ITPB3/423-42/08/AM - Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów spółki zapłaconych odsetek, należnych na podstawie zawartej umowy pożyczki, przekraczających wysokość odsetek maksymalnych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 24 stycznia 2008 r. (data wpływu 28 stycznia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów - jest nieprawidłowe.

W dniu 28 stycznia 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 3 lipca 2007 r. Spółka zawarła umowę pożyczki, jako pożyczkobiorca, z osobą fizyczną, niebędącą udziałowcem Spółki. Pomiędzy pożyczkobiorcą a pożyczkodawcą nie zachodzą powiązania określone w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Kwota pożyczki wynosiła 300 tys. zł, ustalone przez pożyczkodawcę oprocentowanie - 5 % w skali miesiąca (ze względu na brak zabezpieczenia pożyczki). Pożyczkę spłacono w trzech ratach, w dniach 10, 22 i 26 października 2007 r., natomiast odsetki w kwocie 53.424,66 zł zapłacono w dniu 9 listopada 2007 r.

W związku z powyższym Wnioskodawca zadał pytanie

Czy zapłacone odsetki stanowią koszt uzyskania przychodu przy tak wysokim oprocentowaniu.

Zdaniem Wnioskodawcy, zapłacone odsetki stanowią koszt uzyskania przychodu ponieważ do kosztów podatkowych zaliczane są te wydatki, które zostały poniesione w celu uzyskania przychodu albo zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu. Zaciągnięcie pożyczki przy tak wysokim oprocentowaniu było konieczne bowiem brak płynności finansowej Spółki spowodował, iż nie było środków na zapłatę przeterminowanych płatności, a co za tym idzie kontrahenci odmawiali kolejnych dostaw materiałów potrzebnych do produkcji. Bank, w którym Wnioskodawca posiada rachunek bieżący, odmówił dodatkowego finansowania pomimo wielokrotnych rozmów. W celu zabezpieczenia ciągłości produkcji zarząd Spółki zdecydował się na zaciągnięcie pożyczki na tak niekorzystnych warunkach. Jednakże, gdyby nie było dodatkowego finansowania, brak podstawowych surowców spowodowałby opóźnienie, a nawet wstrzymanie produkcji. W momencie zaciągnięcia pożyczki, na koniec czerwca 2007 r., rachunek zysków i strat wykazywał stratę w wysokości 247.234,17 zł, natomiast dzięki zabezpieczeniu poprzez Pożyczkę źródła przychodów, na koniec października 2007 r. wygenerowano zysk brutto w wysokości 137.387,56 zł, czyli od czerwca do października poprawiono wynik o 384.621,82 zł.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) - dalej: ustawy, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Konstrukcja tego przepisu daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (nie wymienionych w art. 16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), pod warunkiem, że wykaże istnienie związku przyczynowego pomiędzy ich poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu. Dotyczy to zarówno takich wydatków, które bezpośrednio przekładają się na uzyskanie konkretnych przychodów, jak i tych, których nie można w taki sposób przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione, jako zmierzające do ich osiągnięcia. Ponadto należy wskazać, iż koszty związane z działalnością gospodarczą jednostki nie mogą obciążać budżetu Państwa skutkami zaniedbań, czy działań sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

W myśl jednakże art. 359 § 2¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne).

Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. Postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy - art. 359 § 2² i 2³ Kodeksu cywilnego.

Zatem, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, jeśli przedsiębiorca w umowie zastrzeże odsetki, które przepisy traktują jako lichwiarskie, oznacza to, że taka umowa w części dotyczącej odsetek jest nieważna, a więc wierzycielowi będą przysługiwać odsetki określone przepisami tegoż Kodeksu. Ustanowienie w umowie tego typu odsetek nie powoduje nieważności całej umowy, lecz zamiast odsetek określonych umową obowiązują odsetki maksymalne, określone ustawowo.

Poza tym, nawet jeśli bank obsługujący Wnioskodawcę odmówił dodatkowego finansowania, trudno jest dopatrzeć się w działaniach Spółki racjonalnych argumentów uzasadniających zaciągnięcie pożyczki na warunkach rażąco gorszych od istniejących w obrocie bankowym. Zaakceptowanie takiego postępowania doprowadziłoby do przejęcia przez budżet Państwa ekonomicznego ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.

Zgodnie z art. 7 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.), organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Przepis art. 83 ustawy zasadniczej stanowi natomiast, że każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

Skutki prawne czynności prawnej reguluje art. 56 Kodeksu cywilnego. W myśl tego unormowania, czynność ta wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów.

Odnosząc powyższe na grunt przepisów Kodeksu cywilnego, wskazać należy, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego). Sankcją nieważności objęta jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 tej ustawy).

Tak więc, zapłacone odsetki przy oprocentowaniu przekraczającym odsetki maksymalne są świadczeniem nienależnym. Nie można ich więc uznać za prawnie i ekonomicznie uzasadnione, co skutkuje tym, iż nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta, co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej, powoduje, iż interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.