ITPB3/423-352/11/PS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 15 lipca 2011 r. (data wpływu 20 lipca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczki w świetle art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy, dotyczącym niedostatecznej kapitalizacji - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 lipca 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczki w świetle art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy, dotyczącym niedostatecznej kapitalizacji.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka prowadzi działalność usługową w zakresie transportu drogowego towarów. Jest to Jednostka z udziałem kapitału założycielskiego w kwocie 5000 zł. Spółka jest własnością jednego udziałowca (osoby fizycznej) posiadającego 100% udziałów. W roku 2011 planowana jest zmiana struktury własnościowej, a mianowicie odsprzedaż 80% udziałów. Jest to niezbędne w związku z planowanym rozwojem Spółki. Udziałowiec ten w roku 2010 udzielił Spółce pożyczki w kwocie 425 000 zł. Pożyczka wraz z odsetkami ma zostać spłacona ze środków obrotowych Spółki w miesiącu grudniu 2012 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zapłacone odsetki od pożyczki zaciągniętej przez Spółkę u udziałowca Spółki, posiadającego w momencie zapłaty odsetek 20% udziałów będą stanowiły koszt uzyskania przychodu Spółki bez żadnych ograniczeń wynikających z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Spółki o możliwości zaliczenia wydatków do kosztów uzyskania przychodu decydują przepisy art. 15 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, definiujące koszty uzyskania przychodów jako koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Dla skutecznego zaliczenia określonego wydatku do kosztów uzyskania przychodów niezbędna jest analiza art. 16 ustawy. W przypadku odsetek od pożyczek decydujące są art. 16 ust. 1 pkt 11 oraz pkt 60 tej ustawy. Art. 16 ust. 1 pkt 11 ustany stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek. Odsetki od pożyczek mogą zatem stać się kosztem Spółki dopiero w momencie faktycznej zapłaty. Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyłącza z kosztów uzyskania przychodów odsetki od pożyczek udzielonych Spółce przez jej udziałowca posiadającego nie mniej niż 25% udziałów tej Spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec takiego udziałowca osiągnie trzykrotność wartości kapitału zakładowego Spółki - w części w jakiej pożyczka przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek. Ograniczenie wynikające z powołanego przepisu stosuje się zatem w przypadku, gdy udzielającym Spółce pożyczki jest udziałowiec posiadający co najmniej 25% udziałów. Po spełnieniu tego warunku bierze się pod uwagę drugi dotyczący stosunku zadłużenia do wielkości kapitału zakładowego Spółki. Po dokładnej analizie okoliczności, opisanych w stanie faktycznym Wnioskodawca stwierdza, iż w Jego przypadku nie będzie spełniony warunek posiadania odpowiedniej wysokości udziałów w kapitale zakładowym pożyczkobiorcy, nie będzie zatem potrzebna analiza wielkości zadłużenia. W przypadku Spółki udziałowiec będzie posiadał 20% udziałów, zatem odsetki od przedmiotowej pożyczki zostaną zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie faktycznej zapłaty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu, a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania. Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy. W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania ustawodawca wyróżnia koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami i inne niż bezpośrednio z nimi związane, których nie można wprost przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako zmierzające do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

Zatem, aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

* został poniesiony przez podatnika,

* jest definitywny, a więc bezzwrotny,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,

* nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy.

Koszty pożyczki, tj. naliczone odsetki od pożyczki, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ustalonym zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) lub art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 11 tej ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Odsetki od pożyczki mogą więc zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów dopiero w momencie ich faktycznej zapłaty lub kapitalizacji, jednak pod warunkiem, że nie zachodzą m.in. okoliczności, o których mowa przepisie art. 16 ust. 1 pkt 60 tej ustawy.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Z brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy wynika, że przepis ograniczający niedostateczną kapitalizację znajduje zastosowanie do odsetek od pożyczek (kredytów), udzielonych spółce przez określonych pożyczkodawców ("pożyczkodawcy kwalifikowani"), jeżeli wartość zadłużenia spółki z jakiegokolwiek tytułu prawnego wobec grona "znaczących udziałowców", osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki - pożyczkobiorcy.

Na podstawie art. 16 ust. 6 cyt. ustawy wskaźnik 25% posiadanych przez udziałowców (akcjonariuszy) udziałów (akcji) w spółce, określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują tym udziałowcom (akcjonariuszom).

Natomiast przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i 61 oraz w ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawych, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę (art. 16 ust. 7b).

Reasumując zgodnie z treścią art. 16 ust. 1 pkt 60 cytowanej ustawy, do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć więc odsetek od pożyczek udzielanych przez "kwalifikowanych pożyczkodawców" jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec ww. "znaczących udziałowców" tej spółki osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Z treści art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż "kwalifikowani pożyczkodawcy" zostali w ww. artykule zdefiniowani jako:

Regulacje ograniczające niedostateczną kapitalizację znajdują zastosowanie wyłącznie w sytuacji, w której wartość zadłużenia spółki wobec grupy udziałowców (akcjonariuszy), zaliczonych do grona tzw. "znaczących udziałowców" osiągnie łącznie ustawowo określony wskaźnik, stanowiący równowartość trzykrotności wartości kapitału zakładowego (akcyjnego) (3:1), w dniu, w którym następuje wypłata odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez "kwalifikowanych pożyczkodawców".

Zaznaczyć należy również, iż krąg podmiotów branych pod uwagę przy określaniu wartości zadłużenia ("znaczących udziałowców") nie pokrywa się z podmiotami zaliczonymi do grona "kwalifikowanych pożyczkodawców".

Z treści art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż "znaczący udziałowcy" zostali zdefiniowani jako:

Oznacza to, że nie każdy "kwalifikowany pożyczkodawca" jest jednocześnie "znaczącym udziałowcem" spółki - dłużnika. Kwalifikowanymi pożyczkodawcami będą jedynie ci spośród "znaczących udziałowców", którzy posiadają bezpośrednio co najmniej 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki - dłużnika. Zauważyć należy jednak, iż przepis art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie nakazuje w tym przypadku kumulacji wartości udziałów (akcji) posiadanych przez "znaczących udziałowców" jak ma to miejsce w przypadku ustalenia kręgu "kwalifikowanych pożyczkodawców". Innymi słowy "znaczącymi udziałowcami" będą jedynie podmioty posiadające indywidualnie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) w spółce - dłużniku lub inne podmioty posiadające indywidualnie co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca.

Przytoczone przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mają zastosowanie w przypadkach, kiedy zadłużenie spółki (pożyczkobiorcy) wobec podmiotów w tych przepisach wymienionych przekroczy pułap liczony w stosunku do wielkości kapitału zakładowego pożyczkobiorcy.

W przepisach tych jest mowa o zadłużeniu, a nie o zadłużeniu z jakiegoś jednego tytułu. Z tego też względu, przepisy te znajdują zastosowanie w przypadku wypłaty odsetek od pożyczek (kredytów), kiedy zadłużenie spółki z jakiegokolwiek tytułu wobec wspomnianych podmiotów powiązanych przekroczy odpowiedni poziom, określony na dzień zapłaty odsetek od pożyczki (kredytu). Zatem do kwoty zadłużenia należy zaliczyć zarówno zadłużenie z tytułu pożyczek, jak również wszelkie inne zadłużenia.

Innymi słowy w celu prawidłowego określenia stosunku, w jakim wartość zadłużenia spółki powinna pozostawać do wartości jej kapitału zakładowego, należy wziąć pod uwagę ogólną wartość zadłużenia spółki z jakiegokolwiek tytułu prawnego, łącznie wobec wszystkich podmiotów zaliczonych do wspomnianej wyżej grupy "znaczących udziałowców", nie zaś tylko zadłużenie z tytułów, o których mowa w art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Z przedstawionych okoliczności wynika, iż Spółka prowadzi działalność usługową w zakresie transportu drogowego towarów. Spółka jest własnością jednego udziałowca (osoby fizycznej) posiadającego 100% udziałów. W roku 2011 planowana jest zmiana struktury własnościowej, a mianowicie odsprzedaż 80% udziałów. Udziałowiec ten w roku 2010 udzielił Spółce pożyczki w kwocie 425 000 zł, która wraz z odsetkami ma zostać spłacona ze środków obrotowych Spółki w miesiącu grudniu 2012 r.

Problemem w przedmiotowej sprawie jest natomiast możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów na tle art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zapłaconych odsetek od pożyczki zaciągniętej od udziałowca Spółki, który na moment zapłaty odsetek posiadać będzie 20% udziałów Wnioskodawcy.

W związku z powyższym wskazać należy w pierwszej kolejności, iż z literalnego brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż nie obejmuje on swym zakresem pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez osoby, które nie były jej udziałowcami (akcjonariuszami), pomimo, że później udziałowcami takimi się stały.

Co więcej, przepis ten wskazuje również, że o ustaleniu, czy mamy do czynienia z "kwalifikowanym pożyczkodawcą", czy też nie, decyduje moment udzielenia pożyczki (kredytu). Jak bowiem uprzednio wskazano przepis ograniczający niedostateczną kapitalizację znajduje zastosowanie do odsetek od pożyczek (kredytów), udzielonych spółce przez określonych pożyczkodawców ("pożyczkodawcy kwalifikowani"), a więc udziałowców (akcjonariuszy) spółki pożyczkobiorcy, posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) tej spółki albo co najmniej dwóch udziałowców (akcjonariuszy), posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) w spółce pożyczkobiorcy.

W przedmiotowej sprawie warunek powyższy został spełniony bowiem pożyczkodawca Spółki w momencie udzielania pożyczki posiadał 80% udziałów Wnioskodawcy, zatem bez wątpienia stanowił "kwalifikowanego pożyczkodawcę".

W konsekwencji należy ocenić, czy w dniu wypłaty odsetek od pożyczki zachodzą okoliczności wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, skutkujące obowiązkiem weryfikacji podatkowej i wyłączeniu odpowiedniej części odsetek z kosztów uzyskania przychodów.

Przepis ograniczający niedostateczną kapitalizację znajduje bowiem zastosowanie do odsetek od pożyczek (kredytów), jeżeli wartość zadłużenia spółki z jakiegokolwiek tytułu prawnego wobec grona "znaczących udziałowców", osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki - pożyczkobiorcy. "Znaczącymi udziałowcami" będą jednak tylko podmioty posiadające indywidualnie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) w spółce - dłużniku lub inne podmioty posiadające indywidualnie co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca.

Reasumując, w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - o ustaleniu, czy mamy do czynienia z "znaczącym udziałowcem", czy też nie, decyduje moment poniesienia kosztu, czyli zapłaty odsetek, nie zaś data udzielenia pożyczki lub pożyczek. Data udzielania pożyczki jest bowiem istotna w celu określenia "kwalifikowanego pożyczkodawcy". Zatem tak jak ustalenia wartości zadłużenia, o którym mowa w tym przepisie, dokonuje się na dzień spłaty odsetek, ten sam dzień winien być właściwą datą dla ustalenia, czy mamy do czynienia ze "znaczącym udziałowcem" spółki - pożyczkobiorcy, czy też nie.

Skoro zatem w dniu spłaty odsetek od pożyczki udziałowiec Spółki ("kwalifikowany pożyczkodawca") posiadać będzie mniej niż 25% udziałów Wnioskodawcy, nie będzie stanowić "znaczącego udziałowca" w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy.

W regulacji tej mowa jest jednak o zadłużeniu, a nie o zadłużeniu z jakiegoś jednego tytułu. Dlatego między innymi "znaczący udziałowiec" nie musi stanowić "kwalifikowanego pożyczkodawcy". W konsekwencji jeśli struktura udziałów Spółki na dzień spłaty odsetek od pożyczki skutkować będzie brakiem "znaczących udziałowców" w rozumieniu ww. regulacji, lub wartość zadłużenia Spółki z jakiegokolwiek tytułu prawnego wobec grona zweryfikowanych "znaczących udziałowców", nie osiągnie łącznie trzykrotności wartości kapitału zakładowego, to całość odsetek od pożyczki będzie mogła stanowić koszty uzyskania przychodów.

Niezależnie więc od okoliczności zmiany struktury udziałów Spółki pomiędzy dniem udzielania pożyczki, a dniem jej spłaty i okoliczności, iż w dniu udzielenia pożyczki pożyczkodawca posiadał 80% udziałów, a w dniu jej spłaty tylko 20% udziałów, analiza wartości zadłużenia wobec grona "znaczących udziałowców", jak również sama analiza posiadania "znaczących udziałowców" będzie konieczna w celu weryfikacji, czy odsetki od pożyczki mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, skoro udzielił ich wcześniej "pożyczkodawca kwalifikowany".

O ile zatem można podzielić stanowisko Spółki, iż ograniczenie wynikające z powołanego przepisu stosuje się w przypadku, gdy udzielającym Spółce pożyczki jest udziałowiec posiadający co najmniej 25% udziałów, to nie można podzielić stanowiska, iż w przedmiotowej sprawie na skutek braku spełnienia warunku posiadania odpowiedniej wysokości udziałów w kapitale zakładowym pożyczkobiorcy przez pożyczkodawcę nie będzie potrzebna analiza wysokości zadłużenia Spółki.

Jak już uprzednio wskazano, niezależnie od okoliczności, iż pożyczkodawca Spółki w momencie spłaty odsetek od pożyczki posiadać będzie jedynie 20% udziałów Wnioskodawcy, a więc nie będzie w momencie spłaty odsetek "znaczącym udziałowcem" należy każdorazowo badać, czy struktura udziałów Wnioskodawcy skutkuje powstaniem innych "znaczących udziałowców" oraz czy wartość zadłużenia Spółki wobec nich osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego.

W konsekwencji więc stanowisko Spółki, w świetle którego okoliczność posiadania przez pożyczkodawcę 20% udziałów pozwala na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczki w momencie faktycznej ich zapłaty, uznać należy za nieprawidłowe.

Jednocześnie podkreślić należy, że tutejszy organ wydając przedmiotową interpretację indywidualną wskazał zakres i sposób zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w odniesieniu do przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego oraz postawionego pytania. Jednocześnie ocenił stanowisko Wnioskodawcy pod względem zgodności z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.