ITPB3/423-265b/13/AW

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 7 czerwca 2013 r. (data wpływu 11 czerwca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego - uzupełnionym pismem z dnia 29 lipca 2013 r. (data wpływu 31 lipca 2013 r.) - dotyczącym podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 61 tej ustawy dotyczącego "niedostatecznej kapitalizacji" do spłaty odsetek na rzecz spółki osobowej w sytuacji udzielenia pożyczki przez spółkę osobową - jest prawidłowe.

W dniu 11 czerwca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie w zakresie możliwości zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 61 tej ustawy, dotyczącego "niedostatecznej kapitalizacji" do spłaty odsetek na rzecz spółki osobowej w sytuacji udzielenia pożyczki przez spółkę osobową. Wniosek nie spełniał wymogów formalnych. Wobec tego pismem z dnia 19 lipca 2013 r. Nr ITPB3/423-265/13-2/AW wezwano Spółkę do jego uzupełnienia. Niniejsze zostało dokonane w dniu 31 lipca 2013 r. (data wpływu).

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Grupa Kapitałowa P. (dalej: Grupa) prowadzi działalność deweloperską na rynku polskim. Zgodnie z przyjętym modelem biznesowym działalności Grupy do poszczególnych inwestycji powołane zostają spółki celowe m.in. XXX spółka z o.o. (dalej: Spółka lub Wnioskodawca), które odpowiadają za ich realizację. Udziałowcem Spółki oraz innych spółek celowych z Grupy, posiadającym 100% udziałów w ich kapitale zakładowym jest P. (dalej: P. lub Udziałowiec).

W celu finansowania działalności inwestycyjnej spółek celowych z Grupy, w tym działalności Spółki, P. udziela spółkom pożyczek.

W chwili obecnej planowana jest zmiana struktury finansowania w Grupie. Nowa struktura zakłada, że finansowanie spółek celowych, będzie się odbywać za pośrednictwem dedykowanej w tym celu spółki osobowej. Spółka osobowa będzie prowadzić swoją działalność jako spółka komandytowa lub spółka jawna. Większościowym wspólnikiem spółki osobowej będzie P.

Spółka osobowa będzie udzielać pożyczek bezpośrednio spółkom celowym, w tym Wnioskodawcy. Jednocześnie nastąpi przeniesienie działalności finansowej obecnie realizowanej przez P. do spółki osobowej. W tym celu, P. udzieli pożyczki zależnej spółce kapitałowej z Grupy, która następnie udzieli pożyczki spółce osobowej. W ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) nastąpi przeniesienie na spółkę kapitałową, a następnie na spółkę osobową wierzytelności z tytułu udzielonych uprzednio przez P. spółkom celowym (w tym Wnioskodawcy) pożyczek. Wierzytelności przeniesione w ramach datio in solutum będą obejmować kwotę główną pożyczek wraz z odsetkami.

W rezultacie przeprowadzenia powyższego procesu restrukturyzacji, spółka osobowa będzie wierzycielem Spółki (zarówno z tytułu pożyczek udzielonych przez spółkę osobową, jak i wierzytelności przeniesionych na spółkę osobową w drodze datio in solutum), a Spółka będzie dokonywać spłaty pożyczek wraz z odsetkami (zarówno udzielonych uprzednio przez P., jak i udzielonych jej już przez spółkę osobową) bezpośrednio do spółki osobowej.

W odpowiedzi na wezwanie Wnioskodawca wyjaśnił, że występujące w opisie zdarzenia przyszłego zwroty "spółka kapitałowa z Grupy" oraz "spółka kapitałowa" ("na którą zostaną przeniesione wierzytelności") oznacza ten sam podmiot, tj. spółkę kapitałową, której 100% udziałowcem będzie P. "Spółka kapitałowa" nie stanowi spółki celowej, której P. udziela finansowania w formie pożyczek i jest podmiotem odrębnym niż Wnioskodawca.

Dodatkowo podniósł, że - jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego wniosku o interpretację - P. udzieli pożyczki zależnej spółce kapitałowej (o której mowa powyżej), która następnie udzieli pożyczki spółce osobowej. W konsekwencji, spółce kapitałowej będzie przysługiwało względem P. roszczenie o wypłatę kwoty głównej pożyczki (P. będzie dłużnikiem spółki kapitałowej z tytułu wypłaty kwoty głównej pożyczki), zaś spółce osobowej będzie przysługiwało roszczenie o wypłatę kwoty głównej pożyczki względem spółki kapitałowej (spółka kapitałowa będzie dłużnikiem spółki osobowej z tytułu wypłaty kwoty głównej pożyczki). W obu przypadkach (tekst jedn.: zarówno w przypadku udzielenia pożyczki przez P. spółce kapitałowej, jak i w przypadku udzielenia pożyczki przez spółkę kapitałową spółce osobowej) w celu uregulowania zobowiązania z tytułu udzielonej pożyczki nie dojdzie do wypłaty kwoty głównej (pożyczki), ale w ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) nastąpi przeniesienie wierzytelności z tytułu udzielonych uprzednio przez P. spółkom celowym (w tym Wnioskodawcy) pożyczek. Wierzytelności przeniesione w ramach datio in solutum będą obejmować kwotę główną pożyczek wraz z odsetkami.

Wnioskodawca wskazał jednocześnie, że w ramach datio in solutum dłużnik, za zgodą wierzyciela, w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia świadczenie inne niż wynikające z pierwotnie zawartej umowy. Istotą datio in solutum jest zatem zaspokojenie interesu wierzyciela bez spełnienia umówionego świadczenia. W opisanym zdarzeniu przyszłym, P., jako dłużnik spółki kapitałowej z tytułu udzielonej jej pożyczki, zwolni się zatem wobec tej spółki z zobowiązania polegającego na wypłacie pożyczki, poprzez spełnienie innego świadczenia tj. przeniesienia na rzecz spółki kapitałowej wierzytelności pożyczkowych (przysługujących P. względem spółek celowych, w tym Wnioskodawcy). Jednocześnie, spółka kapitałowa, jako dłużnik spółki osobowej z tytułu udzielonej jej pożyczki, zwolni się wobec tej spółki z zobowiązania polegającego na wypłacie pożyczki, poprzez spełnienie innego świadczenia, tj. przeniesienia na rzecz spółki osobowej wierzytelności pożyczkowych (otrzymanych od P., a przysługujących uprzednio P. względem spółek celowych, w tym Wnioskodawcy).

Istotą datio in solutum w opisanym zdarzeniu przyszłym będzie zatem zwolnienie się (przez P. oraz spółkę kapitałową) z zobowiązania z tytułu wypłaty kwoty pożyczki poprzez spełnienie innego świadczenia, tj. przeniesienia wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności z P. na spółkę kapitałową, a następnie ze spółki kapitałowej na spółkę osobową nastąpi w drodze cesji w rozumieniu art. 509 i następne ustawy - Kodeks cywilny, dokonanej w ramach instytucji datio in solutum (świadczenie w miejsce wykonania) w rozumieniu art. 453 ww. ustawy.

W ramach umowy opartej na konstrukcji datio in solutum zaspokojone zostaną zobowiązania ciążące na P. względem spółki kapitałowej oraz zobowiązania ciążące na spółce kapitałowej względem spółki osobowej z tytułu wypłaty kwoty pożyczki. Wygaśniecie zobowiązań, o których mowa powyżej nastąpi w wyniku spełnienia przez dłużnika (P. oraz spółkę kapitałową) na rzecz wierzyciela (spółki kapitałowej oraz spółki osobowej) innego świadczenia niż wynikające z pierwotnie zawartej umowy (pożyczki), tj. poprzez przeniesienie na jego rzecz wierzytelności w miejsce wypłaty kwoty głównej. W konsekwencji, dojdzie do wygaśnięcia zobowiązania z tytułu zapłaty kwoty pożyczki, zarówno pomiędzy P. a spółką kapitałową, jak i pomiędzy spółką kapitałową a spółką osobową.

Skutki datio in solutum będą obejmowały wyłącznie zobowiązania:

* pomiędzy P. a spółką kapitałową oraz pomiędzy spółką kapitałową a spółką osobową z tytułu wypłaty kwoty pożyczki - zobowiązania te wygasną w wyniku czynności datio in solutum;

* pomiędzy spółkami celowymi, w tym Wnioskodawcą, a P. z tytułu spłaty kwoty głównej oraz odsetek od udzielonych im przez P. pożyczek - w wyniku dokonanej w ramach datio in solutum cesji wierzytelności, spółki celowe, w tym Wnioskodawca, nie będą zobowiązane do spłaty kwoty głównej pożyczki oraz odsetek do Poinord lecz do spółki osobowej.

Skutki datio in solutum nie będą miały wpływu na inne podmioty z Grupy lub spoza Grupy

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy w przypadku spłaty przez Wnioskodawcę na rzecz spółki osobowej odsetek od pożyczek, przeniesionych w drodze datto in solutum, z tytułu których wierzycielem jest spółka osobowa, możliwość zaliczenia tych odsetek do kosztów uzyskania przychodów będzie podlegać ograniczeniom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

2. Czy w przypadku spłaty przez Wnioskodawcę na rzecz spółki osobowej odsetek od udzielonej przez tą spółkę pożyczki, możliwość zaliczenia tych odsetek do kosztów uzyskania przychodów będzie podlegać ograniczeniom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przedmiot niniejszej interpretacji stanowi odpowiedź w zakresie pytania drugiego. Wniosek Spółki w zakresie pytania pierwszego zostanie rozpatrzony odrębnym rozstrzygnięciem.

Zdaniem Wnioskodawcy - w zakresie pytania oznaczonego we wniosku numerem 1 - spłacane do spółki osobowej odsetki od pożyczek przeniesionych na spółkę osobową w drodze datio in solutum, z tytułu których spółka osobowa stała się wierzycielem, nie będą podlegać ograniczeniom przewidzianym w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w celu ustalenia, czy wypłacane do spółki osobowej odsetki od pożyczek przeniesionych na spółkę osobową w ramach datio in solutum (z tytułu których spółka osobowa stała się wierzycielem) będą mogły zostać w całości zaliczone do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy, należy w pierwszej kolejności zbadać, czy zaistniały przesłanki z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 tej ustawy, nie stanowią kosztu uzyskania przychodu odsetki od pożyczki udzielonej spółce, gdy spełnione są łącznie następujące przesłanki:

* udziałowiec/udziałowcy lub akcjonariusz/akcjonariusze udzielający pożyczkę posiadają nie mniej niż 25% udziałów (akcji) spółki otrzymującej pożyczkę oraz

* wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Literalna wykładnia powyższego przepisu wskazuje, że dla oceny wystąpienia skutków podatkowych wynikających z art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (w postaci ograniczenia zaliczania do kosztów podatkowych odsetek od pożyczek), niezbędne jest wystąpienie dwóch wskazanych okoliczności jednocześnie, tj.:

Jeśli z jakichkolwiek powodów, zabraknie jednego z tych elementu na dzień zapłaty odsetek, art. 16 ust. 1 pkt 60 omawianej ustawy nie znajdzie zastosowania, a w rezultacie odsetki będą mogły być w całości zakwalifikowane jako koszt uzyskania przychodów Wnioskodawcy.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, ze względu na planowaną restrukturyzację finansowania w Grupie, Spółka będzie spłacać na rzecz spółki osobowej pożyczki wraz z odsetkami, udzielone jej uprzednio przez P. (natomiast przeniesione na spółkę kapitałową, a następnie na spółkę osobową w drodze datio in solutum). Moment zapłaty odsetek nastąpi zatem po przeniesieniu wierzytelności z tytułu udzielonej pożyczki przez P. na spółkę osobową. Oznacza to, iż pomiędzy dniem udzielenia pożyczki, a spłaty odsetek od tej pożyczki nastąpi zmiana podmiotowa w osobie wierzyciela. W konsekwencji, rozpatrując zdarzenie przyszłe przedstawione we wniosku w kontekście przepisu art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, należy stwierdzić iż, w dniu zapłaty odsetek, zadłużenie Wnioskodawcy (z tytułu tej pożyczki) nie będzie występowało w stosunku do jego udziałowca tj. podmiotu kwalifikowanego w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 omawianej ustawy. Oznacza to, że nie dojdzie do spełnienia drugiej z przesłanek wskazanych w tym przepisie. W rezultacie, Spółka nie będzie zobowiązana do uwzględnienia przepisów o niedostatecznej kapitalizacji w stosunku do wypłacanych na rzecz spółki osobowej odsetek.

Powyższe znajduje potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie sądowo-administracyjnym. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2012 r. (sygn. III SA/Wa 2586/11, orzeczenie nieprawomocne), stwierdzono, że " (...) Ustawodawca expressis verbis odwołuje się bowiem do dnia wypłaty odsetek (zasada kasowa) jako daty, z którą łączyć należy ustalenie, czy wartość zadłużenia spółki wobec podmiotu kwalifikowanego rzeczywiście osiągnie trzykrotność kapitału zakładowego spółki. (...) Zamiana wierzyciela (wstąpienie podmiotu kwalifikowanego w miejsce niepowiązanego bądź odwrotnie) powoduje, że udzielającym pożyczki w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy nie jest podmiot powiązany, albo poziom zadłużenia spółki wobec udziałowca kwalifikowanego na dzień zapłaty odsetek nie przekracza trzykrotności kapitału zakładowego". Podobne stanowisko zostało przedstawione w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 stycznia 2011 r. (sygn. III SA/Wa 1052/10), a następnie potwierdzone przez Naczelny Sąd Administracyjny prawomocnym orzeczeniem wydanym w dniu 30 stycznia 2013 r. (sygn. akt II FSK 1216/11).

Reasumując, Spółka stoi na stanowisku, iż w odniesieniu do odsetek spłacanych przez Wnioskodawcę do spółki osobowej z tytułu pożyczki udzielonej uprzednio przez P. nie znajdą zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji określone w art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jednocześnie, w celu ustalenia, czy wypłacane do spółki osobowej odsetki od pożyczek przeniesionych na tą spółkę w ramach datio in solutum (z tytułu których spółka osobowa stała się wierzycielem), będą mogły zostać w całości zaliczone do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy, należy zbadać, czy zaistniały również przesłanki z przepisu art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 61 tej ustawy, kosztem uzyskania przychodów nie są odsetki od pożyczki udzielonej spółce, jeżeli są łącznie spełnione następujące warunki:

* w obu spółkach (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy) ten sam udziałowiec posiada nie mniej niż 25% udziałów (akcji) oraz

* wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) w kapitale tych udziałowców oraz wobec spółki udzielającej pożyczki osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Biorąc pod uwagę brzmienie powyższego przepisu, ograniczenia w uznawaniu kosztów odsetek za koszty uzyskania przychodu odnoszą się wyłącznie do odsetek od pożyczek udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada bezpośrednio nie mniej niż po 25% udziałów, czyli do odsetek od pożyczek udzielonych przez tzw. spółkę siostrę. A contrario, jeżeli pożyczkodawca lub pożyczkobiorca nie mają wspólnego udziałowca lub akcjonariusza (posiadającego w obydwu podmiotach bezpośrednio co najmniej 25% ich udziałów) przepis ten nie znajdzie zastosowania. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają definicji pojęcia akcjonariusza ani udziałowca. W związku z tym na potrzeby dokonania wykładni analizowanego pojęcia, należy zdaniem Spółki, odwołać się do przepisów prawa handlowego.

Definicję akcjonariusza przewiduje art. 343 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, przepis znajdujący się z dziale II k.s.h. dotyczącym spółki akcyjnej (oraz na podstawie art. 126 § 1 pkt 2 Kodeksu - spółki komandytowo-akcyjnej). Zgodnie z powołanym przepisem - "wobec spółki uważa się za akcjonariusza tylko tę osobę, która jest wpisana do księgi akcyjnej, lub posiadacza akcji na okaziciela, z uwzględnieniem przepisów o obrocie instrumentami finansowymi".

Definicję udziałowca można natomiast odczytać pośrednio z brzmienia art. 153 Kodeksu, zgodnie z którym udziałowcem jest podmiot posiadający co najmniej jeden udział w kapitale zakładowym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie natomiast z przepisami Kodeksu dotyczącymi spółek osobowych, w szczególności, zgodnie z przepisami dotyczącymi spółki komandytowej (art. 102-124 k.s.h.) oraz spółki jawnej (art. 22-85 k.s.h.), w strukturze właścicielskiej tych podmiotów występują wspólnicy, z tym że w przypadku spółki komandytowej, co najmniej jeden z nich posiada status komandytariusza, a co najmniej jeden posiada status komplementariusza. Wspólnicy nie dysponują akcjami lub udziałami spółek osobowych, ale posiadają w nich wkłady. W kontekście przepisów Kodeksu spółek handlowych w strukturze właścicielskiej spółki osobowej (w szczególności spółki komandytowej lub spółki jawnej) nie występuje zatem ani udziałowiec ani akcjonariusz.

Odniesienie powyższego do brzmienia przepisu art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, prowadzi do konkluzji, iż podmiot udzielający pożyczki, będący spółką osobową nie posiada udziałowców ani akcjonariuszy, o których mowa w tym przepisie. Powyższe oznacza, iż spółka osobowa (w szczególności ani spółka komandytowa, ani też spółka jawna) nie może stanowić spółki siostry w rozumieniu przepisu art. 16 ust. 1 pkt 61 omawianej ustawy podatkowej. Stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę potwierdzone zostało m.in. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 9 września 2010 r. (sygn. IPPB3/423-441/10-2/EB) oraz z dnia 7 maja 2010 r. (sygn. IPPB3/423-119/10-4/ER).

Mając na uwadze powyższe, należy stwierdzić, że odsetki wypłacane przez Wnioskodawcę do spółki osobowej w związku z pożyczką udzieloną uprzednio Spółce przez P. (a przeniesioną w drodze datio in solutum na rzecz spółki osobowej) nie będą podlegać ograniczeniom wynikającym z przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W konsekwencji, Spółka będzie mogła zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów w pełnej wysokości.

Zdaniem Wnioskodawcy - w zakresie pytania oznaczonego we wniosku numerem 2 - odsetki spłacane przez Wnioskodawcę do spółki osobowej z tytułu pożyczki udzielonej przez spółkę osobową nie będą podlegać ograniczeniom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji określonych w art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Spółki, wnioski zaprezentowane do pytania pierwszego będą miały również zastosowanie w odniesieniu do odsetek spłacanych przez Wnioskodawcę do spółki osobowej z tytułu pożyczki udzielonej przez tę spółkę. Jak Wnioskodawca wskazał powyżej, na gruncie art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, spółka osobowa nie stanowi spółki siostry, nie jest więc podmiotem kwalifikowanym. Oznacza to, że odsetki od pożyczek udzielonych Spółce przez spółkę osobową oraz spłacanych do tej spółki nie będą podlegać ograniczeniom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, określonym w art. 16 ust. 1 pkt 61 omawianej ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Z przepisu tego wynika zatem, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowym z przychodami (tzn. wydatki takie są uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ w rezultacie ich poniesienia podatnik może oczekiwać zwiększenia swoich przychodów), w tym służą zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów. Co istotne również, muszą być to wydatki, dzięki którym podatnik może osiągnąć przychód podlegający opodatkowaniu.

Koszty pożyczki, tj. naliczone odsetki od pożyczki, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ustalonym zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a lub art. 16 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 11 tej ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów naliczonych, lecz nie zapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).

Odsetki od pożyczki mogą więc zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów dopiero w momencie ich faktycznej zapłaty lub kapitalizacji, jednak pod warunkiem, że nie zachodzą m.in. okoliczności, o których mowa przepisie art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 tej ustawy.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

Z brzmienia art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy wynika, że przepis ograniczający niedostateczną kapitalizację znajduje zastosowanie do odsetek od pożyczek (kredytów), udzielonych spółce przez określonych pożyczkodawców ("pożyczkodawcy kwalifikowani"), jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec grona "znaczących udziałowców", osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego (akcyjnego) spółki - pożyczkobiorcy.

W zakresie wskazanego we wniosku, przepisu art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy, w odniesieniu do pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej spółkę siostrzaną - spółka siostrzana jest uważana za kwalifikowanego pożyczkodawcę wtedy, gdy ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji) w obu tych podmiotach, tj. 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkodawcy (spółki siostry), jak i 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkobiorcy.

Na podstawie art. 16 ust. 6 cyt. ustawy wskaźnik 25% posiadanych przez udziałowców (akcjonariuszy) udziałów (akcji) w spółce, określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują tym udziałowcom (akcjonariuszom).

Natomiast przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 61 oraz w ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawych, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę (art. 16 ust. 7b omawianej ustawy).

Z treści art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż "kwalifikowani pożyczkodawcy" zostali w ww. artykule zdefiniowani jako udziałowiec (akcjonariusz) posiadający nie mniej niż po 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkodawcy (spółki siostry), jak i 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkobiorcy.

Regulacje ograniczające niedostateczną kapitalizację znajdują zastosowanie wyłącznie w sytuacji, w której wartość zadłużenia spółki wobec grupy udziałowców (akcjonariuszy), zaliczonych do grona tzw. "znaczących udziałowców" osiągnie łącznie ustawowo określony wskaźnik, stanowiący równowartość trzykrotności wartości kapitału zakładowego (akcyjnego) (3:1), w dniu, w którym następuje wypłata odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez "kwalifikowanych pożyczkodawców". Zaznaczyć należy również, iż krąg podmiotów branych pod uwagę przy określaniu wartości zadłużenia ("znaczących udziałowców") nie pokrywa się z podmiotami zaliczonymi do grona "kwalifikowanych pożyczkodawców".

Z treści art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż "znaczący udziałowcy" zostali zdefiniowani jako:

Oznacza to, że nie każdy "kwalifikowany pożyczkodawca" jest jednocześnie "znaczącym udziałowcem" spółki - dłużnika. Kwalifikowanymi pożyczkodawcami będą jedynie ci spośród "znaczących udziałowców", którzy posiadają bezpośrednio co najmniej 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki - dłużnika. Zauważyć należy jednak, iż przepis art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie nakazuje w tym przypadku kumulacji wartości udziałów (akcji) posiadanych przez "znaczących udziałowców" jak ma to miejsce w przypadku ustalenia kręgu "kwalifikowanych pożyczkodawców". Innymi słowy "znaczącymi udziałowcami" będą jedynie podmioty posiadające indywidualnie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) w spółce - dłużniku lub inne podmioty posiadające indywidualnie co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca oraz wobec spółki udzielającej pożyczki.

Przytoczony przepis art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ma zastosowanie w przypadkach, kiedy zadłużenie spółki (pożyczkobiorcy) wobec podmiotów w tym przepisie wymienionych przekroczy pułap liczony w stosunku do wielkości kapitału zakładowego pożyczkobiorcy. W przepisie tym jest mowa o zadłużeniu, a nie o zadłużeniu z jakiegoś jednego tytułu.

Z tego też względu przepis ten znajduje zastosowanie w przypadku wypłaty odsetek od pożyczek (kredytów), kiedy zadłużenie spółki z jakiegokolwiek tytułu wobec wspomnianych podmiotów powiązanych przekroczy odpowiedni poziom, określony na dzień zapłaty odsetek od pożyczki (kredytu). Zatem do kwoty zadłużenia należy zaliczyć zarówno zadłużenie z tytułu pożyczek, jak również wszelkie inne zadłużenia.

Innymi słowy, w celu prawidłowego określenia stosunku, w jakim wartość zadłużenia spółki powinna pozostawać do wartości jej kapitału zakładowego, należy wziąć pod uwagę ogólną wartość zadłużenia spółki z jakiegokolwiek tytułu prawnego, łącznie wobec wszystkich podmiotów zaliczonych do wspomnianej wyżej grupy "znaczących udziałowców", nie zaś tylko zadłużenie z tytułów, o których mowa w art. 16 ust. 7b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Co więcej, dla celów wyliczenia wartości zadłużenia, o którym mowa w art. 16 ust. 1 pkt 61 ww. ustawy, należy wziąć pod uwagę jedynie faktycznie istniejące na dzień spłaty odsetek (tekst jedn.: pozostające do uregulowania przez Spółkę w przyszłości) zobowiązania Wnioskodawcy wobec "znaczących udziałowców".

Z przedstawionych we wniosku okoliczności wynika, że Grupa Kapitałowa prowadzi działalność deweloperską na rynku polskim. Zgodnie z przyjętym modelem biznesowym działalności Grupy, do poszczególnych inwestycji powołane zostają spółki celowe, między innymi Wnioskodawca, które odpowiadają za ich realizację. Udziałowcem Spółki oraz innych spółek celowych z grupy, posiadającym 100% udziałów w ich kapitale zakładowym jest P. W celu finansowania działalności inwestycyjnej spółek celowych z grupy, w tym działalności Spółki, P. udziela spółkom pożyczek.

W chwili obecnej planowana jest zmiana struktury finansowania w grupie. Nowa struktura finansowania zakłada, że finansowanie spółek celowych, w tym Spółki, będzie się odbywać za pośrednictwem dedykowanej w tym celu spółki osobowej. Większościowym wspólnikiem spółki osobowej będzie P. Jednocześnie nastąpi przeniesienie działalności finansowej obecnie realizowanej przez P. do spółki osobowej, tzn. P. udzieli pożyczki zależnej spółce kapitałowej z Grupy, która następnie udzieli pożyczki spółce osobowej. W ramach świadczenia w miejsce wykonania (datio in solutum) nastąpi przeniesienie na spółkę kapitałową, a następnie na spółkę osobową wierzytelności z tytułu udzielonych uprzednio przez P. spółkom celowym (w tym Wnioskodawcy) pożyczek. W rezultacie przeprowadzenia powyższego procesu restrukturyzacji, spółka osobowa będzie wierzycielem Spółki z tytułu pożyczek udzielonych przez spółkę osobową, jak i wierzytelności przeniesionych na spółkę osobową w drodze datio in solutum, a Spółka będzie dokonywać spłaty pożyczek wraz z odsetkami (zarówno udzielonych uprzednio przez P., jak i udzielonych jej już przez spółkę osobową) bezpośrednio do spółki osobowej.

Problemem w przedmiotowej sprawie jest natomiast możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów na tle art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zapłaconych odsetek spółce osobowej od udzielonych przez nią pożyczek.

Wskazać trzeba zatem, że powyższy przepis zastosowanie znajduje w odniesieniu do pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej spółkę siostrzaną, która jest uważana za kwalifikowanego pożyczkodawcę wtedy, gdy ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji) w obu tych podmiotach, tj. 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkodawcy (spółki siostry), jak i 25% udziałów (akcji) w kapitale spółki pożyczkobiorcy.

W konsekwencji, jeżeli pożyczkodawca lub pożyczkobiorca nie mają udziałowca/akcjonariusza, przepis ten nie ma zastosowania.

Jak słusznie wskazała Spółka, ustawa o podatku dochodowym od osobo prawnych nie zawiera definicji pojęcia akcjonariusz i udziałowiec na potrzeby prawidłowej wykładni analizowanego przepisu. W celu zdefiniowania tych pojęć, jak słusznie wskazał Wnioskodawca, celowym jest odwołanie się do przepisów prawa handlowego.

Definicja akcjonariusza zawarta została w ustawie z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Zgodnie art. 343 § 1 tej ustawy, wobec spółki uważa się za akcjonariusza tylko tę osobę, która jest wpisana do księgi akcyjnej, lub posiadacza akcji na okaziciela, z uwzględnieniem przepisów o obrocie instrumentami finansowymi. Kodeks Spółek handlowych precyzyjnie więc wskazuje, że akcjonariuszem spółki może być tylko:

* osoba wpisana do księgi akcyjnej spółki, czyli podmiot mający akcje imienne lub

* posiadacz akcji na okaziciela.

Jeśli chodzi o spółkę z ograniczona odpowiedzialnością, to zgodnie z treścią art. 152 Kodeksu spółek handlowych, kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. Definicję udziałowca można natomiast odczytać pośrednio z brzmienia art. 153 tej ustawy, zgodnie którym umowa spółki stanowi, czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i są niepodzielne.

Zatem wnioskować należy, iż udziałowcem jest podmiot posiadający co najmniej jeden udział w kapitale zakładowym spółki.

Oznacza to więc, iż Wnioskodawca zaciągający pożyczkę od spółki osobowej nie zaciągnie jej od "pożyczkodawcy kwalifikowanego", o którym mowa w tym przepisie, bowiem spółka osobowa nie może posiadać udziałowców/akcjonariuszy lecz wspólników. W konsekwencji nie możliwym jest spełnienie pierwszej przesłanki wynikającej z art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a więc posiadania wspólnego udziałowca/akcjonariusze w spółce stanowiącej pożyczkobiorcę (Wnioskodawca) oraz w spółce stanowiącej pożyczkodawcę (spółka osobowa).

Innymi słowy, P., który posiadać będzie 100% udziałów w Spółce musiałby posiadać nie mniej niż 25% udziałów w spółce osobowej, a z uwagi na uwarunkowania wynikające z przepisów Kodeksu spółek handlowych, P. nie może być w ogóle udziałowcem spółki osobowej.

Reasumując, stanowisko Spółki, w świetle którego odsetki od pożyczek udzielonych Spółce przez spółkę osobową oraz spłacanych do tej spółki nie będą podlegać ograniczeniom wynikającym z przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, określonym w art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy uznać należy za prawidłowe.

Odnośnie powołanych przez Spółkę interpretacji indywidualnych wskazać trzeba, że rozstrzygnięcia te zostały wydane w odmiennych, indywidualnych stanach faktycznych i nie mają zastosowania w przedmiotowej sprawie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.