ITPB3/423-337/13/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 17 lipca 2013 r. (data wpływu 22 lipca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kwalifikacji do kosztów podatkowych odsetek od wyemitowanych obligacji, z których środki były przeznaczone na nabycie udziałów w innej spółce - jest prawidłowe.

W dniu 22 lipca 2013 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kwalifikacji do kosztów podatkowych odsetek od wyemitowanych obligacji, z których środki były przeznaczone na nabycie udziałów w innej spółce.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenia przyszłe.

Wnioskodawca - jest podatkową grupą kapitałową zarejestrowaną na terytorium Polski i podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych (dalej: "CIT"). PGK została utworzona z dniem 1 stycznia 2011 r. przez XXX Sp. z o.o. (spółka reprezentująca PGK, dalej: "XXX") oraz YYY Sp. z o.o. (dalej: "YYY" lub "Spółka").

Przed przystąpieniem do PGK, 31 sierpnia 2010 r., Spółka wyemitowała obligacje (4 obligacje serii A), które zostały objęte przez podmiot powiązany z siedzibą we Francji. W wyniku emisji obligacji doszło do faktycznego przekazania Spółce środków pieniężnych przez podmiot obejmujący obligacje. Spółka przeznaczyła otrzymane środki pieniężne na zakup udziałów w XXX od podmiotu powiązanego z siedzibą we Francji (innego niż podmiot, który jest obecnie posiadaczem obligacji). W efekcie tej transakcji, Spółka stała się 100% udziałowcem XXX.

Wartość nominalna obligacji odpowiadała wartości rynkowej udziałów nabytych przez Spółkę. Podmiot, który objął obligacje dokonał następnie ich zbycia na rzecz innego podmiotu powiązanego. Wnioskodawca nie może także wykluczyć, że w przyszłości obligacje zostaną zbyte na rzecz innego podmiotu.

Żaden z wierzycieli - obligatariuszy nie był / nie jest bezpośrednim udziałowcem Spółki (spółką-matką), ani podmiotem, który ma tego samego bezpośredniego udziałowca co Spółka (spółką-siostrą).

Obligacje są oprocentowane. Kreują one zatem zobowiązanie Spółki do zapłaty odsetek obecnemu wierzycielowi - obligatariuszowi. Termin wykupu (spłaty) obligacji przez Spółkę wynosi obecnie 5 lat od daty ich emisji, przy czym dokumenty obligacji przewidują możliwość wcześniejszego wykupu (spłaty) obligacji w całości lub w części wraz z odsetkami. Obligacje zostały już częściowo wykupione (spłacone) przez Spółkę, wraz z odsetkami przypadającymi na wykupioną (spłacaną) część.

Z uwagi na obecną sytuację ekonomiczną, rozważane jest wydłużenie okresu, po jakim obligacje miałyby zostać wykupione przez Spółkę, wraz z jednoczesną zmianą poziomu oprocentowania do obecnego poziomu rynkowego, nie podjęto jednak jeszcze ostatecznej decyzji w tym zakresie.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w przedstawionym opisie zdarzenia przyszłego odsetki z tytułu obligacji będą stanowiły koszty uzyskania przychodów dla Spółki każdorazowo w momencie ich zapłaty, także po ewentualnym wydłużeniu okresu wykupu obligacji (wraz z odpowiednią zmianą poziomu oprocentowania) i w efekcie będą pomniejszały dochód podatkowy lub powiększały stratę podatkową Spółki, uwzględnianą przy kalkulacji dochodu Wnioskodawcy będącego Podatkową Grupą Kapitałową.

W odniesieniu do sformułowanego pytania Wnioskodawca wskazał, że w przedstawionym opisie zdarzenia przyszłego, odsetki z tytułu obligacji będą stanowiły koszty uzyskania przychodów dla Spółki każdorazowo w momencie ich zapłaty, także po ewentualnym wydłużeniu okresu wykupu obligacji (wraz z odpowiednią zmianą poziomu oprocentowania) i w efekcie będą pomniejszały dochód podatkowy lub powiększały stratę podatkową Spółki, uwzględnianą przy kalkulacji dochodu Wnioskodawcy będącego PGK.

Stanowisko to Wnioskodawca opiera na następującej argumentacji.

Na podstawie art. 7a ustawy o CIT, w podatkowych grupach kapitałowych przedmiotem opodatkowania CIT jest osiągnięty w roku podatkowym dochód stanowiący nadwyżkę sumy dochodów wszystkich spółek tworzących grupę nad sumą ich strat. Jednocześnie, dochody i straty spółek oblicza się zgodnie z art. 7 ust. 1-3 ustawy o CIT. Zgodnie z tymi przepisami, dochodem dla danej spółki jest osiągnięta w danym roku podatkowym nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania (a jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą). W związku z tym, koszty poniesione przez spółki wchodzące w skład PGK, w tym przez Spółkę, mają wpływ na dochód PGK za dany rok podatkowy. Koszty uzyskania przychodów deklarowane przez Spółkę pomniejszają bowiem dochód lub powiększają stratę Spółki, uwzględnianą następnie przy kalkulacji dochodu PGK za dany rok podatkowy.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Spółka ponosi koszty odsetek z tytułu obligacji.

Ustawa o CIT nie definiuje pojęcia obligacji. Jednak zgodnie z ustawą z 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 z późn. zm., dalej: "ustawa o obligacjach"), obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym. Zgodnie z ustawą o obligacjach, obligacje powinny zawierać m.in. datę, od której nalicza się oprocentowanie, wysokość oprocentowania, terminy jego wypłaty i miejsce płatności - jeżeli warunki emisji przewidują oprocentowanie. Do obligacji dołącza się arkusz kuponowy oprocentowania, jeśli warunki emisji to przewidują, oraz arkusz wykupu obligacji.

Jednocześnie, w art. 16 ust. 7b ustawy o CIT, ustawodawca zrównuje pojęcia pożyczki i papierów wartościowych o charakterze dłużnym w kontekście przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. Zgodnie z tym przepisem, dla celów niedostatecznej kapitalizacji, przez pożyczkę rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy, w tym także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

Obligacje stanowią zatem rodzaj zobowiązania, zaciągniętego przez emitenta (Spółkę) od wierzyciela, którym jest właściciel obligacji - obligatariusz, w celu uzyskania środków pieniężnych na zakup udziałów. Zobowiązanie podlega oprocentowaniu - Spółka jest zobowiązana do płatności odsetek z tytułu obligacji na rzecz wierzyciela na warunkach określonych w dokumentach obligacji. Obligacje mają więc analogiczny charakter, jak pożyczka. Tym samym, odsetki z tytułu obligacji mają analogiczny charakter, jak odsetki z tytułu pożyczki.

Zdaniem Wnioskodawcy, odsetki z tytułu obligacji będą stanowiły dla Spółki koszt uzyskania przychodu w momencie ich zapłaty przez Spółkę.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Oznacza to, że wszelkie poniesione koszty, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związane z przychodami, mogą być traktowane jako koszty uzyskania przychodów dla celów CIT, o ile podatnik wykaże ich związek z osiąganiem przychodów lub zachowaniem /zabezpieczeniem ich źródła i o ile koszty te nie zostały wymienione w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów.

W rozważanym przypadku, koszty odsetek z tytułu obligacji poniesione przez Spółkę spełniają wszystkie przesłanki uznania ich za koszty uzyskania przychodów na podstawie powyższego przepisu. Obligacje zostały wyemitowane przez Spółkę w celu uzyskania środków na sfinansowanie zakupu udziałów - spodziewanymi przychodami wynikającymi z zakupu udziałów są natomiast np. potencjalne przychody Spółki z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej. Nie ma więc wątpliwości, że wydatek w postaci odsetek od obligacji wyemitowanych w celu uzyskania środków na zakup udziałów spełnia kryterium racjonalności ekonomicznej i pozostaje w związku z przychodem Spółki.

Wydatek w postaci płaconych przez Spółkę odsetek z tytułu obligacji nie został również wymieniony w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT jako koszt niestanowiący kosztu uzyskania przychodu.

Ustawa o CIT wprowadza ograniczenie co do odliczalności podatkowej tylko dla odsetek, które nie zostały zapłacone. Na podstawie z art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o CIT, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się bowiem naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek/kredytów. Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a ustawy o CIT, za koszty uzyskania przychodów nie uznaje się wydatków na spłatę pożyczek/kredytów (z wyjątkami nie znajdującymi zastosowania w rozważanym przypadku), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek/kredytów.

Zgodnie z powyższymi przepisami, odsetki od zaciągniętych zobowiązań (w tym w postaci kredytów, pożyczek lub obligacji) mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów dopiero w momencie ich zapłaty lub kapitalizacji.

W związku z tym, zdaniem Wnioskodawcy, w rozważanym stanie faktycznym, odsetki od obligacji wyemitowanych przez Spółkę w celu uzyskania środków na zakup udziałów będą stanowiły koszty uzyskania przychodów dla Spółki każdorazowo w momencie ich zapłaty, tj. zgodnie z tzw. metodą kasową.

Wnioskodawca stoi jednocześnie na stanowisku, że ewentualne wydłużenie okresu wykupu obligacji (tekst jedn.: okresu, po jakim obligacje miałyby zostać wykupione przez Spółkę) wraz z odpowiednim dostosowaniem poziomu oprocentowania do obecnego poziomu rynkowego będzie pozostawać bez wpływu na kwestię rozpoznawania odsetek jako kosztu podatkowego. Wydłużenie terminu obligacji nie zmieni bowiem istoty transakcji, a Spółka w dalszym ciągu będzie zobowiązana do płacenia odsetek od obligacji na rzecz wierzyciela na zaktualizowanych warunkach, które zostaną określone w odpowiednio uzupełnionych dokumentach obligacji. W konsekwencji, również po ewentualnym wydłużeniu okresu wykupu obligacji, odsetki od obligacji będą stanowiły koszt podatkowy dla Spółki w momencie ich zapłaty. Należy przy tym zaznaczyć, że potrącenie czy kapitalizacja odsetek są traktowane na równi z ich zapłatą - zgodnie bowiem z art. 26 ust. 7 ustawy o CIT, wypłata odsetek oznacza wykonanie zobowiązania w jakiejkolwiek formie, w tym poprzez zapłatę, potrącenie lub kapitalizację odsetek.

Jednocześnie, zdaniem Wnioskodawcy, odsetki z tytułu obligacji nie stanowią wydatków na nabycie udziałów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT. Przepisy ustawy o CIT nie definiują wprost co należy rozumieć pod pojęciem wydatków na nabycie (lub objęcie) udziałów. Zdaniem Wnioskodawcy należy uznać, iż przepis art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT obejmuje swoim zakresem wyłącznie wydatki pozostające w bezpośrednim związku z nabyciem (lub objęciem) udziałów, a więc wydatki, bez poniesienia których nie byłoby możliwe nabycie (lub objęcie) udziałów w spółce.

Za takim rozumieniem art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT przemawia wykładnia literalna tego przepisu i posłużenie się przez ustawodawcę sformułowaniem wydatki na nabycie udziałów, a nie przykładowo wydatki poniesione w celu nabycia udziałów. Sformułowanie użyte w przepisie wskazuje w sposób jednoznaczny na konieczność istnienia ścisłego i bezpośredniego związku tego rodzaju wydatków z nabyciem udziałów.

Wnioskodawca zwraca również uwagę, że omawiany przepis jest wyjątkiem od ogólnej zasady uznawania wydatków za koszty uzyskania przychodu. Przepisy art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, a tym samym także pojęcie wydatków na nabycie udziałów z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy, nie powinny być interpretowane rozszerzająco, lecz w sposób ścisły. W związku z tym, zdaniem Wnioskodawcy, użyte w przepisie sformułowanie wydatki na nabycie oznacza tylko wydatki poniesione w bezpośrednim związku z nabyciem udziałów, warunkujące skuteczne nabycie udziałów - takie jak, np. zapłacona cena, opłaty notarialne itp.

Natomiast odsetki z tytułu obligacji wyemitowanych w celu pozyskania środków na zakup udziałów nie są wydatkiem, który pozostaje w bezpośrednim związku z nabyciem udziałów. Kodeks cywilny (z 23 kwietnia 1964 r.; Dz. U. Nr 16 Poz. 93 z późn. zm.) nie definiuje pojęcia odsetek. Jednak w praktyce, pod pojęciem odsetek rozumie się wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału w trakcie pewnego okresu. Koszty odsetek od obligacji to zatem w praktyce wynagrodzenie płacone przez dłużnika (Spółkę) za udzielone Spółce finansowanie. Wydatki te nie są więc bezpośrednio powiązane z transakcją nabycia udziałów, a jedynie ze sposobem finansowania tego nabycia lub, szerzej, ze sposobem finansowania działalności gospodarczej Spółki. Są to więc koszty związane z korzystaniem z kapitału, a nie wydatek na nabycie udziałów.

W związku z tym, zdaniem Wnioskodawcy, odsetki od obligacji wyemitowanych przez Spółkę w celu pozyskania środków na sfinansowanie nabycia udziałów nie stanowią wydatków na nabycie udziałów, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT.

Wnioskodawca podkreśla przy tym, że pogląd, zgodnie z którym wydatki na nabycie udziałów nie obejmują odsetek od zobowiązań zaciągniętych na nabycie tych udziałów, znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: "NSA"). Przykładowo, w wyroku z 7 kwietnia 2006 r. (sygn. akt II FSK 508/05), NSA stwierdza, że " (...) w wypadku zaciągnięcia przez podatnika kredytu bądź pożyczki na wydatki związane z objęciem lub nabyciem udziałów (...) o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, odsetki od kredytu bądź pożyczki oraz inne opłaty z tym związane nie są wydatkami na objęcie lub nabycie w rozumieniu powołanego przepisu (...)". Analogiczne stanowisko NSA zajął również w innych wydanych przez siebie wyrokach, m.in. w szeroko powoływanym wyroku z 7 września 2004 r. (sygn. akt FSK 324/04) czy w wyroku z 13 stycznia 2006 r. (sygn. akt II FSK 229/05).

Również Minister Finansów w interpretacji ogólnej z 7 sierpnia 2002 r. (sygn. PB4/AK-8214-6905-192/02), potwierdził, że "należy rozdzielić pojęcie wydatków na nabycie (objęcie) udziałów (akcji) od źródeł finansowania tego rodzaju wydatków. Dotyczy to w szczególności pożyczek i kredytów zaciągniętych na nabycie udziałów. Odsetki od takich pożyczek i kredytów nie stanowią wydatków na nabycie (objęcie) udziałów (akcji), niewątpliwie jednak pozostają w związku i przychodami podatnika. Dlatego też odsetki od tego rodzaju pożyczek i kredytów (...) są kosztem w momencie zapłaty lub kapitalizacji".

Takie stanowisko prezentowane jest również powszechnie przez organy podatkowe w wydawanych przez nie interpretacjach indywidualnych, np. w:

* interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 15 stycznia 2013 r., znak ITPB3/423-645/11/MK,

* interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 14 listopada 2012 r., znak ILPB3/423-306/12-4/JS,

* interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 9 listopada 2012 r., znak ITPB3/423-466/12/PS,

* interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 15 marca 2012 r., znak IBPBI/2/423-1482/11/AK i wielu innych.

Spółka zaznacza również, że w rozważanym przypadku nie znajdują zastosowania obostrzenia wynikające z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT, ponieważ podmiot, do którego Spółka wypłaca odsetki nie jest jej spółką-matką ani spółką-siostrą.

W konsekwencji, w świetle przytoczonych powyżej przepisów oraz biorąc pod uwagę przedstawioną powyżej argumentację, orzecznictwo NSA oraz praktykę organów podatkowych, zdaniem Wnioskodawcy, w przedstawionym opisie zdarzenia przyszłego, odsetki z tytułu obligacji będą stanowiły koszty uzyskania przychodów dla Spółki każdorazowo w momencie ich zapłaty (lub wykonania zobowiązania w innej formie, w tym poprzez, np. potrącenie lub kapitalizację odsetek), także po ewentualnym wydłużeniu okresu wykupu obligacji (wraz z odpowiednią zmianą poziomu oprocentowania do aktualnego poziomu rynkowego) i w efekcie będą pomniejszały dochód lub powiększały stratę Spółki, uwzględnianą przy kalkulacji dochodu Wnioskodawcy będącego PGK.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Koszty są drugim po przychodach elementem konstrukcyjnym podatku mającym wpływ na dochód jako przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym. Właściwe zakwalifikowanie kosztów wpływa na ustalenie wielkości dochodów, które podlegają opodatkowaniu lub zwolnieniu od podatku. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy. W oparciu o kryterium stopnia tego powiązania, ustawodawca wyróżnia koszty podatkowe bezpośrednio związane z przychodami i inne niż bezpośrednio z nimi związane, których nie można wprost przypisać do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako zmierzające do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie). Zatem, aby wydatek poniesiony przez podatnika mógł stanowić koszt uzyskania przychodów, muszą zaistnieć łącznie następujące przesłanki:

* został poniesiony przez podatnika,

* jest definitywny, a więc bezzwrotny,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie jest kosztem wymienionym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Pierwsza z wymienionych przesłanek odnosi się do możliwości przypisania faktu poniesienia kosztu do osoby podatnika. Kosztem uzyskania przychodu mogą być wyłącznie koszty obciążające samego podatnika - wartość ciężarów, jakie ponosi podatnik w toku prowadzenia działalności (funkcjonowania). Poniesienie kosztu jest - co do zasady - związane z faktycznym i definitywnym przesunięciem określonej wartości z majątku podatnika do majątku innego podmiotu. Natomiast przesłankę celowości kosztu uważa się za spełnioną, gdy istnieje związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem danego kosztu a powstaniem lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Omawiana ustawa nie zawiera przy tym legalnej definicji przychodu podatkowego. Ustawodawca ograniczył się w tym zakresie do wskazania w art. 12 ust. 1 przykładowych przysporzeń, zaliczanych do tej kategorii. Zgodnie z ww. przepisem, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (art. 12 ust. 1 pkt 1 - 2 omawianej ustawy). Na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych można stwierdzić, że co do zasady przychodem jest każda wartość wchodzącą do majątku podatnika, mającą definitywny charakter, powiększająca jego aktywa, którą może on rozporządzać jak własną.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje również pojęć: "źródła przychodów", "zachowanie źródła przychodów", "zabezpieczenie źródła przychodów". Korzystając z zasad wykładni językowej, można jednak wskazać, że zgodnie ze znaczeniem tych pojęć funkcjonującym na gruncie języka powszechnego:

* mianem "źródła" określane jest "to, co stanowi początek czegoś"; "przyczyna czegoś"; synonimami tego pojęcia są m.in. zarzewie, czynnik sprawczy, powód, pochodzenie;

* "zachować", "zachowywać" oznacza "pozostać w posiadaniu czegoś", "dochować coś w niezmienionym stanie mimo upływu czasu lub niesprzyjających okoliczności", "podtrzymać, utrzymać coś";

* "zabezpieczać", "zabezpieczyć" to "zapewnić ochronę przed czymś niebezpiecznym lub szkodliwym", "uczynić bezpiecznym", "zapewnić utrzymanie się czegoś w dotychczasowym stanie", "uczynić coś mocniejszym, trwalszym, odpornym na szkodliwe działanie czegoś", "zapobiec niszczeniu czegoś" (http://sjp.pwn.pl; Słownik języka polskiego. Tom III., pod red. M. Szymczaka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981 r.; A. Dąbrówka, E. Geller, R. Turczyn, Słownik synonimów, Warszawa 2001).

Wobec powyższego, źródłem przychodu w rozumieniu ww. ustawy są wszelkie stany, zdarzenia lub czynności (a także zespoły zdarzeń lub czynności), które powodują uzyskiwanie przychodu - są przyczyną jego powstawania. Źródło przychodów można określić szeroko, w sposób ogólny (np. rodzaj działalności prowadzonej przez podatnika), jak i w sposób bardziej precyzyjny (np. stosunek prawny, którego stroną jest podatnik; składnik majątku podatnika). W szczególności, źródłami przychodów są stany, zdarzenia lub czynności będące powodem (podstawą, przyczyną) uzyskania przez podatnika przysporzeń i wartości wymienionych w art. 12 ust. 1 tej ustawy. Zachowaniem albo zabezpieczeniem tych źródeł są natomiast działania podejmowane przez podatnika odpowiednio w celu ich utrzymania (zapobieżenia ich utracie) albo zapobieżenia ich niszczeniu.

Katalog wyłączeń z kategorii kosztów uzyskania przychodów zawarty w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ma charakter zamknięty. I tak do kosztów uzyskania przychodów nie mogą zostać zaliczone m.in.:

* art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

* odsetki za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy Ordynacji podatkowej (pkt 21)

* kary umowne i odszkodowania z tytułu wad dostarczonych towarów, niewykonania robót i usług oraz zwłoka w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoka w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług (pkt 22).

Na mocy tego przepisu nie uważa się za koszty podatkowe między innymi wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo akcji w spółce. Są one jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów i akcji (z zastrzeżeniem ust. 7e).

Jak słusznie Spółka wskazała, zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą, za wydatki na nabycie udziałów i akcji uważa się przy tym wydatki bezpośrednio związane z dokonywanym nabyciem. Są nimi w szczególności cena nabycia, opłaty notarialne, prowizje biura maklerskiego. Wnioskodawca słusznie zatem wskazuje, że należy odróżnić pojęcie wydatków na nabycie udziałów od źródeł finansowania tego rodzaju wydatków. W omawianym przypadku, zapłata odsetek jest związana ze źródłami finansowania zakupu udziałów, jakie stanowiła emisja obligacji. Odsetki te nie należą zatem do kosztów nabycia udziałów w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Dokonując kwalifikacji prawnej odsetek od obligacji, w pierwszej kolejności należy natomiast odnieść się do regulacji art. 16 ust. 1 pkt 23 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Na gruncie tego przepisu nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na wykup obligacji, pomniejszonych o kwotę dyskonta. Ponoszone przez emitenta koszty wykupu obligacji w części dotyczącej należności głównej nie stanowią zatem kosztów podatkowych. Wyłączenie to nie obejmuje natomiast wydatków na zapłatę należności ubocznych, w tym przedmiotowych odsetek wpłacanych obligatariuszowi przez Spółkę.

Podkreślić należy, że obligacja zaliczana jest do kategorii dłużnych papierów wartościowych. Jest klasycznym instrumentem lokacyjnym i pożyczkowym, można ją traktować jako dług podmiotu, który ją wyemitował. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 z późn. zm.) obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (wykupu obligacji). Tak więc, choć "pożyczka" i emisja obligacji to dwa odrębne typy stosunków prawnych, których nie należy ze sobą utożsamiać z uwagi na odmienny charakter prawny obu zobowiązań, to niemniej jednak na płaszczyźnie ekonomicznej sens obu tych instytucji jest zbliżony - obligacje pod pewnymi względami przypominają pożyczkę lub kredyt. Fakt, że emisję obligacji należy traktować jak zaciągnięcie pożyczki) nie oznacza jednakże, że odsetki te mogą być za taki koszt uznane niejako automatycznie.

Powracając więc do definicji kosztów uzyskania przychodów należy wskazać, że kwestią wstępną dla oceny możliwości uznania odsetek obligacji za koszty podatkowe jest ustalenie związku przyczynowego, jak i ekonomicznego pomiędzy ich uregulowaniem, a przychodami, jakie Spółka osiąga lub ma szansę osiągnąć, wydatkując środki pieniężne pochodzące z obligacji na dany cel.

Co do zasady, przyjmuje się bowiem, że przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek - poza wyraźnie wskazanym w ustawie - wymaga indywidualnej oceny pod kątem jego związku z przychodem i racjonalności działania dla osiągnięcia tego przychodu. W większości przypadków związek z przychodem nie nasuwa żadnych wątpliwości. Są jednak sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest tak jednoznaczny. Wszystkie te sytuacje należy zatem rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku. Należy w tym miejscu podkreślić, że koszt uzyskania przychodów jest kosztem działalności gospodarczej, która ze swej istoty zmierza do osiągnięcia przychodów. Podatnik uznając wydatek za koszt uzyskania przychodu, mimo że jest to jego prawo, a nie przywilej, odnosi ewidentne korzyści albowiem o ten koszt zmniejsza podstawę opodatkowania. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest bądź będzie (w odniesieniu wniosku o interpretacje indywidualną i wskazanego zdarzenia przyszłego) kosztem uzyskania przychodu. Nie można zatem stwierdzić w sposób generalny, że w każdej sytuacji zapłacone odsetki można zakwalifikować do kosztów uzyskania przychodów, na podstawie (a contario) art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przykładowo - nie wywiązywanie się z obowiązków wobec obligatariuszy, bez uzasadnionych przyczyn i bez jednoznacznych działań mających na celu zagwarantowanie spłaty, nie może stanowić przesłanki uzasadniającej zaliczenie odsetek za zwłokę, powstałych w związku z działaniem Spółki do kosztów uzyskania przychodu.

Reasumując, koszty odsetek od wyemitowanych obligacji na sfinansowanie nabycia udziałów w innej spółce będą kosztem uzyskania przychodu w momencie ich faktycznej zapłaty lub kapitalizacji, rozumianej jako dopisanie zobowiązania z tytułu spłaty odsetek do obowiązania głównego, czyli przekształcenie go w zobowiązanie z tytułu spłaty części kapitałowej pożyczki. Aby zakwalifikować przedmiotowe odsetki do kosztów uzyskania przychodów koniecznym będzie jednak wykazanie związku pomiędzy osiągniętym przychodem a ponoszonym kosztem w takiej postaci, że możliwe jest, przy przyjęciu kryteriów obiektywnych, stwierdzenie, że poniesiono wydatek w związku z działaniem które przyniosło, bądź miało przynieść efekt w postaci uzyskania przychodu lub zachowania bądź zabezpieczenia jego źródła.

Co do zasady, przyjmuje się, że przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek - poza wyraźnie wskazanym w ustawie - wymaga indywidualnej oceny pod kątem jego związku z przychodem i racjonalności działania dla osiągnięcia tego przychodu. W większości przypadków związek z przychodem nie nasuwa żadnych wątpliwości. Są jednak sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest tak jednoznaczny. Wszystkie te sytuacje należy zatem rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku. Należy w tym miejscu podkreślić, że koszt uzyskania przychodów jest kosztem działalności gospodarczej, która ze swej istoty zmierza do osiągnięcia przychodów. Podatnik uznając wydatek za koszt uzyskania przychodu, mimo że jest to jego prawo, a nie przywilej, odnosi ewidentne korzyści albowiem o ten koszt zmniejsza podstawę opodatkowania. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest bądź będzie (w odniesieniu wniosku o interpretacje indywidualną i wskazanego zdarzenia przyszłego) kosztem uzyskania przychodu.

Podkreślić należy, że tutejszy organ wydając przedmiotową interpretację indywidualną wskazał zakres i sposób zastosowania norm prawa podatkowego ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w odniesieniu do przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego oraz postawionego pytania. Jednocześnie ocenił stanowisko Wnioskodawcy pod względem zgodności z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego. Co do zasady bowiem przedmiotem interpretacji indywidualnych wydawanych na podstawie art. 14b Ordynacji jest sam przepis prawa podatkowego.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego. Organ nie jest uprawniony do ingerencji w stan faktyczny zawarty we wniosku o jej udzielenie, nie przeprowadza w tego rodzaju sprawach postępowania dowodowego, ograniczając się do analizy okoliczności podanych we wniosku.

W odniesieniu do powołanych we wniosku wyroków sądów administracyjnych, podkreślić należy, że artykuł 87 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) stanowi, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są; Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia i akty prawa miejscowego. Katalog źródeł prawa zawarty w art. 87 Konstytucji wyraźnie wyklucza orzecznictwo sądów jako źródło prawa powszechnie obowiązującego, a zatem zasady konstytucyjne nie nadają orzecznictwu sądów administracyjnych mocy powszechnie obowiązującej. Natomiast przywołane przez Spółkę interpretacje zostały wydane w indywidualnych sprawach wnioskodawcy ("zainteresowanego"), w określonym stanie faktycznym bądź zdarzeniu przyszłym, a więc tylko do nich się odnoszą. Nie mają zatem charakteru powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa podatkowego - tym samym nie są wiążące w przedmiotowej sprawie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.