ITPP1/443-1119/08/AT

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 8 grudnia 2008 r. (data wpływu 10 grudnia 2008 r.), uzupełnionym pismem z dnia 12 lutego 2009 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT kwoty zasądzonej tytułem bezpodstawnego wzbogacenia - jest prawidłowe.

W dniu 10 grudnia 2008 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem VAT kwoty zasądzonej tytułem bezpodstawnego wzbogacenia.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W drodze pozwu z dnia 31 stycznia 2006 r. Teatr dochodził od Pana Piotra W. kwoty 136.385,58 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 11 stycznia 2006 r. tytułem bezpodstawnego wzbogacenia, polegającego na opłaceniu faktur za energię w mniejszej wysokości niż faktycznie pobierana za okres od 2001 r. do czerwca 2004 r. (za korzystanie z sieci elektrycznej i nieuiszczania w całości wynagrodzenia za wykorzystaną energię elektryczną).

Wyrokiem Sądu z dnia 22 listopada 2006 r. zasądzono na rzecz Teatru ww. kwotę. Pozwany wniósł od niego apelację. Sąd Apelacyjny oddalił jednakże apelację wyrokiem z dnia 14 października 2008 r.

Zgodnie z ustaleniami dokonanymi przed sądem strony procesu łączyła umowa dopiero od dnia 5 kwietnia 2005 r., co oznacza, że w okresie objętym roszczeniem strony procesu nie łączył jakikolwiek stosunek prawny, z którym wiązałaby się możliwość dochodzenia należności z innej podstawy prawnej niż bezpodstawne wzbogacenie. Faktury wystawiane były na rzecz pozwanego w związku z bezpośrednim zapisem w umowie z głównym najemcą lokalu, wprowadzonym w celu usprawnienia obiegu dokumentów.

Główny najemca nigdy nie był stroną procesu, nie został wezwany ani dopozwany do udziału w postępowaniu zarówno przez powoda, jak i przez pozwanego.

Sąd przyjął, że roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia nie jest roszczeniem okresowym, nawet jeśli powstaje w wyniku nieziszczenia należności mającej taki charakter.

Pismem z dnia 12 lutego 2009 r. uzupełniono wniosek poprzez wskazanie, iż w dniu 26 października 1999 r. powód zawarł z Panem Mariuszem J. umowę najmu lokalu użytkowego. Zgodnie z § 5 pkt 1 lit. b) najemca zobowiązał się do opłaty za energię elektryczną według wskazań podliczników.

Powyższym pismem wskazano jednocześnie, że w dniu 8 sierpnia 2000 r. zawarto aneks do umowy, w którym powód wyraził zgodę na podnajem lokalu Panu Piotrowi W. Zgodnie z treścią tego aneksu, faktury za zużycie energii miały być wystawiane bezpośrednio na Pana W. - pozwanego. W związku z powyższym, na podstawie ww. aneksu były wystawiane faktury VAT dla pozwanego w okresie od dnia 31 grudnia 2000 r. do dnia 30 marca 2005 r. W dniu 5 kwietnia 2005 r. zawarto umowę najmu lokalu użytkowego pomiędzy Teatrem a Panem Piotrem W. i od tej daty do dnia dzisiejszego są wystawiane faktury VAT za energię elektryczną na podstawie zawartej umowy.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w przedstawionym stanie faktycznym należy uznać, że zasądzona kwota z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia podlega ustawie o podatku od towarów i usług i należy wystawić fakturę na otrzymaną kwotę, czy może należy wystawić faktury korygujące za okres od 2001 r. do czerwca 2004 r....

Zdaniem Wnioskodawcy, należność z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia nie jest czynnością podlegającą ustawie o podatku od towarów i usług i nie ma podstaw do wystawienia faktur korygujących z tytułu zasądzonej kwoty bezpodstawnego wzbogacenia, z uwagi na jej odszkodowawczy charakter. Istota bezpodstawnego wzbogacenia, jak wskazał Sąd Najwyższy (sygn. akt V CSK 289/06), przejawia się tym, że "Bezpodstawne wzbogacenie (art. 405 Kodeksu cywilnego) zachodzi wówczas, gdy bez podstawy prawnej dochodzi do uzyskania korzyści majątkowej kosztem innej osoby oraz, że zubożenie i wzbogacenie są wynikiem tego samego zdarzenia. Wszakże zdarzenie to może polegać na jednej czynności faktycznej lub prawnej, ale może się na nie składać kilka wzajemnie ze sobą powiązanych czynności dokonanych przez zubożonego, wzbogaconego lub przez osoby trzecie". Jeśli więc nie ma wyraźnego oświadczenia woli o przeniesieniu prawa, nie ma podstaw prawnych do uzyskania korzyści majątkowej, a ewidentnie dochodzi do zubożenia majątku, to bezpodstawne wzbogacenie ma charakter rekompensacyjny, odszkodowawczy mający na celu wyrównanie strat zubożonego i jego majątku.

Według Wnioskodawcy, przekładając regulacje cywilnoprawne na grunt ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług należy zauważyć, że odszkodowanie nie jest żadną z czynności wymienionych w ustawie. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

Przez dostawę towarów, w myśl art. 7 ust. 1 tej ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast przez towary należy rozumieć rzeczy ruchome, jak również wszelkie postaci energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty (art. 2 pkt 6 ww. ustawy).

W ocenie Wnioskodawcy, wyrażonej w piśmie dnia 12 lutego 2009 r., kwota otrzymanego odszkodowania z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (ze względu na jej odszkodowawczy charakter) nie podlega ustawie o podatku od towarów i usług i w związku z powyższym nie ma obowiązku wystawienia faktury VAT na otrzymaną kwotę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z dyspozycją art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Na podstawie art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Stosownie zaś do treści art. 2 pkt 6 ustawy - przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

W myśl art. 106 ust. 1 powołanej ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Sprzedażą zaś, w rozumieniu art. 2 pkt 22 omawianej ustawy, jest odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Ze świadczeniem usług lub z dostawą towarów w rozumieniu ww. przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, mamy do czynienia wówczas, gdy dochodzi do wykonania określonej czynności, istnieje jej odbiorca oraz, w zamian za dostawę (świadczenie), występuje odpłatność. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia, oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu. W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. W sprawie będącej przedmiotem wniosku pomiędzy stronami (Teatr - Pan W.) w okresie od 2001 r. do czerwca 2004 r. nie funkcjonował jakikolwiek stosunek prawny. Fakt ten potwierdza powołany przez Wnioskodawcę wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 14 października 2008 r. Nie istniała zatem w tym zakresie ani wyraźna ani dorozumiana umowa pomiędzy Teatrem a Panem Piotrem W. A zatem w ocenie tutejszego organu nie wystąpiły przesłanki, aby uznać, iż miało miejsca porozumienie wyrażające wolę zawarcia we wskazanym okresie tej umowy. Wynika stąd konkluzja, iż w przedmiotowej sprawie nie miało miejsce dokonywanie czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Czynności takie dokonywano dopiero z chwilą zawarcia umowy najmu bezpośrednio z Panem Piotrem W., tj. począwszy od dnia 5 kwietnia 2005 r.

Biorąc pod uwagę powyższe unormowania prawne i przedstawiony przez Wnioskodawcę stan faktyczny stwierdzić należy, iż wypłata kwoty tytułem bezpodstawnego wzbogacenia w związku z faktem opłacenia faktur za energię elektryczną w wysokości niższej od faktycznie pobranej za okres 2001 r. - czerwiec 2004 r. nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przedmiotowa kwota nosi bowiem charakter odszkodowania i nie była związana z żadnym stosunkiem prawnym pomiędzy Wnioskodawcą a Panem Piotrem W., stąd nie stanowi wynagrodzenia za dostawę energii elektrycznej, a jedynie rekompensatę za powstałą szkodę. W rezultacie nie sposób przyjąć, aby była to czynność wymieniona w cytowanym wyżej art. 5 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Z tego względu Wnioskodawca nie ma obowiązku wystawiania faktury z tytułu otrzymania kwoty zasądzonej na mocy wyroku.

Jednocześnie należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, wyczerpujący opis stanu faktycznego winien wynikać z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, a nie z załączonych do niego dokumentów, w związku z czym nie były one przedmiotem merytorycznej analizy.

Końcowo wskazać należy, że powołany w treści wniosku wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2006 r., stanowi rozstrzygnięcie w konkretnej sprawie, osadzonej w określonym stanie faktycznym i tylko do niego się zawęża, w związku z tym nie ma mocy powszechnie obowiązującego prawa.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej - powoduje, iż niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.