ITPP1/443-1325/11/MN - VAT w zakresie dokumentowania bezumownego korzystania z nieruchomości.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 21 września 2011 r. (data wpływu 26 września 2011 r.) uzupełnionym w dniu 5 grudnia 2011 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie dokumentowania bezumownego korzystania z nieruchomości - jest prawidłowe.

W dniu 26 września 2011 r. został złożony wniosek, uzupełniony w dniu 5 grudnia 2011 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie dokumentowania bezumownego korzystania z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka w dniu 3 lipca 2008 r. zawarła umowę najmu nieruchomości zabudowanej. W dniu 20 września 2010 r., w związku z niepłaceniem przez najemcę czynszu, Spółka wyznaczyła dodatkowy termin do zapłaty zaległego czynszu. Termin ten upłynął bezskutecznie, w związku z czym Spółka w dniu 10 listopada 2010 r., zgodnie z postanowieniami zawartej umowy najmu, złożyła oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia z powodu nieopłacenia czynszu za okres dłuższy niż trzy miesiące oraz z powodu oddania przedmiotu najmu w podnajem bez uprzedniego powiadomienia Spółki o tym fakcie.

W związku z rozwiązaniem umowy i odmową zwrotu nieruchomości przez dawnego najemcę i niemożliwością dysponowania swoją nieruchomością, Spółka wniosła pozew z dnia 29 grudnia 2010 r. do właściwego Sądu Okręgowego o wydanie tej nieruchomości (przedmiotu najmu). Sąd Okręgowy wydał wyrok zaoczny w dniu 3 marca 2011 r. z rygorem natychmiastowej wykonalności, w którym nakazał najemcy zwrot nieruchomości. Najemca od tego wyroku wniósł sprzeciw. Na chwilę obecną postępowanie sądowe jest w toku.

Spółka w związku z bezumownym korzystaniem nieruchomości wystawia byłemu najemcy noty księgowe obciążeniowe, a nie jak chce tego najemca, faktury VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy za bezumowne korzystanie z nieruchomości Spółka winna wystawiać noty księgowe obciążeniowe, czy faktury VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłowe jest wystawianie, w omawianym przypadku, not księgowych obciążeniowych, a nie faktur VAT, ponieważ ww. czynność nie mieści się w katalogu usług i towarów, o którym mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Spółka cytując art. 5 ust. 1 i 2, art. 7 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), wskazała, że z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że zapłata odszkodowania za bezumowne korzystanie z przedmiotu dzierżawy (najmu) nie wiąże się z żadnym świadczeniem na rzecz korzystającego z rzeczy, a tym samym dzierżawca (najemca) nie występuje w charakterze beneficjenta usługi. W opisanym przypadku wypłata odszkodowania przez kontrahenta (dłużnika) związana jest z niewykonaniem zobowiązania na podstawie przepisów prawa cywilnego. W związku z powyższym, w przypadku wskazanym w niniejszym wniosku, wpłaty odszkodowań za bezumowne korzystanie z rzeczy należących do Spółki nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wg Spółki bezumowne korzystanie nieruchomości nie jest usługą, ani żadnym towarem, a tylko rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody i nie podlega opodatkowaniem podatkiem VAT, dlatego też nie można wystawiać w tym przypadku faktur VAT.

Spółka po rozwiązaniu umowy najmu w dniu 10 listopada 2010 r. żądała zwrotu nieruchomości, a w związku z odmową byłego najemcy niezwłocznie w dniu 29 grudnia 2010 r. wytoczyła powództwo o wydanie nieruchomości. W ocenie Spółki w powyższym stanie faktycznym bezumowne korzystanie od dnia 11 listopada 2010 r. nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Taki pogląd wyrażono również w interpretacjach: postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego z dnia 21 listopada 2006 r. sygn. 1471/NVRl/443-336/06/GW wydane przez Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie; interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 19 listopada 2009 r. sygn. IPPP1-443-862/09-4/JB.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W art. 7 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, iż przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 w tym również:

Definicja świadczenia usług ma zatem charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatnika w ramach działalności gospodarczej.

Należy ponadto zauważyć, że podatnicy, o których mowa w art. 15 - stosownie do przepisu art. 106 ust. 1 cyt. ustawy - są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Jednakże są przypadki, gdy transakcji między dwoma podmiotami nie należy dokumentować fakturą VAT, ponieważ przedmiotem transakcji nie jest towar lub świadczona usługa.

Wskazać, należy również, iż bezumowne korzystanie z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224, 225 oraz art. 674 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Jak wynika z ww. art. 224 i 225 k.c. w przypadku bezumownego korzystania z lokalu korzystający w złej lub dobrej wierze od chwili, w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy obowiązany jest do wypłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, zwrotu pożytków oraz odszkodowania z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty rzeczy. Wynagrodzeniem za korzystanie z rzeczy objęte jest wszystko, co właściciel mógłby uzyskać, gdyby odpłatnie, na podstawie odpowiedniego stosunku prawnego, oddał rzecz do odpłatnego korzystania innemu podmiotowi.

O tym, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, decydować muszą w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W sytuacji, gdy podmiot zajmujący nieruchomość nie chce jej opuścić, a właściciel dążąc do tego wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, gdy podmiot zajmujący nieruchomość użytkuje go za zgodą właściciela (nawet dorozumianą), płacąc z tego tytułu określone kwoty.

Reasumując należy stwierdzić, iż decydujące znaczenie dla opodatkowania lub nieopodatkowania bezumownego korzystania z lokalu po zakończeniu stosunku zobowiązaniowego mają okoliczności faktyczne. Generalnie sytuacja ta pozostaje poza opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Jeżeli jednak okoliczności wskazują na dorozumiane, milczące przedłużenie umowy najmu - czynność ta podlega opodatkowaniu jako-świadczenie usług.

Należy zauważyć, iż ze stanu faktycznego opisanego we wniosku wynika że Wnioskodawca prowadzi działania zmierzające do wyeksmitowania podmiotu zajmującego nieruchomość. W związku z rozwiązaniem umowy i odmową zwrotu nieruchomości przez dawnego najemcę i niemożliwością dysponowania swoją nieruchomością, Spółka wniosła pozew z dnia 29 grudnia 2010 r. do właściwego Sądu Okręgowego o wydanie tej nieruchomości (przedmiotu najmu). Sąd Okręgowy wydał wyrok zaoczny w dniu 3 marca 2011 r. z rygorem natychmiastowej wykonalności, w którym nakazał najemcy zwrot nieruchomości. Najemca od tego wyroku wniósł sprzeciw. Na chwilę obecną postępowanie sądowe jest w toku.

W tym stanie rzeczy, w ocenie tut. organu, w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z odszkodowaniem, które pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Zatem, skoro przedmiotowa transakcja nie mieści się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, czynności tej nie należy także dokumentować fakturą VAT, gdyż zgodnie z przepisem art. 106 ust. 1 tej ustawy faktury wystawia się w celu dokumentowania faktu dokonania sprzedaży określonej w powołanym wyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Opisana czynność może być zatem udokumentowana dokumentem przewidzianym w przepisach ustawy o rachunkowości np. notą księgową.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy w tak przedstawionym stanie faktycznym należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.