ITPB3/423-240/07/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 19 grudnia 2007 r. (data wpływu 21 grudnia 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych

* w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na odszkodowania (wynagrodzenia) za bezumowne korzystanie z nieruchomości, wypłacane na podstawie wyroków sądowych oraz zawartych ugód sądowych - jest nieprawidłowe,

* w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na odszkodowania wypłacane na podstawie orzeczeń administracyjnych wydanych na podstawie art. 128 § 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - jest prawidłowe.

W dniu 21 grudnia 2007 r. wpłynął do tut. organu wniosek Spółki o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zakwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów odszkodowań wypłacanych (lub wypłaconych w przyszłości) na podstawie wyroków sądowych, zawartych ugód sądowych, orzeczeń administracyjnych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące stany faktyczne oraz zdarzenia przyszłe.

Spółka wskazuje, że przeciwko niej sporadycznie były i będą formułowane powództwa o odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowej stanowiącej własność danego powoda, na której posadowiono, np. stacje transformatorowe lub słupy linii energetycznych.

Wnioskodawca podnosi, że wskazane powództwa bynajmniej nie są konsekwencją bieżących działań Spółki, lecz wynikają z dawnych stanów faktycznych, wykreowanych przez politykę energetyczną Państwa przed transformacją ustrojową.

We wskazanym okresie, Spółka w ramach prowadzonej działalności korzystała z gruntów osób trzecich bez stosownych uregulowań umownych. Następnie ustawodawca tworząc administracyjno-prawne podstawy rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, "zapomniał" o właściwym uregulowaniu specyficznych stosunków cywilnoprawnych, jakie powstały pomiędzy tymi przedsiębiorstwami a właścicielami gruntów i budynków.

Zdaniem Spółki postępowania sądowe oraz administracyjne pomiędzy Spółką a właścicielami gruntów, które w zależności od rodzaju postępowania kończy wyrok sądowy, ugoda sądowa bądź orzeczenie organu administracyjnego są konsekwencją powyższych faktów. Następstwem zapadłego w danej sprawie rozstrzygnięcia jest, między innymi, zobowiązanie Spółki do wypłaty odpowiednich odszkodowań.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w przedstawionych stanach faktycznych oraz zdarzeniach przyszłych odszkodowania wypłacone przez Spółkę na podstawie wyroków sądowych, ugód sądowych czy też orzeczeń organów administracyjnych mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

Zdaniem Wnioskodawcy wydatki, które poniesie na odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowych należących do osób trzecich wypłacone na podstawie wyroków sądowych, ugód sądowych oraz orzeczeń organów administracyjnych będą stanowić w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym koszty uzyskania przychodu. Zgodnie bowiem z tym przepisem muszą być spełnione dwie przesłanki: wydatek musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu oraz nie wymieniony w katalogu kosztów, którym odmawia się przymiotu "koszt uzyskania przychodu" zawartych w art. 16 ust. 1 ustawy.

Spółka uważa, że w sposób oczywisty należy wykluczyć z omawianej negatywnej listy ujętej w art. 16 ust. 1 - ponoszone przez nią wydatki z ww. tytułów oraz mieszczą się w zakresie pojęcia, o którym mowa w art. 15 ust. 1 powołanej ustawy mimo, że wskazane wydatki nie są bezpośrednio związane z konkretnymi przychodami, to jednak bez wątpienia związane są z prowadzoną przez nią działalnością w sposób ogólny.

Na skutek niedostatecznych regulacji prawnych w poprzednim systemie ustrojowym, Spółka, aby móc prowadzić swoją podstawową działalność w niepogorszonym zakresie, i jednocześnie nie obniżać jakości świadczonych usług, w przypadku wytyczenia przeciwko niej powództwa o bezumowne korzystnie z nieruchomości, dążyć będzie do zawarcia korzystnej dla niej ugody sądowej i wypłacenia określonego odszkodowania.

Tym niemniej, mogą wystąpić też takie sytuację, w których wydawany jest wyrok sądowy lub orzeczenie administracyjne zobowiązujące Spółkę do wypłaty określonego odszkodowania na rzecz powoda lub poszkodowanego (inicjatora postępowania administracyjnego). Przesądza to, że fakt wypłaty omawianych odszkodowań będzie bezpośrednio związany - w przyszłości - z bieżącą podstawową działalnością Spółki i tym samym służyć zabezpieczeniu istniejącego źródła przychodów.

Powyższe stanowisko potwierdza jej zdaniem również wykładnia systemowa art. 16 ust. 1 powołanej ustawy, bowiem ustawodawca jednoznacznie wskazał w tym przepisie w punktach 16, 17, 19 i 22, które z odszkodowań, kosztów postępowań (lub świadczeń o podobnym charakterze) nie mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodów. W konsekwencji inne odszkodowania, jeżeli są uiszczane w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, a przede wszystkim służą zabezpieczeniu istniejącego źródła przychodów powinny być uznane za koszt uzyskania przychodów.

Spółka podnosi przy tym, że po wielu latach braku kompleksowych rozwiązań prawnych w omawianym zakresie, ustawodawca częściowo podjął się uregulowania jedynie bieżących prawnych problemów związanych funkcjonowaniem przedsiębiorstw energetycznych. Niemniej jednak wiele złożonych "przeszłych" stosunków prawnych zostało pozostawionych do rozstrzygnięcia sądom cywilnym, w szczególności Sądowi Najwyższemu.

Ponadto Wnioskodawca wskazuje na treść art. 124 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, zgodnie z którym "starosta, wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzanie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń służących do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody".

Natomiast zgodnie z art. 128 ust. 4 powołanej ustawy "odszkodowanie przysługuje również za szkody powstałe wskutek zdarzeń, o których mowa w art. 120 i 124-126. Odszkodowanie powinno odpowiadać wartości poniesionych szkód. Jeżeli wskutek tych zdarzeń zmniejszy się wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu". Na podstawie art. 129 ust. 5 tej ustawy, decyzję o odszkodowaniu wydaje starosta. Odszkodowanie ma tu każdorazowo podstawę prawną w decyzji administracyjnej wydanej na podstawie art. 124 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W innych przypadkach o odszkodowaniu decyduje sąd lub strony w drodze ugody sądowej.

W ocenie Spółki za zasadną należy zatem uznać konstatację, iż obowiązek zapłaty odszkodowania nie jest w istocie skutkiem naruszenia obowiązującego prawa, tak obecnie, jak i w przyszłości, lecz wynika z faktu ograniczenia prawa własności osób trzecich. Z tym, że ustawodawca, o ile zawsze zezwalał przedsiębiorstwom energetycznym na wkraczanie w sferę własności osób trzecich - to nie zawsze pamiętał o zapewnieniu tym osobom wyrównania uszczerbku majątkowego związanego z takim wkroczeniem. Prawidłowe funkcjonowanie takich przedsiębiorstw oraz ich rozwój - polegający na budowie, rozbudowie i utrzymaniu sieci w całym kraju - nie byłyby możliwe bez zapewnienia im możliwości korzystania z gruntów oraz budynków osób trzecich.

Spółka wskazuje, że prezentowana przez nią wykładnia przepisów znajduje swoje potwierdzenie również w stanowiskach prezentowanych przez organy podatkowe, np. Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 8 września 2006 r., w którym stwierdzono, że "działalność podmiotu gospodarczego może czasami wiązać się z naruszeniem dóbr innych osób. Takie działanie wiąże się z poniesieniem pewnych kosztów będących następstwem kar i odsetek. Nie wszystkie jednak poniesione kary umowne oraz odsetki stanowią dla podatnika koszt uzyskania przychodów. Ustawodawca w art. 16 ust. 1 wymienił szereg wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, w tym, wydatków mających charakter kar i sankcji. Są one jednak związane z wadliwością towarów lub robót i usług będących przedmiotem działalności gospodarczej (art. 16 ust. 1 pkt 22), jak również nieprzestrzeganiem przepisów w zakresie ochrony środowiska i niewykonywaniem nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 16 ust. 1 pkt 19)". Tym samym, zdaniem Spółki, Dyrektor Izby Skarbowej uznał za dopuszczalne zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odszkodowań wypłacanych przez podatnika w związku z wykonywaną działalnością, o ile w danym stanie faktycznym nie wyklucza tego przepis art. 16 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Spółka podniosła, że w jej przypadku rodzaj analizowanego wydatku (odszkodowania) nie tylko został wymieniony w art. 16 ust. 1 powołanej ustawy, ale zostanie także poniesiony w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, co oznacza, że spełni podstawową przesłankę art. 15 ust. 1 tej ustawy, a tym samym, jako koszt pośredni będzie mógł być uznany za koszt uzyskania przychodów.

Podsumowując Spółka zauważa, że mając na uwadze przedstawioną powyższej argumentację, wypłacane przez Spółką odszkodowania na podstawie wyroków lub ugod sądowych lub też orzeczeń organów administracji spełniają przesłanki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej zaistniałych stanów faktycznych oraz przedstawionych zdarzeń przyszłych w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na odszkodowania (wynagrodzenia) za bezumowne korzystanie z nieruchomości, wypłacanych na podstawie zapadłych wyroków sądowych, zawartych ugód sądowych uznaje się - za nieprawidłowe, natomiast w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na odszkodowania, wypłacanych na podstawie orzeczeń administracyjnych wydanych na podstawie art. 128 § 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami za prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Przywołana regulacja wskazuje, iż definicja kosztów uzyskania przychodów - dla celów podatku dochodowego - składa się z dwóch podstawowych elementów, które łącznie tworzą swego rodzaju normatywną klauzulę generalną.

Pierwszy z tych elementów określić można mianem przesłanki pozytywnej, zakładającej spełnienie łączne dwóch warunków, tj.:

* konieczność faktycznego, co do zasady, poniesienia wydatku,

* poniesienie wydatku musi nastąpić w celu osiągnięcia przychodu, względnie zabezpieczenia bądź zachowania źródła przychodów.

Tak więc dany podmiot gospodarczy ma możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków po wyłączeniu tych, których możliwość odliczenia jest wprost ograniczona w ustawie - zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że ich poniesienie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, może mieć wpływ na wielkość osiągniętego, lub wiąże się z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

W konsekwencji nie każdy wydatek ponoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowić może koszt uzyskania przychodów i jako taki podlegać odliczeniu od podstawy opodatkowania. Skoro bowiem ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z określonym celem, to musi być on widoczny. Ponoszone koszty winny omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać go jako realny.

Najwłaściwsza i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

* przeznaczenie wydatku (jego celowość, zasadność dla funkcjonowania podmiotu) oraz

* potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu, względnie zachowania albo zabezpieczeniem źródła przychodów.

Obowiązkiem podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie związku pomiędzy poniesieniem kosztu a uzyskaniem przychodu, zgodnie z dyspozycją powołanego art. 15 ust. 1 ustawy podatkowej.

Drugi z elementów zawartych we wskazanym przepisie stanowi przesłankę negatywną, zgodnie z którą, ponoszony wydatek nie został ujęty w zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy katalogu wydatków nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Do katalogu tego należą m.in. wydatki, które nie są zaliczane do kosztów podatkowych po przekroczeniu ustawowo określonych limitów, gdy nie spełnią określonych warunków, bądź ze względu na swój charakter bezwzględnie nie stanowią kosztów podatkowych.

Opisane we wniosku wydatki nie zostały wymienione w treści tego przepisu, do rozważenia pozostaje zatem kwestia celu ich poniesionego w kontekście przepisu art. 15 ust. 1 ustawy. Konstruując zapis ww. artykułu ustawy, ustawodawca zawarł bowiem regułę nakazującą badać każdy wydatek i poddawać go indywidualnej ocenie, pod kątem jego związku z przychodem, tj. wpływu na powstanie tego przychodu, względnie z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Analiza ta nie byłaby pełna bez uwzględnienia, czy powstaniu tego kosztu towarzyszyło racjonalne działanie podatnika.

Działalność gospodarcza podlega bowiem określonym regułom ekonomicznym i musi opierać się o zasadę racjonalności działania w dążeniu do realizacji postawionego celu. Zatem w ocenie związku pomiędzy poniesionym wydatkiem a uzyskanym przychodem należy uwzględniać również i ten aspekt w celu uzyskania przychodu, względnie, w przypadku wypłaty odszkodowań, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

W ocenie tut. organu koszty związane z działalnością gospodarczą jednostki oprócz tego, że muszą być wynikiem przemyślanego i celowego działania nie mogą obciążać budżetu skutkami zaniedbań, czy działań sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Badając istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem przedmiotowych wydatków, a osiąganiem przychodów przez Spółkę, należy stwierdzić, że zapłata odszkodowania nie przekłada się w sposób bezpośredni na przychody podatkowe. Może ona stanowić jedynie pośredni koszt uzyskania przychodów, jeżeli jest racjonalnie i ekonomicznie uzasadniona jako zmierzająca do osiągnięcia przychodów, bądź zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Ocena celowości analizowanego wydatku wymaga uwzględnienia między innymi takich czynników, jak zamierzone działanie lub zaniechanie podmiotu, czy też sposób umownego ukształtowania elementów odszkodowania.

Uregulowania dotyczące odszkodowań - co do zasady - posługują się terminologią prawa cywilnego i zawarte są w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Odszkodowanie jest świadczeniem jakie należy się poszkodowanemu za wyrządzenie szkody od osoby, która tą szkodę wyrządziła lub ponosi za nią odpowiedzialność. Może ono polegać na:

* przywróceniu do stanu istniejącego przed wyrządzeniem szkody, o ile jest to w ogóle możliwe (tzw. restytucja naturalna),

* zapłacie sumy pieniężnej (rekompensata pieniężna).

Odszkodowanie może pokrywać rzeczywiście wyrządzoną szkodę czyli straty, które poniósł poszkodowany, a ponadto utracone korzyści, które poszkodowany mógłby uzyskać, gdyby szkody mu nie wyrządzono.

Przykładowo, jednym z roszczeń jakie mogłyby zostać wysunięte przeciwko przedsiębiorstwu energetycznemu jest przewidziane w art. 222 § 2 Kodeksu cywilnego roszczenie przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób, aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą (w omawianym przypadku - przeciwko przedsiębiorstwu energetycznemu), o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń, czyli o usunięcie z nieruchomości wybudowanych urządzeń i sądowy zakaz naruszania własności.

Natomiast zgodnie z art. 225 kodeksu obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Z powyższego zapisu wynika, że ten, kto korzysta z rzeczy bez tytułu prawnego i ma lub powinien mieć tego świadomość, musi się liczyć z obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy.

Niezależnie od dochodzenia roszczeń omówionych wyżej, możliwe jest skorzystanie w niektórych przypadkach z roszczeń odszkodowawczych, określonych, np. w art. 415 Kodeksu cywilnego, w myśl którego - kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. W sytuacji, gdy przedsiębiorstwo energetyczne dopuściło się, np. posadowienia urządzeń energetycznych z naruszeniem obowiązujących przepisów, szkoda taka może wynikać, m.in. z niemożności wykorzystania nieruchomości na cele budowlane oraz związanej z tym utraty przez zajętą nieruchomość jej rynkowej wartości. Istotne dla tego trybu dochodzenia roszczeń są przepisy regulujące ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej. Odszkodowania są więc sposobem naprawienia szkody.

W kontekście racjonalności działań Spółki i możliwości spełnienia przesłanek wynikających z treści przepisu art. 15 ust. 1 cyt. ustawy przychodów wskazać należy, że z bezumownym korzystaniem z rzeczy mamy do czynienia, gdy osoba trzecia, w tym wypadku Spółka, bez tytułu prawnego wchodzi w sferę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego prawo własności do rzeczy jest ograniczone bądź też właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

W związku z tym, właścicielowi przysługuje roszczenie o odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, którego treścią jest żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje natomiast spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta, gdyby nieruchomość nie została zajęta.

W świetle powyższego zauważyć należy, iż jeśli przedmiotowe wydatki poniesione na podstawie zapadłych wyroków sądowych, zawartych ugód sadowych dotyczyły lub dotyczyć będą odszkodowań (wynagrodzeń) za bezumowne korzystanie z nieruchomości - to ich celem nie jest uzyskanie przychodu, ani zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów, gdyż istotą odszkodowania jest ogólnie mówiąc, rekompensata pieniężna za wyrządzenie szkody powstałej w związku z naruszeniem praw innego podmiotu, korzystaniem bezumownie z przedmiotu cudzej własności.

Co istotne, odszkodowanie, i jej wypłata nie daje podstaw prawnych, umocowania do korzystania z cudzej rzeczy. Tym samym nie pełni funkcji związanych z zabezpieczeniem czy też zachowaniem źródła przychodów. Innymi słowy, wypłaty odszkodowania nie można utożsamiać z surogatem umowy cywilnoprawnej zawartej między stronami, która dając tytuł prawny - legalizuje korzystanie z cudzej nieruchomości. Co do zasady bowiem, wskazane przez Spółkę we wniosku stacje transformatorowe lub słupy linii energetycznych, niezależnie od wypłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości są lub będą nadal w danym miejscu posadowione i wykorzystywane w działalności. W konsekwencji brak jest podstaw, by działanie takie miało na celu zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodu.

Ponadto, należy zauważyć, iż wydatki związane z działalnością gospodarczą jednostki oprócz tego, że muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania nie mogą, co podkreślono, obciążać budżetu skutkami zaniedbań, czy działań sprzecznych z prawem powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Korzystanie z cudzej nieruchomości bez właściwego uregulowania stosunku łączącego Spółkę i właściciela nieruchomości wykorzystywanej przez tę Spółkę na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, niewątpliwie jest zaniedbaniem i - co do zasady - działaniem sprzecznym z prawem, tym samym wydatki związane z roszczeniami wierzycieli dotyczące odszkodowań nie powinny, wpływać na wysokość zobowiązania podatkowego Spółki.

Wykluczyć należy, aby dynamicznie działający podmiot gospodarczy, którego głównym rodzajem działalności jest dystrybucja energii energetycznej nie miał świadomości możliwych skutków korzystania z cudzej nieruchomości jako samoistny posiadacz (i to w dodatku działający w złej wierze). Nie ulega bowiem wątpliwości, iż Spółka, jako w pełni profesjonalny przedsiębiorca, musiała zdawać sobie sprawę ze skutków wynikających z bezumownego korzystania z nieruchomości.

W tym zakresie przedstawiony przez Spółkę "rys historyczny" i odniesienie się przez nią do nieobowiązujących uregulowań społeczno-gospodarczych jako argumentów usprawiedliwiających w 2007 r., w istniejących od kilkunastu lat nowych realiach ustrojowych, obciążenie Skarbu Państwa wydatkami związanymi z zaistniałymi zaniedbaniami, należy uznać za chybione.

Reasumując, w zakresie obowiązków Podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie, w oparciu o zgromadzone dowody, związku pomiędzy poniesieniem kosztu, a przychodem w kontekście spełnienia przesłanek zawartych w art. 15 ust. 1 ustawy.

Odnosząc powyższe do przedstawionych we wniosku stanów faktycznych oraz zdarzeń przyszłych należy stwierdzić, iż wydatki poniesione z tytułu wyroków sądowych, ugód sądowych, w związku z roszczeniami o odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie będą mogły stanowić dla Spółki kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zauważyć należy ponadto, że w przedstawionych stanach faktycznych oraz zdarzeniach przyszłych Wnioskodawca wskazuje na możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na odszkodowania, dla wypłaty których podstawą prawną stanowią lub będą orzeczenia administracyjne. W tym zakresie powołuje się m.in. na przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), które określają ramy prawne w przypadku zamiaru budowy, np. przez zakład energetyczny urządzeń przesyłowych na nieruchomościach osób trzecich.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 powołanej ustawy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, może ograniczyć, w drodze decyzji, sposób korzystania z nieruchomości przez udzielenie zezwolenia na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji, a także innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie wyraża na to zgody. Ograniczenie to następuje zgodnie z planem miejscowym, a w przypadku braku planu, zgodnie z decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Zezwolenie może być udzielone z urzędu albo na wniosek organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego, innej osoby lub jednostki organizacyjnej (art. 124 ust. 2).

Udzielenie zezwolenia powinno być poprzedzone rokowaniami z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości o uzyskanie zgody na wykonanie prac, o których mowa w ust. 1. Rokowania przeprowadza osoba lub jednostka organizacyjna zamierzająca wystąpić z wnioskiem o zezwolenie. Do wniosku należy dołączyć dokumenty z przeprowadzonych rokowań (art. 124 ust. 3).

O ile więc zakład energetyczny, w wyniku przeprowadzonych rokowań, nie zawrze z właścicielem umowy o postawieniu na danej nieruchomości urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej, to zakład może wystąpić do starosty właściwego ze względu na położenie nieruchomości o wydanie na podstawie art. 124 o gospodarce nieruchomościami decyzji administracyjnej ograniczającej sposób korzystania z przedmiotowej nieruchomości przez zezwolenie na zakładanie m.in przewodów i urządzeń służących do przesyłania energii elektrycznej.

Jeżeli założenie lub przeprowadzenie powyższych przewodów lub urządzeń uniemożliwia właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu dalsze właściwe korzystanie z nieruchomości w sposób dotychczasowy albo w sposób zgodny z jej dotychczasowym przeznaczeniem, właściciel albo użytkownik wieczysty może żądać, aby odpowiednio starosta lub jednostka organizacyjna występująca do starosty o zezwolenie, nabył od niego na rzecz Skarbu Państwa, w drodze umowy, własność albo użytkowanie wieczyste nieruchomości (art. 124 ust. 5).

Wydanie decyzji ostatecznej zezwalającej na przeprowadzenie lub założenie na przedmiotowej nieruchomości przewodów i urządzeń, o których mowa powyżej, ustanawia na tej nieruchomości służebność publicznoprawną i stanowi podstawę do wpisu w księdze wieczystej nieruchomości (art. 124 ust. 7). Służebność publicznoprawna jest odrębną od służebności gruntowych uregulowanych w Kodeksie cywilnym instytucją prawną.

Jak podkreśla się w doktrynie, wydanie przez starostę, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, decyzji ograniczającej własność jest quasi-wywłaszczeniem, (następstwem tego jest wyłączenie cywilnoprawnej drogi dochodzenia odszkodowania na rzecz drogi publicznoprawnej).

Zgodnie z przepisem art. 128 § 4 cyt. ustawy o gospodarce nieruchomościami za szkody powstałe wskutek zdarzeń, o których mowa w art. 124 należy się właścicielowi nieruchomości odszkodowanie odpowiadające wartości poniesionych szkód. Jeżeli wskutek tej budowy zmniejszy się wartość nieruchomości, odszkodowanie powiększa się o kwotę odpowiadającą temu zmniejszeniu. W przypadkach, o których mowa w art. 124-126 ustawy o gospodarce nieruchomościami starosta, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu (art. 129 ust. 5 tej ustawy).

Powyższy charakter odszkodowania i tryb jego przyznania przesądza zdaniem tut. organu, że w tym przypadku, kwota zapłaconego - na podstawie decyzji właściwego starosty odszkodowania może lub będzie mogła stanowić koszt uzyskania przychodów na zasadach określonych w przepisach art. 15 ust. 1, pod warunkiem prawidłowego udokumentowania jego poniesienia.

Interpretacja dotyczy zaistniałych stanów faktycznych oraz zdarzeń przyszłych przedstawionych przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej - powoduje, iż niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87 - 100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.