ITPP1/443-120/11/AT

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 17 listopada 2010 r. (data wpływu 31 stycznia 2011 r.), uzupełnionym w dniu 15 kwietnia 2011 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego w związku ze świadczeniem usług pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości - jest nieprawidłowe.

W dniu 31 stycznia 2011 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego w związku ze świadczeniem usług pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka zajmuje się świadczeniem usług pośrednictwa w sprzedaży, kupnie oraz wynajmie nieruchomości. Przed rozpoczęciem wykonywania usług zawierana jest z każdym klientem umowa. Zgodnie z umową, za wykonaną usługę uznaje się moment zawarcia umowy zbycia nieruchomości. W przypadku zawarcia umowy zbycia nieruchomości klient zobowiązany jest, zgodnie z umową, do powiadomienia o tym w ciągu 7 dni (§ 6 ust. 1 umowy). Bez względu na to, czy klient dokona powiadomienia, czy też nie, usługę uznaje się za skutecznie wykonaną, a wynagrodzenie dla agencji należne - umowa nie przewiduje jaką datę należy uznać za datę wykonania usługi w przypadku, gdy klient nie poinformował o zawartej transakcji w przewidzianym w umowie terminie. O tym jednak, czy klient sprzedał nieruchomość i nie poinformował Spółki o dokonanej transakcji, czy też do transakcji nie doszło, Spółka dowiaduje się z reguły po dłuższym czasie z uwagi na ograniczony dostęp do informacji, którą trzeba odszukać. Poszukiwania zaś rozpoczynane są w przypadku podjęcia podejrzenia o nierzetelność klienta. Ostatnio wykryto, że klient nie poinformował o transakcji zawartej w 2008 r., a Spółka wykryła to w 2010 r.

W uzupełnieniu wniosku w dniu 15 kwietnia 2011 r. wskazano, że zgodnie z umową nie jest określony termin w jakim klient ma zapłacić zobowiązanie Spółce. W niektórych przypadkach Spółka otrzymuje wynagrodzenie po wykryciu nieprawidłowości i powiadomieniu o tym klienta. W większości przypadków Spółka jest zmuszona dochodzić zapłaty wynagrodzenia na drodze sądowej i egzekwować za pośrednictwem komornika. Faktury, jako potwierdzenie wykonania usługi, wystawiane są bezzwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni po wykryciu nieprawidłowości. Za datę sprzedaży w podatku VAT Spółka uznaje datę wystawienia faktury. Za datę, od jakiej liczone są odsetki przyjęta jest data zawarcia transakcji przeniesienia własności/zawarcia umowy najmu przez klienta.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W którym momencie należy ująć w podatku VAT "przychód" dotyczący usługi "pośrednictwa nieruchomości", w sytuacji gdy Spółka po dłuższym okresie dowiaduje się, że klient nie poinformował Jej (Agencji) o zawarciu transakcji zbycia nieruchomości.

Zdaniem Wnioskodawcy, prawidłowym jest wystawienie faktury potwierdzającej wykrycie nierzetelności klienta w dacie wykrycia.

Według Wnioskodawcy, dla celów podatku VAT wykryty "przychód" należy wykazać w ewidencji sprzedaży w miesiącu wykrycia nierzetelności klienta.

W ocenie Wnioskodawcy, stanowisko, w którym właściwym byłoby skorygowanie wcześniejszych okresów (z chwilą sprzedaży nieruchomości przez klienta) powodowałoby powstanie po stronie Spółki zaległości podatkowej i zobowiązania do zapłacenia odsetek od nieterminowej zapłaty podatku.

Reasumując, Wnioskodawca twierdzi, że skoro sytuacja taka powstała nie z winy Spółki, to przepisy podatkowe nie powinny obciążać Jej skutkami kar za okoliczności nie spowodowane przez Spółkę i dlatego ujęcie "przychodu" w podatku VAT z chwilą sprzedaży nieruchomości przez klienta należy uznać za nieprawidłowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast na podstawie art. 8 ust. 1 tej ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy w rozumieniu art. 7 (...).

Jak wynika z generalnej zasady zawartej w art. 19 ust. 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

W myśl art. 19 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Zgodnie zaś z art. 19 ust. 11 tej ustawy, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

W myśl art. 106 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 marca 2011 r., podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Podatnicy, o których mowa w ust. 1-3, nie mają obowiązku wystawiania faktur, o których mowa w ust. 1 i 2, osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednakże na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury (art. 106 ust. 4 ustawy).

Podatnicy, z wyjątkiem podatników wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 i 82 ust. 3 oraz zwolnionych od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, są obowiązani prowadzić ewidencję zawierającą: kwoty określone w art. 90, dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej, a w przypadkach określonych w art. 120 ust. 15, art. 125, 134, 138 - dane określone tymi przepisami niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej, o czym stanowi art. 109 ust. 3 ustawy.

Z okoliczności sprawy wynika, że Spółka świadczy usługi pośrednictwa w sprzedaży, kupnie oraz wynajmie nieruchomości. Zgodnie z zawartą z klientem umową za wykonaną usługę uznaje się moment zawarcia umowy zbycia nieruchomości. W przypadku zawarcia umowy zbycia nieruchomości klient zobowiązany jest do powiadomienia o tym Spółki w ciągu 7 dni. Bez względu na to, czy klient dokona powiadomienia, czy też nie, usługę uznaje się za skutecznie wykonaną, a wynagrodzenie dla agencji należne. Przy czym, umowa nie przewiduje, jaką datę należy uznać za datę wykonania usługi w przypadku, gdy klient nie poinformował o zawartej transakcji w przewidzianym w umowie terminie. O tym jednak, czy klient sprzedał nieruchomość i nie poinformował Spółki o dokonanej transakcji, czy też do transakcji nie doszło, Spółka dowiaduje się z reguły po dłuższym czasie z uwagi na ograniczony dostęp do informacji, którą trzeba odszukać. Poszukiwania zaś rozpoczynane są w przypadku podjęcia podejrzenia o nierzetelność klienta. Zgodnie z umową nie jest określony termin, w jakim klient ma zapłacić zobowiązanie Spółce. W niektórych przypadkach Spółka otrzymuje wynagrodzenie po wykryciu nieprawidłowości i powiadomieniu o tym klienta. W większości przypadków Spółka jest zmuszona dochodzić zapłaty wynagrodzenia na drodze sądowej i egzekwować za pośrednictwem komornika. Faktury wystawiane są bezzwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni po wykryciu nieprawidłowości. Za datę, od jakiej liczone są odsetki przyjęta jest data zawarcia transakcji przeniesienia własności/zawarcia umowy najmu przez klienta.

W tym miejscu zauważyć należy, że o wykonaniu umowy, w okolicznościach wskazanych we wniosku, decydować będzie fakt ułożenia wzajemnych praw i obowiązków przez strony umowy (Spółka-klient). Zgodnie bowiem z treścią łączącego te strony stosunku prawnego wykonanie usługi następuje w chwili zawarcia umowy zbycia nieruchomości przez klienta, co wynika z opisanego we wniosku stanu faktycznego odwołującego się do § 6 ust. 1 umowy pośrednictwa.

Mając na uwadze treść powołanych przepisów prawa, jak również przedstawiony we wniosku stan faktyczny, stwierdzić należy, że skoro z zawartej przez Spółkę umowy wynika, że momentem wykonania usługi jest moment zbycia przez klienta nieruchomości, to usługę należy uznać za wykonaną zgodnie z tymi postanowieniami umownymi. W konsekwencji obowiązek podatkowy powstanie na zasadach wskazanych w art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - z chwilą wykonania usługi (moment zawarcia umowy zbycia nieruchomości). W tym przypadku, jeżeli transakcja winna być potwierdzona fakturą, wówczas obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. W rezultacie - wbrew stanowisku Spółki - należy dokonać w takim przypadku ewentualnie stosownych korekt, ze wszelkimi tego konsekwencjami, jak również wykazać wykonaną usługę w momencie powstania obowiązku podatkowego we właściwych ewidencjach (art. 109 ust. 3 ustawy).

Końcowo, należy wskazać, że to na podatniku spoczywa ryzyko prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, w tym również konsekwencje niekorzystnych działań kontrahentów. W rezultacie, jakiekolwiek działania/zaniechania podatnika i ewentualnie występujące z tego tytułu konsekwencje obciążają wyłącznie tego podatnika. Dlatego też skutki tych działań/zaniechań podatnika nie mogą obciążać budżetu państwa. Ewentualne roszczenia z tytułu niewywiązywania się ze zobowiązań cywilnoprawnych mogą być dochodzone jedynie w drodze postępowania przed sądami powszechnymi.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.