonych usług w miesiącu ich wykonania.

W przypadku, kiedy umowa nie dojdzie do skutku z winy klienta, zadatek zostaje zatrzymany przez Spółkę, pełniąc funkcję odszkodowawczą, co daje Spółce uprawnienie do odpowiedniej korekty uprzednio opodatkowanego zadatku.

Natomiast, w sytuacji, kiedy nie dojdzie do wykonania umowy z winy Spółki, zadatek podlega zwrotowi na rzecz klienta w podwójnej wysokości. Zwrot zadatku również uprawnia Spółkę do dokonania odpowiedniej korekty uprzednio opodatkowanego zadatku.

Dodać należy również, iż obowiązująca od 1 maja 2004 r. ustawa o podatku od towarów i usług, która zastąpiła poprzednio obowiązującą ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. jest wyrazem dostosowania prawa krajowego do obowiązującego w Unii Europejskiej jednolitego systemu podatku VAT. Przy dokonywaniu wykładni jej przepisów trzeba więc niewątpliwie mieć na uwadze, regulacje Szóstej Dyrektywy Rady 77/388 z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów państw członkowskich, dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 145 z późn. zm.), w tym jej art. 10 ust. 2. Obecnie unormowania te zawarte są w art. 65 Dyrektywy 2006/112/We Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Zapisy prawa wspólnotowego nie są jednak tożsame z przepisami obowiązującej ustawy o podatku od towarów i usług. Z tego też względu nie można wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości traktować jako wykładni prawa krajowego. Ponadto stwierdzić należy, iż powołane w treści wniosku wyroki są rozstrzygnięciami w konkretnych sprawach i tylko do nich się zawężają, w związku z tym nie mają mocy powszechnie obowiązującego prawa.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.