ITPB3/423-141b/11/AM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 7 marca 2011 r. (data wpływu 17 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy (dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji) w związku z zawartą umową cash poolingu - jest prawidłowe.

W dniu 17 marca 2011 r. złożono ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zastosowania przepisów art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy (dotyczących tzw. niedostatecznej kapitalizacji) w związku z zawartą umową cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka planuje przystąpić do w pełni zautomatyzowanego systemu kompleksowego zarządzania płynnością finansową, oferowanego w ramach grupy kapitałowej, do której należy Wnioskodawca, a organizowanego przez spółkę z siedzibą w Danii.

Przystąpienie do wspomnianego systemu zarządzania płynnością nastąpi na skutek zawarcia nienazwanej umowy typu cash-pooling, której celem jest polepszenie płynności finansowej spółek uczestniczących we wspomnianym systemie w prowadzonej działalności gospodarczej, jak również zmniejszenie kosztów finansowania zewnętrznego.

Zasadniczym elementem przedmiotowej umowy jest wdrożenie procesu zarządzania posiadanymi na rachunkach bankowych środkami pieniężnymi oraz zadłużeniem spółek-uczestników biorących udział w procesie, między innymi w taki sposób, aby kwota odsetek płaconych z tytułu istniejącego zadłużenia była jak najmniejsza, a jednocześnie, aby dochody uzyskiwane przez spółki z posiadanych przez nie nadwyżek finansowych były wyższe od standardowego oprocentowania depozytów bankowych i innych standardowych bezpiecznych instrumentów finansowych. Celem umowy o zarządzanie płynnością finansową jest zatem m.in. takie wykorzystanie różnic w oprocentowaniu sald dodatnich i sald ujemnych na rachunkach uczestników systemu oraz efektu skali, aby podmioty z zaangażowanej w system grupy czerpały z tego maksymalne korzyści.

Dodatkowo, Spółka oraz pozostali uczestnicy planowanego systemu cash-pooling pragną dokonywać innych transakcji z wykorzystaniem środków zaangażowanych w system zarządzania płynnością, w szczególności dokonywać rozliczenia wszystkich transakcji wzajemnych dokonywanych pomiędzy uczestnikami wspomnianego systemu (tzw. netting).

W ramach omawianego systemu zarządzania płynnością finansową wyznaczony zostanie reprezentant podmiotów uczestniczących w tymże systemie - wspomniana wyżej spółka z siedzibą w Danii (dalej: Agent). Agent jest wyłącznym udziałowcem Spółki, t.j. posiada 100% kapitału zakładowego Wnioskodawcy. Co do zasady, system zarządzania płynnością finansową, w którym uczestniczyć będzie Spółka, będzie odbywać się na podstawie umowy zawartej pomiędzy Spółką a Agentem (Current Account Management Agreement) oraz w oparciu o rachunki prowadzone dla jego uczestników w złotych polskich przez wytypowane banki należące do grupy kapitałowej N. (dalej łącznie: Bank). Opcjonalnie Spółka może uczestniczyć równolegle w systemach zarządzania płynnością opierających się na innych walutach, bazujących na odpowiednich rachunkach walutowych utworzonych i obsługiwanych przez Bank.

W celu implementacji systemu cash-pooling Bank otworzy rachunek bankowy pełniący rolę rachunku podstawowego (dalej: Rachunek Grupowy), konsolidującego na bieżąco wszystkie salda podmiotów uczestniczących w systemie zarejestrowane na ich rachunkach. Rachunek Grupowy zostanie utworzony w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub europejskiego Obszaru Gospodarczego. Prawnym i ekonomicznym właścicielem Rachunku Grupowego będzie Agent. W ramach Rachunku Grupowego, w imieniu i na rzecz Agenta, będą utrzymywane również subkonta (dalej: Rachunki Transakcyjne), które zostaną przypisane konkretnym uczestnikom systemu zarządzania płynnością, w tym Spółce. Ponadto, jeden Rachunek Transakcyjny zostanie przypisany Agentowi. Rachunki Transakcyjne nie będą stanowiły rachunków bankowych (w szczególności w rozumieniu ustawy - Prawo bankowe), lecz będą służyły ewidencjonowaniu wszystkich operacji przychodzących i wychodzących w danej walucie, t.j. wpływów i wypływów z systemu cash-pooling środków pieniężnych należących do konkretnego uczestnika systemu, w tym Spółki. Skorzystanie z Rachunku Transakcyjnego będzie wymagane dla celów korzystania z Rachunku Grupowego. W związku z powyższymi Rachunkami Transakcyjnymi (stanowiącymi subkonta Rachunku Grupowego) będą prowadzone również rachunki bankowe w imieniu i na rzecz poszczególnych uczestników systemu cash-pooling, w tym Spółki (dalej: Rachunki Własne). Salda znajdujące się na Rachunkach Własnych (zarówno dodatnie, jak i ujemne) w całości lub w części będą przenoszone na Rachunki Transakcyjne.

Praktyczne funkcjonowanie systemu zarządzania płynnością, do którego planuje przystąpić Spółka, polega na tym, iż Rachunki Transakcyjne, w tym Rachunek Transakcyjny przypisany Spółce, zostaną poddane mechanizmowi konsolidowania na Rachunku Grupowym. Na koniec każdego dnia roboczego wszystkie salda (dodatnie bądź ujemne) na Rachunkach Transakcyjnych będą automatycznie na bieżąco konsolidowanie na Rachunku Grupowym. Innymi słowy, uznanie Rachunku Transakcyjnego będzie oznaczać jednocześnie powiększenie salda na Rachunku Grupowym, zaś obciążenie Rachunku Transakcyjnego będzie oznaczać jednocześnie zmniejszenie salda Rachunku Grupowego.

Następnie, na bazie stałego zlecenia Agenta, Bank będzie dokonywał przelewu określonej kwoty środków pieniężnych niezbędnych do uregulowania potencjalnych sald ujemnych posiadaczy rachunków uczestniczących w systemie zarządzania płynnością finansową (na Rachunkach Własnych), w tym ewentualnie Spółki. Przy czym, zgodnie z planowanymi ustaleniami, Spółka nie uzyska w ramach omawianego systemu cash-pooling więcej niż 27 000 000 zł finansowania (kapitał zakładowy Spółki wynosi natomiast 9 000 600 zł). W zależności od wysokości przedmiotowych nadwyżek oraz niedoborów, a w konsekwencji od wysokości ewentualnie przelewanych środków pieniężnych, podczas realizacji przelewów dokonywane będzie ustalenie sald posiadaczy Rachunków Własnych na ustalonym oczekiwanym poziomie (Saldo Docelowe) lub zwiększenie/zmniejszenie ich proporcjonalnie w zależności od środków dostępnych na rachunku głównym należącym do Agenta.

Na koniec każdego miesiąca, na podstawie wysokości salda dodatniego/ujemnego występującego każdego dnia na Rachunku Grupowym, po dokonaniu przelewu środków pieniężnych na pokrycie potencjalnych ujemnych sald uczestników systemu cash-pooling, a także w oparciu o określoną stawkę, stanowić będzie podstawę do kalkulacji przez Bank odsetek należnych Agentowi. Następnie będzie dokonywana alokacja odsetek na poszczególnych uczestników systemu cash-pooling, w tym Spółki, proporcjonalnie do wielkości sald na Rachunkach Transakcyjnych przypisanych poszczególnym uczestnikom systemu. Spółka będzie uprawniona do uzyskania od Agenta, bądź będzie zobowiązana do zapłaty na rzecz Agenta, proporcjonalnej części odsetek w zależności od sald na Rachunku Transakcyjnym Spółki.

Bank zrealizuje transfery i konsolidację sald zgodnie z powyższą metodologią na podstawie zawartej z Agentem umowy, do której przystąpią pozostali uczestnicy systemu cash-pooling, w tym Spółka. W tym celu Wnioskodawca planuje przystąpić do stosownej umowy (umowy w sprawie automatycznego przelewu środków pieniężnych oraz automatycznego polecenia zapłaty w obrocie zagranicznym w ramach jednej osoby prawnej) z Bankiem. Działalność Banku będzie ograniczona do dostarczenia platformy (rozwiązania technicznego) do operacji w ramach zarządzania płynnością finansową oraz wykonywania czynności technicznych. W szczególności rola Banku obsługującego wspomniane rachunki bankowe uczestników systemu zarządzania płynnością, w tym rachunki Spółki, będzie ograniczona - co do zasady - do założenia i utrzymywania rachunków oraz wykonywania przelewów pieniężnych związanych z tym systemem.

Za świadczone w ramach usługi zarządzania płynnością finansową Agent nie będzie pobierał wynagrodzenia innego niż w postaci różnicy pomiędzy kwotą odsetek pobieranych od uczestników systemu cash-pooling oraz kwotą odsetek należnych uczestnikom systemu. W szczególności Agent nie będzie uprawniony do uzyskiwania periodycznie wynagrodzenia w zryczałtowanej wysokości. Jednakże Spółka, a także pozostali uczestnicy systemu cash-pooling będą obciążani opłatami i prowizjami należnymi Bankowi z tytułu prowadzenia i obsługi ww. rachunków uczestników systemu (co do zasady, zgodnie z obowiązującą w Banku tabelą opłat i prowizji dla klientów instytucjonalnych).

W związku z powyższym Wnioskodawca zadał następujące pytania:

Przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej stanowi odpowiedź na pytanie drugie. Wniosek w części dotyczącej pytania pierwszego i trzeciego będzie przedmiotem odrębnych interpretacji indywidualnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczące niedostatecznej kapitalizacji nie znajdą zastosowania do dokonywanych przez Spółkę płatności odsetkowych wynikających z umowy o zarządzanie płynnością finansową typu cash-pooling.

Przepisy ww. ustawy implementują do polskiego systemu instytucję tzw. niedostatecznej kapitalizacji, ograniczającą możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu odsetek od pożyczek udzielanych podatnikowi przez kwalifikowane podmioty powiązane, o ile takie odsetki przekraczają wartości wskazane w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek (...).

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy, do kosztów uzyskania przychodów nie zalicza się odsetek od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek (...).

Jednocześnie, zgodnie z art. 16 ust. 7b ustawy, przez pożyczkę, o której mowa w ust. 1 pkt 60 i pkt 61 oraz w ust. 7, rozumie się każdą umowę, w której dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy; przez pożyczkę tę rozumie się także emisję papierów wartościowych o charakterze dłużnym, depozyt nieprawidłowy lub lokatę.

W pierwszej kolejności Wnioskodawca pragnie wskazać, iż z tytułu uczestnictwa w systemie cash-pooling dla wszystkich podmiotów, w tym Spółki, powstaną określone prawa i obowiązki. Niemniej, konstrukcja systemu o zarządzanie płynnością finansową, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestniczących w tym systemie podmiotów powoduje, iż dokonywane w ramach systemu transfery nie będą wyczerpywać istotnych znamion pożyczki. W szczególności, podmioty, które będą uczestniczyć w umowie zarządzania płynnością finansową (w tym Spółka) nie będą zawierały ze sobą umów pożyczki, o których mowa w powołanym art. 16 ust. 7b ustawy. W konsekwencji, do płatności odsetkowych wynikających z umowy cash-pooling nie mogą znaleźć zastosowania przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 ustawy wskazujące na ograniczenie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek w związku z udzieleniem pożyczki przez udziałowca.

Istotą umowy typu cash-pooling jest pokrywanie sald ujemnych na poszczególnych rachunkach objętych umową ze środków zgromadzonych na rachunkach uczestników systemu, wykazujących saldo dodatnie. Transfery środków pieniężnych dokonywane będą automatycznie pomiędzy rachunkami poszczególnych spółek uczestniczących w systemie (Rachunkami Transakcyjnymi) oraz rachunkiem docelowym (konsolidacyjnym) prowadzonym dla Agenta (Rachunkiem Głównym). W konsekwencji, uczestnicy systemu, w tym Spółka, nie będą składać dyspozycji wykonywania transferów i nie będą wiedzieć, czyje środki w danym wypadku są wykorzystywane.

Uczestnicy systemu cash-pooling, w tym Spółka, nie będą zatem wobec siebie stronami stosunków zobowiązaniowych, których przedmiotem byłoby przeniesienie na własność biorącego określonej ilości pieniędzy oraz zwrot tej samej ilości pieniędzy, o których mowa w przytoczonym art. 16 ust. 7b ustawy. Dodatkowo, celem rozliczeń przeprowadzanych w ramach systemu zarządzania płynnością finansową będzie przede wszystkim zmniejszenie obciążenia płatnościami odsetkowymi całej grupy kapitałowej, nie zaś faktyczne korzystanie z transferowanych środków pieniężnych przez Spółkę lub innych uczestników systemu. Stąd, przedmiotowe rozliczenia nie powinny być traktowane jak pożyczki dla celów przepisów o niedostatecznej kapitalizacji z uwagi na ich ekonomiczny cel (właściwe zarządzanie grupą rachunków bankowych) odmienny od celu pożyczek w rozumieniu przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. Podstawą kalkulowania odsetek dla celów rozliczenia wszystkich transakcji przeprowadzonych w odniesieniu do uczestników systemu zarządzania płynnością finansową będzie wysokość ujemnego lub dodatniego salda, występującego każdego dnia na Rachunku Transakcyjnym Spółki oraz Rachunkach Transakcyjnych pozostałych uczestników systemu zarządzania płynnością, a także w oparciu o określoną stawkę. Płatności odsetek będą dokonywane w pierwszej kolejności w relacji do Agenta i dopiero później odsetki będą alokowane proporcjonalnie do wykazywanego przez poszczególnych uczestników systemu salda dodatniego lub ujemnego w poszczególne dni rozliczanego miesiąca.

W konsekwencji, w systemie zarządzania płynnością finansową brak będzie płatności stanowiących płatności odsetkowe, o których mowa w przepisach dotyczących niedostatecznej kapitalizacji. Ponadto, przepisy art. 16 ust. 1 pkt 60 oraz 61 nie znajdą zastosowania w przedmiotowej sytuacji również z uwagi na brak możliwości zrealizowania wskazanej w tych przepisach przesłanki dotyczącej przekroczenia przez wartość zadłużenia podmiotu dokonującego płatności odsetkowych, na dzień zapłaty, wobec podmiotów powiązanych, trzykrotności wysokości kapitału zakładowego. W momencie rozliczania przez Agenta płatności odsetkowych na koniec każdego miesiąca pomiędzy uczestnikami systemu zarządzania płynnością finansową brak będzie zadłużenia, od którego powinny być kalkulowane odsetki. Brak możliwości wskazania na dzień zapłaty odsetek zadłużenia, od którego miałyby być liczone ewentualne odsetki, będzie uniemożliwiał stosowanie przepisów o niedostatecznej kapitalizacji do rozliczeń w ramach systemu zarządzania płynnością finansową. Okoliczność ta pozostaje w związku z twierdzeniem, iż intencją ustawodawcy nie było objęcie rozliczeń typu cash-pooling przepisami o niedostatecznej kapitalizacji.

O braku konieczności stosowania przepisów o niedostatecznej kapitalizacji do umowy o zarządzanie płynnością finansową decyduje również wykładnia celowościowa przepisów zawartych w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy. Przedstawione powyżej ograniczenia mają na celu zapobieżenie nadmiernemu finansowaniu działalności spółek kapitałowych przez ich właścicieli inaczej niż poprzez neutralne podatkowo kapitały własne, co może skutkować obniżeniem podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym. Finansowanie takie ma charakter trwałego przekazywania przez jeden z podmiotów środków pieniężnych do dyspozycji innego podmiotu (Agenta) i skutkuje "brakiem korelacji pomiędzy wysokością kapitału zakładowego a wielkością prowadzonej przez podmiot działalności (...) Z drugiej zaś strony częstokroć skutkuje możliwością uchylenia się od opodatkowania w Polsce" (tak interpretuje cel wprowadzenia przepisów o niedostatecznej kapitalizacji Ministerstwo Finansów, w szczególności w piśmie z grudnia 1999 r. oraz w interpretacji z dnia 20 grudnia 2000 r.).

W przypadku zaoferowania usługi zarządzania płynnością finansową suma płatności odsetkowych wykazywanych przez grupę spółek uczestniczących w systemie będzie znacznie niższa, co w konsekwencji nie powinno wpływać ani na obniżenie podstawy ich opodatkowania, ani skutkować naruszeniem interesów fiskalnych Skarbu Państwa, które legły u podstaw wprowadzenia przepisów o niedostatecznej kapitalizacji. Jednocześnie, z uwagi na krótkotrwały charakter transferów, które będą dokonywane w ramach umowy zarządzania płynnością finansową, z całą pewnością nie będzie dochodziło do zaburzenia korelacji pomiędzy wysokością kapitału zakładowego Spółki a wielkością prowadzonej przez nią działalności.

W konsekwencji, w odniesieniu do odsetek, które będą płacone przez Spółkę na podstawie umowy o zarządzanie płynnością finansową, w przypadku wystąpienia w danym miesiącu ujemnych sald dziennych na jej rachunku nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące niedostatecznej kapitalizacji.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.