ITPP1/443-1187/12/MN - Możliwość uznania zarządcy sądowego gospodarstwa rolnego za podatnika podatku od towarów i usług.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 września 2012 r. (data wpływu 28 września 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania za podatnika zarządcy sądowego gospodarstwa rolnego - jest nieprawidłowe.

W dniu 28 września 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania za podatnika zarządcy sądowego gospodarstwa rolnego.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 11 maja 2011 r. ustanowił Wnioskodawcę zarządcą sądowym gospodarstwa rolnego położonego w R. Gospodarstwo rolne zostało nabyte na podstawie aktu notarialnego z dnia 14 września 2001 r. od A. na prawach współwłasności przez: małżonków J.M. M. -1/3 udziału, małżonków H.M. W. - 1/3 udziału, małżonków J.B. L. -1/3 udziału. W oparciu o umowę cywilnoprawną, zawartą pomiędzy ww. współwłaścicielami gospodarstwa rolnego a Panem L. powierzono temu ostatniemu "wykonywanie czynności zarządcy". W dniu 3 kwietnia 2006 r. Pan L. w US złożył VAT-R aktualizację, rezygnując ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy. W dniu 15 maja 2007 r. współwłaściciele Państwo M. i W. wypowiedzieli umowę o zarządzanie gospodarstwem Panu L. SR w D. powołał zarządcę w osobie Pani W. Pani W., jako zarządca sądowy ww. gospodarstwa rolnego, prowadziła gospodarstwo i rozliczała VAT na zasadach rolnika ryczałtowego (VAT RR). Następnie w wyniku Postanowienia Sąd Rejonowy w D. z dnia 25 października 2007 r. zarząd gospodarstwem powierzono Panu S. Według informacji poprzedniego zarządcy, Pana L., gospodarstwo było prowadzone na zasadach "rolnika ryczałtowego". Następnie Postanowieniem Sąd Rejonowy w D. z dnia 31 maja 2011 r. zarządcą ww. gospodarstwa ustanowiono Wnioskodawcę, który w dalszym ciągu prowadzi gospodarstwo na zasadach "rolnika ryczałtowego", posługując się NIP-em współwłaścicielki Pani W. Analogicznie, gospodarstwo rolne w R. jako płatnik zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (płace i ZUS) posługuje się numerem NIP Pani W. Reasumując gospodarstwo rolne w R. jest reprezentowane przez zarządcę ustanowionego Postanowieniem Sądu Rejonowego Wydział I Cywilny w D. i jako osoba fizyczna nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług. Gospodarstwo jest natomiast rolnikiem ryczałtowym VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Czy Wnioskodawca będący zarządcą gospodarstwa rolnego ma obowiązek dokonania zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług i czy w związku z powyższym ma obowiązek opodatkowania VAT i rozliczania całego gospodarstwa, posługując się własnym numerem NIP.

Czy też otrzymywane przez Wnioskodawcę wynagrodzenie stanowi Jego obrót, a takim obrotem nie mogą być dla Wnioskodawcy (zarządcy) np. przychody z działalności gospodarstwa, którym zarządza (z uwagi na fakt, iż zarządca sądowy działa na zlecenie Sądu, nie jest więc ani pełnomocnikiem ani przedstawicielem żadnej ze stron).

Wnioskodawca dokonał reasumpcji powyższych kwestii, formułując następujące pytanie: czy Wnioskodawca ustanowiony stosownym Postanowieniem Sądu zarządcą gospodarstwa rolnego staje się podatnikiem podatku od towarów i usług w stosunku do gospodarstwa (jego działalności), czy też jedynie otrzymywane przeze niego wynagrodzenie stanowi obrót dla ewentualnego opodatkowania lub korzystania ze zwolnienie podmiotowego.

Zdaniem Wnioskodawcy, powołanie w oparciu o Postanowienie Sądu osoby fizycznej - Wnioskodawcy na zarządcę gospodarstwa rolnego nie oznacza że na Wnioskodawcy, jako osobie fizycznej ciążą ewentualne obowiązki w zakresie podatku od towarów i usług z tytułu działalności ww. gospodarstwa. W ocenie Wnioskodawcy, zarządca jest lub może być podatnikiem podatku od towarów i usług wyłącznie w odniesieniu do ustalonego mu przez Sąd wynagrodzenia z tytułu zarządzania gospodarstwem rolnym. Zarządca nie jest pełnomocnikiem ani przedstawicielem żadnego ze współwłaścicieli gospodarstwa i to na nich ciąży ewentualny obowiązek w zakresie podatku od towarów i usług od działalności gospodarstwa. Zarządca działa na zlecenie Sądu i wynagrodzenie za wykonywane czynności, które określone zostało przez Sąd, stanowi jego obrót, a nie należności z tytułu prowadzonej przez gospodarstwo działalności. Poparciem prezentowanego stanowiska jest m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 kwietnia 2012 r. sygn. akt I FSK 820/11.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 7 ust. 1 cyt. ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast w świetle postanowień art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Definicja świadczenia usług ma charakter dopełniający definicję dostawy towarów i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach ich działalności gospodarczej.

Stosownie do art. 15 ust. 1 cyt. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy).

Zgodnie zaś z art. 15 ust. 3 tej ustawy, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że w kontekście treści przepisu art. 15 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, status danego podmiotu, jako podatnika VAT determinowany jest prawnie relewantnymi cechami: samodzielności prowadzonej działalności (wyczerpującej definicję zawartą w art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług), odpowiedzialności za jej efekty, odpłatności (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 marca 2008 r., sygn. akt I FSK 327/07).

W kontekście przywołanych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, uwzględniając stan faktyczny przedstawiony we wniosku, z którego wynika, że zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego, Wnioskodawca został wyznaczony na zarządcę sądowego gospodarstwa rolnego, wskazać należy, iż zgodnie z art. 203 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), każdy ze współwłaścicieli może wystąpić do sądu o wyznaczenie zarządcy, jeżeli nie można uzyskać zgody większości współwłaścicieli w istotnych sprawach dotyczących zwykłego zarządu albo jeżeli większość współwłaścicieli narusza zasady prawidłowego zarządu lub krzywdzi mniejszość.

Zgodnie z art. 205 Kodeksu cywilnego, współwłaściciel sprawujący zarząd rzeczą wspólną może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy.

Wskazana norma nie obowiązuje w razie umownego powierzenia zarządu rzeczą wspólną osobie trzeciej. Stosuje się wówczas uzgodnione w umowie zasady wynagrodzenia, a w braku stosownego uzgodnienia dotyczącą zlecenia normę art. 735 § 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którą, jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Odrębna regulacja prawna obowiązuje w przypadku zarządu sądowego.

W tym przypadku zarządca sądowy może żądać wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków, które poniósł w związku z zarządem z własnych funduszów. Wysokość wynagrodzenia sąd określi odpowiednio do nakładu pracy i dochodowości nieruchomości (art. 939 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.).

Na podstawie art. 935 § 1-3 Kodeksu postępowania cywilnego, zarządca zajętej nieruchomości obowiązany jest wykonywać czynności potrzebne do prowadzenia prawidłowej gospodarki. Ma on prawo pobierać zamiast dłużnika wszelkie pożytki z nieruchomości, spieniężać je w granicach zwykłego zarządu oraz prowadzić sprawy, które przy wykonywaniu takiego zarządu okażą się potrzebne. W sprawach wynikających z zarządu nieruchomością zarządca może pozywać i być pozywany. Zarządcy wolno zaciągać tylko takie zobowiązania, które mogą być zaspokojone z dochodów z nieruchomości i są gospodarczo uzasadnione. Czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu zarządca może wykonywać tylko za zgodą stron, a w jej braku - za zezwoleniem sądu, który przed wydaniem postanowienia wysłucha wierzyciela, dłużnika i zarządcę, chyba że zwłoka groziłaby szkodą.

Zarządca odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania obowiązków (art. 938 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).

Ustanowiony w tym trybie zarządca jest uprawniony i zobowiązany do dokonywania czynności zwykłego zarządu, co tym samym oznacza wyłączenie współwłaścicieli od możliwości dokonywania takich czynności.

Z powyższych regulacji wynika, że zarządca działa wobec osób trzecich we własnym imieniu, w związku z czym to on jest stroną umów mających za przedmiot zarządzaną nieruchomość. W pewnych przypadkach działalność ta doznaje ograniczeń, albowiem możliwość jej prowadzenia uzależniona jest od zgody współwłaścicieli nieruchomości bądź sądu. Ograniczenie to wiąże się jednak z pojęciem czynności wykraczających poza zwykły zarząd, których kwalifikacja na gruncie konkretnego przypadku ma zawsze charakter oceny. Poza tym, gdy do udzielenia stosownej zgody już dojdzie, to także w tym przypadku "na zewnątrz", tj. wobec osób trzecich, działać będzie ustanowiony zarządca występujący pod własnym imieniem, tak jak ma to miejsce w sytuacji czynności niewykraczających poza zwykły zarząd.

Zarządca obowiązany jest zatem wykonywać czynności potrzebne do prawidłowej gospodarki. Jest uprawniony do pobierania, zamiast współwłaścicieli, wszelkich pożytków z nieruchomości, spieniężania ich w granicach zwykłego zarządu oraz do prowadzenia spraw, które przy wykonywaniu zarządu okażą się potrzebne.

Zarządca nie jest przedstawicielem współwłaścicieli, lecz działa w imieniu własnym na podstawie umocowania sądowego. Względem właściciela, czy współwłaścicieli jest odpowiedzialny za należyte wypełnianie swoich obowiązków.

Wobec tego należy uznać, że sądowy zarządca nieruchomości wykonuje swe czynności samodzielnie, odpłatnie, a przy tym ponosi za nie odpowiedzialność zarówno wobec osób trzecich, jak i właścicieli zarządzanej nieruchomości oraz ustanawiającego go sądu.

W odniesieniu do powyższego należy zatem uznać, iż czynności wykonywane przez sądowego zarządcę gospodarstwa rolnego, w świetle art. 15 ust. 1 w związku z ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, wypełniają przesłanki przemawiające za uznaniem go za podatnika podatku od towarów i usług.

Stanowisko takie zajął również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 marca 2008 r. sygn. I FSK 327/07. Z sentencji tego wyroku wynika, iż to zarządca jest podatnikiem VAT, a nie współwłaściciele. W ocenie sądu, w czasie zarządzania nieruchomością działa on samodzielnie. Jest stroną wszystkich czynności i ponosi odpowiedzialność wobec współwłaścicieli oraz sądu.

Zatem, w świetle powyższych rozważań, Wnioskodawca będący zarządcą gospodarstwa rolnego jest uznany za podatnika podatku od towarów i usług zarówno z tytułu działalności prowadzonej przez gospodarstwo rolne, jak również z tytułu czynności wykonywanych na rzecz współwłaścicieli tego gospodarstwa rolnego, jako zarządca sądowy.

Konsekwencją posiadania statusu podatnika podatku od towarów i usług przez zarządcę sądowego jest obowiązek dokonywania ewentualnych rozliczeń w zakresie podatku od towarów i usług wg zasad właściwych dla tego typu działalności oraz posługiwania się danymi zarządcy sądowego, w tym numerem identyfikacji podatkowej, a nie danymi jednego ze współwłaścicieli gospodarstwa rolnego.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.