ITPB3/423-130a/07/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 31 października 2007 r. (data wpływu 2 listopada 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie prawidłowości kwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów kwoty udziału w zysku z wyodrębnionego przedsięwzięcia wypłacanego obligatariuszowi przez Spółkę z tytułu praw przyznanych na podstawie obligacji - jest nieprawidłowe.

W dniu 2 listopada 2007 r. wpłynął do tut. organu wniosek Spółki o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie prawidłowości zakwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów odsetek od udzielonej pożyczki w sytuacji, gdy spłata kapitału pożyczki wraz z odsetkami nastąpi poprzez potrącenie wymagalnych zobowiązań Spółki i jej wierzycieli (pożyczkodawców).

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka wskazała, że w lipcu i sierpniu 2006 r., jako pożyczkobiorca, zawarła 4 umowy pożyczek na łączną kwotę 1.862.000 zł. Pożyczkodawcami były podmioty zagraniczne - 1 osoba prawna i 3 osoby fizyczne. Zgodnie z umowami, kwoty pożyczek były przeznaczone na zakup przez Spółkę konkretnych nieruchomości gruntowych.

Po otrzymaniu kwot pożyczek, Spółka zakupiła nieruchomości.

Wszystkie umowy pożyczek stanowią, że odsetki będą zapłacone pożyczkodawcom wraz z kapitałem pożyczki w terminie wymagalności zwrotu pożyczki. W najbliższym czasie pożyczki staną się wymagalne.

Obecnie Spółka nie ma środków finansowych na spłatę wymaganego kapitału pożyczek wraz z odsetkami, w związku z tym jej zarząd planuje wyemitować obligacje przyznające obligatariuszowi prawo do procentowego udziału w zysku emitenta z wyodrębnionego przedsięwzięcia, tj. ze sprzedaży poszczególnych nieruchomości, na które były zaciągnięte 4 pożyczki.

Na dzień emisji obligacji nie będzie wiadome, czy wyodrębnione przedsięwzięcie przyniesie zysk, a jeżeli przyniesie, to nie wiadomo jaka będzie wysokość tego zysku. Innymi słowy, zysk z przedsięwzięcia może być zerowy, ale może wynieść, np. 100%.

Zarząd planuje skierować do czterech pożyczkodawców ofertę nabycia wszystkich wyemitowanych obligacji. Jeżeli pożyczkodawcy zdecydują się nabyć obligację, wówczas Spółka wyemituje obligacje, skieruje do pożyczkodawców propozycje nabycia obligacji w określonym terminie i za ustaloną cenę, a pożyczkodawcy - po zaakceptowaniu propozycji - nabędą obligacje za cenę i w terminie określonym przez Spółkę.

Zapłata za obligację nastąpi poprzez potrącenie wzajemnych wymagalnych zobowiązań - z jednej strony zobowiązania Spółki do spłaty kapitału pożyczki wraz z odsetkami, z drugiej strony zobowiązania pożyczkodawcy do zapłaty ceny obligacji.

W związku z powyższym Spółka zadała następujące pytania:

Przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej stanowi odpowiedź na pytanie drugie. Wniosek Spółki w zakresie pytania pierwszego zostanie rozpatrzony odrębną interpretacją indywidualną.

Wnioskodawca odnosząc się do pytania pierwszego wskazał, że kompensatę (potrącenie), czyli sposób umorzenia wierzytelności wzajemnych w sytuacjach, gdy dwa podmioty są względem siebie dłużnikami i wierzycielami reguluje art. 498 oraz art. 503 ustawy z dnia 23 kwietna 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), które to przepisy traktują potrącenie jako formę zapłaty.

Zgodnie zaś z generalną zasadą obowiązującą w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, żeby u jednego podatnika wystąpił koszt podatkowy z określonego tytułu, to u drugiego podatnika z tego samego tytułu powinien wystąpić przychód podatkowy.

W świetle powołanej ustawy tylko zapłacone odsetki stanowią przychód u zagranicznego pożyczkodawcy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym (art. 12 ust. 4 pkt 2, art. 21 ust. 1 pkt 1, art. 26 ust. 1 i ust. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Z przepisów tych, w szczególności art. 26 ust. 7, wynika, że otrzymanie (zapłata) odsetek nie musi nastąpić wyłącznie w oparciu o faktyczny przepływ środków pieniężnych. Zapłata odsetek może być dokonana przez kompensatę (potrącenie).

W odniesieniu do przepisów regulujących zasady zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawca wskazał na treść przepisów art. 15 ust. 1, ust. 4d, ust. 4e oraz art. 16 ust. 1 pkt 11 i pkt 12 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jej zdaniem, mając na względzie powyższe przepisy, w kontekście przedstawionego stanu faktycznego poniesiony przez Spółkę wydatek z tytułu zapłaty odsetek stanowić będzie koszt uzyskania przychodu. Dzięki uzyskanym środkom z pożyczek mogła nabyć nieruchomości, co w związku z postępującym wzrostem cen, przesądza, że sprzedając w przyszłości te nieruchomości Spółka osiągnie z tego tytułu dochód.

W dacie zapłaty odsetek Spółka nie osiągnie jeszcze przychodu związanego z tymi odsetkami. Nie ma to jednak, w jej ocenie, znaczenia albowiem zapłacone odsetki będą pośrednimi kosztami uzyskania przychodu. Przy tego typu kosztach omawiana ustawa o podatku dochodowym przewiduje zaliczenie wydatków na odsetki do kosztów w dacie ich poniesienia, przy czym za dzień poniesienia kosztu uważa się dzień, na który ujęto koszty w księgach rachunkowych.

Wnioskodawca podkreślił, że nie był zobowiązany do zapłaty odsetek od pożyczek przed nabyciem nieruchomości. Obowiązek zapłaty odsetek wystąpił dopiero po zakupie nieruchomości. Tym samym zapłacone odsetki nie zwiększają wartości zakupionych nieruchomości - i jako takie - w dacie ich zapłaty - mogą być bezpośrednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Reasumując, Wnioskodawca stwierdził, że w dacie ujęcia w księgach rachunkowych będą stanowić koszty uzyskania przychodów odsetki od pożyczek, które zostaną zapłacone poprzez kompensatę zobowiązań dokonaną w związku z nabyciem obligacji przez ww. pożyczkodawców.

Wnioskodawca odnosząc się do pytania drugiego podniósł, że stosownie do art. 4 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 2001 r., poz. 1300 z późn. zm.), obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym remitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia pieniężnego.

Jednocześnie Spółka wskazała, że na podstawie art. 19 ustawy o obligacjach, świadczeniem, które obligatariusz uzyska w zamian za nabycie obligacji, może być udział w zysku remitenta. W tym zakresie Jednostka wywiodła, powołując się na publikację pod redakcją S. Włodyki "Prawo papierów wartościowych" (Wydawnictwo C.H. Beck 2004, str. 432), że "dopuszczalne jest kreowanie obligacji z prawem do udziału w zysku z określonego źródła, a nie tylko z całej działalności emitenta".

W odniesieniu do przepisów regulujących zasady i sposoby zaliczania wydatków do kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawca wskazał na treść przepisów art. 15 ust. 1, ust. 4, ust. 4e oraz art. 16 ust. 1 pkt 11, pkt 12 i pkt 23 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jego zdaniem, mając na względzie treść wskazanych przepisów, poniesiony przez nią wydatek w postaci udziału w zysku ze sprzedaży nieruchomości, niewątpliwie stanowić będzie koszt uzyskania przychodu. Dzięki bowiem środkom uzyskanym z obligacji, Spółka mogła spłacić wraz z odsetkami wymagalne pożyczki zaciągnięte na zakup nieruchomości i poczekać z ich sprzedażą do czasu, kiedy będzie mogła uzyskać cenę gwarantującą osiągnięcie dochodu.

Wydatek z tytułu udziału w zysku ze sprzedaży nieruchomości, zostanie fizycznie zapłacony. Co istotne, w ocenie Wnioskodawcy, nie będzie to wydatek na wykup kapitału obligacji, lecz wydatek na dodatkowe świadczenie zagwarantowane obligatariuszowi.

W związku z tym, że wydatek ten zostanie poniesiony po sprzedaży nieruchomości, a więc wydatek ten nie zwiększy kosztów związanych z ich nabyciem.

W dacie wypłaty udziału w zysku Spółka osiągnie już przychód związany z tym wydatkiem.

Tym samym, kwota udziału w zysku zapłacona w przez Spółkę będzie bezpośrednim kosztem uzyskania przychodu. Przy tego typu kosztach ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje zaliczenie kosztów uzyskania przychodów w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Ponieważ w omawianym stanie faktycznym poniesienie wydatku nastąpi bezpośrednio po uzyskaniu przychodu, dlatego w dacie poniesienia tego wydatku i jego zaksięgowaniu w księgach rachunkowych, będzie można go zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Reasumując, Wnioskodawca uważa, że w dacie ujęcia w księgach rachunkowych będą bezpośrednio stanowić koszty uzyskania przychodów kwoty zapłacone przez Spółkę z tytułu udziału w zysku ze sprzedaży nieruchomości.

Na tle przedstawionego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Artykuł 16 ust. 1 ustawy zawiera enumeratywną listę wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, co oznacza, iż każdy koszt dający się zakwalifikować do którejkolwiek z pozycji wymienionej na tej liście nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, nawet jeśli był poniesiony w celu osiągnięcia przychodów. Interpretacja pojęcia "koszty uzyskania przychodów", zawartego w ww. art. 15 ust. 1 ustawy, prowadzi do wniosku, że podatnik ma prawo zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków, pod warunkiem że:

* są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub są to koszty poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,

* nie są kosztami wymienionymi w art. 16 ust. 1.

Natomiast w myśl przepisu art. 16 ust. 1 pkt 23 cyt. ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na wykup obligacji, pomniejszonych o kwotę dyskonta.

Podatnik ma więc możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków po wyłączeniu tych, których możliwość odliczenia jest wprost ograniczona w ustawie - zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami, pod warunkiem, że ich poniesienie ma związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, może mieć wpływ na wielkość osiągniętego, lub wiąże się z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Podatnik ma więc prawo zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków jeżeli pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami.

Za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów (art. 15 ust. 4e cyt. ustawy).

Kryterium wyznaczone treścią powyższych przepisów winne być rozstrzygające przy dokonywaniu oceny, które wypłacane osobom trzecim - obligatariuszom zapłata za korzystanie z kapitału z tytułu emisji obligacji podatnik będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu.

W przedmiotowej sprawie Wnioskodawca wskazał, że zamierza dokonać emisji obligacji na rzecz określonych imiennie podmiotów - pożyczkodawców, by w ten sposób dokonać rozliczenia kapitału pożyczki, wraz z odsetkami, którą zaciągnął na zakup nieruchomości gruntowych.

Podkreślić należy, że obligacja zaliczana jest do kategorii dłużnych papierów wartościowych. Jest klasycznym instrumentem lokacyjnym i pożyczkowym, można ją traktować jako dług podmiotu, który ją wyemitował. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 z późn. zm.) obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia (wykupu obligacji).

Obligacje, jako instrumenty rynku kapitałowego, pełnią liczne funkcje, tj.: obok pożyczkowej, lokacyjnej, także płatniczą, obiegową, gwarancyjną i zabezpieczającą. W wyniku emisji obligacji emitent uzyskuje, często długoterminowe, źródło finansowania swojej działalności, nabywca zaś lokuje środki pieniężne w celu uzyskania korzyści o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym.

Korzyścią nabywcy - obligatariusza są korzyści, np. pieniężne w postaci odsetek lub różnicy pomiędzy ceną emisyjną, a ceną nominalną, wypłacana w formie należności głównej lub ubocznej - w sposób i w terminach określonych w warunkach emisji. Zgodnie z powyższą definicją, nabywca obligacji (wierzyciel) w zamian za udzieloną emitentowi obligacji pożyczkę, ma prawo, w przypadku świadczenia pieniężnego do zwrotu, w ściśle określonym terminie, pożyczonej kwoty wraz z należnymi odsetkami. Emitent zatem w dacie wykupu obligacji ma obowiązek pozostawienia do dyspozycji nabywcy obligacji powyższą należność.

W stosunku do obligacji mają także zastosowanie przepisy art. 921 ⁶ - 921 ¹⁴ Kodeksu cywilnego, które pozwalają zaliczyć obligacje do papierów wartościowych, opierających się na tzw. zapisie długu (na okaziciela, na zlecenie). Wynika z tego, że emisja obligacji jest czynnością prawną jednostronną, gdyż źródłem zobowiązania z obligacji jako papieru wartościowego jest wystawienie przez emitenta dokumentu o takiej nazwie i cechach określonych w prawie, w odróżnieniu od pożyczki, która jest czynnością prawną dwustronną (umową).

Tak więc, choć "pożyczka" i emisja obligacji to dwa odrębne typy stosunków prawnych, których nie należy ze sobą utożsamiać z uwagi na odmienny charakter prawny obu zobowiązań, to niemniej jednak na płaszczyźnie ekonomicznej sens obu tych instytucji jest zbliżony - obligacje pod pewnymi względami przypominają pożyczkę lub kredyt.

W konsekwencji, w opisanym przez Spółkę stanie faktycznym mamy do czynienia ze spłatą kapitału pożyczki wraz z odsetkami poprzez zaciągnięcie długu u wierzycieli (pożyczkodawców), jako obligatariuszy, na zasadach określonych w przepisach dotyczących obligacji.

Sposób podatkowego traktowania dyskonta od obligacji reguluje przepis art. 16 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na wykup obligacji, pomniejszonych o kwotę dyskonta.

Wykup obligacji stanowi swoisty zwrot kwot wydanych przez obligatariusza na nabycie obligacji. Co do zasady - kwota wykupu zawiera także zapłatę za korzystanie z kapitału, którą ustawa określa jako "kwotę dyskonta".

Przez dyskonto należy rozumieć różnicę między wartością nominalną obligacji a kwotą, za jaką obligacje zostały zakupione (w tym wykupione przez emitenta), zarówno na rynku pierwotnym, jak i wtórnym.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 23 cyt. ustawy kwota dyskonta od obligacji stanowi dla emitenta koszt uzyskania przychodu. Przepis ten pośrednio przesądza o tym, że dopiero z chwilą wykupu obligacji podatnik może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów kwotę dyskonta.

W sytuacji opisanej we wniosku Spółka zamierza dokonać emisji obligacji przyznających obligatariuszom prawo do procentowego udziału w jej zysku, jako emitenta, z wyodrębnionego przedsięwzięcia. Zatem Spółka udzieli "dyskonta" określonego jako procentowy udział w zysku emitenta z wyodrębnionego przedsięwzięcia. Skoro zaś papier wartościowy zawiera zobowiązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi takiego papieru jego wartości nominalnej wraz z "wynagrodzeniem" w postaci procentowego udziału w zyskach, świadczenie to jest nierozerwalnie związane z samymi obligacjami.

Ponieważ przepis art. 16 ust. 1 pkt 23 cyt. ustawy mówi o wydatkach na wykup obligacji, pomniejszonych o kwotę dyskonta, zatem - zaliczenie przedmiotowych kosztów w ciężar kosztów uzyskania przychodów może nastąpić dopiero po wykupieniu obligacji.

Pojęcie "wykup" jest pojęciem odnoszącym się do rzeczywistego, a nie wymagalnego zdarzenia. Zajście tego zdarzenia spowoduje powstanie uprawnienia do zaliczenia dyskonta związanego ze zdarzeniem do kosztów uzyskania przychodów.

Reasumując, dyskonto - wynagrodzenie, w postaci świadczenia zagwarantowane obligatariuszowi, zapłacone za korzystanie z kapitału, niezależnie od wcześniejszego terminu jego spełnienia, będzie stanowiło koszt uzyskania przychodów w momencie wykupu obligacji, nie zaś - jak twierdzi Spółka - w dacie poniesienia wydatku stanowiącego kwotę udziału w zysku.

Tutejszy organ podatkowy nadmienia, że przedmiotem niniejszej interpretacji nie jest wyjaśnienie, czy przeprowadzony proces emisji obligacji jest zgodny z przepisami prawa dotyczącymi instytucji obligacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87 - 100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.