ITPB2/4514-58/15/TJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 18 maja 2015 r. (data wpływu 21 maja 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie przedmiotu opodatkowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 21 maja 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie przedmiotu opodatkowania.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny:

W styczniu 2006 r. ojciec Wnioskodawcy przechodził z długoletniej pracy na wcześniejszą emeryturę. W związku z tym otrzymał odprawę w wysokości 130 430 zł, z której potrącono podatek. Z uwagi na to, że ojciec Wnioskodawcy nie posiadał założonego konta maklerskiego, w celu zakupu akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych, w kwietniu 2006 r. przekazał Wnioskodawcy 100 000 zł na zakup akcji. Przekazana kwota 100 000 zł była wyłącznie w dyspozycji ojca, który nigdy nie przekazał jej Wnioskodawcy w formie pożyczki czy darowizny. Jest ona, przy dobrej koniunkturze na giełdzie, do zwrotu na konto bankowe ojca i jest jego własnością. Według zasięgniętej wiedzy przekazanej kwoty nie można kwalifikować jako depozytu nieprawidłowego, gdyż stosownie do art. 845 Kodeksu cywilnego depozyt taki to przekazanie pieniędzy na przechowanie z prawem do korzystania z nich. Natomiast Wnioskodawca nie korzystał z tej kwoty, a jedynie zakupił na polecenie ojca akcje od razu po otrzymaniu pieniędzy. Ponadto Wnioskodawca wskazuje, że kwota odprawy była i będzie opodatkowana w następującym zakresie:

* zaliczka na podatek pobrana w 2006 r.;

* podatek 19% ze sprzedaży akcji w 2007 r.;

* podatek 19% potrącony od dywidendy przyznanej w 2015 r. za posiadane akcje zakupione z odprawy;

* podatek 19% z zysku ze sprzedaży pakietu akcji zakupionego z odprawy.

Po sprzedaży pakietu akcji ojca Wnioskodawcy zakupionego z odprawy kwota ta plus zysk zostanie przekazana na jego rachunek bankowy.

W związku z powyższym opisem przedstawiono do rozstrzygnięcia następującą kwestię:

Czy pieniądze z odprawy przedemerytalnej ojca Wnioskodawcy, które wpłynęły na rachunek maklerski Wnioskodawcy w 2006 r. należy traktować jako depozyt nieprawidłowy opodatkowany podatkiem od czynności cywilnoprawnych, jeżeli Wnioskodawca nie mógł nimi swobodnie dysponować.

Zdaniem Wnioskodawcy przekazana kwota nie kwalifikuje się jako depozyt nieprawidłowy, gdyż w myśl przepisów 845 Kodeksu cywilnego depozyt nieprawidłowy to przekazanie pieniędzy na przechowanie z prawem korzystania z nich. Wnioskodawca nigdy nie korzystał z tej kwoty, a jedynie zakupił na polecenie ojca akcje od razu po otrzymaniu pieniędzy, a po sprzedaży pakietu akcji kwota odprawy plus zysk zostanie przekazana na rachunek bankowy ojca Wnioskodawcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W art. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626) ustawodawca określił katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Katalog ten jest katalogiem zamkniętym, co oznacza, że tylko czynności enumeratywnie w nim wskazane mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Pamiętać przy tym należy, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j podatkowi podlegają umowy depozytu nieprawidłowego.

Z treści wniosku wynika, że po przejściu na emeryturę ojciec Wnioskodawcy, chcąc zainwestować otrzymane środki na Giełdzie Papierów Wartościowych przekazał Wnioskodawcy kwotę 100 000 zł, którą ten wpłacił na swój rachunek maklerski. Zabieg ten wynikał z faktu, że ojciec Wnioskodawcy nie posiadał własnego rachunku maklerskiego. Po zainwestowaniu i spieniężeniu inwestycji środki te zostaną zwrócone na rachunek bankowy ojca Wnioskodawcy. Ponadto Wnioskodawca wskazuje, że środki te podlegają ciągłemu inwestowaniu co wynika z faktu ich opodatkowania w 2007 r. (podatek z tytułu sprzedaży akcji) i w 2015 r. (podatek od dywidendy za zakupione akcje).

Wobec tak przedstawionego zagadnienia wyjaśnić należy, że z uwagi na fakt, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiuje czynności prawnych objętych opodatkowaniem, przy ich interpretacji odwołać się należy do znaczenia nadanego im w przepisach prawa cywilnego. Wskazać jednak należy, że użycie przez ustawodawcę podatkowego pojęcia prawnego z innej gałęzi prawa musi powodować ten skutek, że pojęcie to i związany z nim całokształt regulacji prawnych powinny być interpretowane z wykorzystaniem zasad wykładni właściwych dla prawa podatkowego. Konsekwencją powyższego jest fakt, że bez względu na dominujące dyrektywy wykładni gałęzi prawa, z którego pochodzi owo swoiste pojęcie, w procesie wykładni tego pojęcia dla potrzeb podatkowych należy stosować przede wszystkim dyrektywy wykładni językowej.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że stosownie do art. 845 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.) jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

Z zacytowanego przepisu wynika, że polski ustawodawca przewidział możliwość zawarcia umowy upoważniającej przechowawcę do rozporządzania pieniędzmi lub rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku oddanymi na przechowanie. O tym, że umowa taka została zawarta decyduje wola stron albo przepisy prawa, gdyż tego rodzaju umowy nie można domniemywać. Instytucja depozytu nieprawidłowego nosi w sobie znamiona zarówno umowy przechowania jak i umowy pożyczki. Przedmiotem depozytu nieprawidłowego mogą być tylko pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku, co zbliża tę instytucję do umowy pożyczki. W odróżnieniu od niej depozyt nieprawidłowy jest czynnością prawną realną, która dochodzi do skutku dopiero po wręczeniu przechowawcy nieprawidłowemu znaków pieniężnych lub innych rzeczy określonych rodzajowo. Otrzymane rzeczy przechowawca nabywa na własność z obowiązkiem ich zwrotu, może również nimi swobodnie rozporządzać. Niemniej jednak jest to rodzaj umowy przechowania, o czym świadczy fakt umieszczenia tej konstrukcji prawnej w tytule dotyczącym przechowania, w związku z czym jej istotą jest przyjęcie przez przechowawcę obowiązku pieczy nad powierzoną mu rzeczą.

Ponieważ w niniejszej sprawie środki pieniężne zostały przekazane na rachunek maklerski Wnioskodawcy wyjaśnić także należy, że zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2014 r. poz. 94 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2006 r., rachunkami papierów wartościowych są rachunki, na których zapisywane są zdematerializowane papiery wartościowe, prowadzone wyłącznie przez:

Z zacytowanego przepisu wynika, że podstawowy typ rachunku papierów wartościowych definiowany jest jako zespół zapisów księgowych identyfikujących wobec emitenta i systemu współpracujących ze sobą instytucji rynku kapitałowego osobę uprawnioną z papierów wartościowych. W praktyce rachunek papierów wartościowych stanowi rejestr, który w sposób ścisły opisuje zarówno osoby uprawnione jak i liczbę papierów wartościowych, z których te osoby są uprawnione. Jest to więc rejestr, który identyfikuje osobę uprawnioną do wykonywania praw i dysponowania papierami wartościowymi - i odwrotnie - jedynie osoba oznaczona jako posiadacz rachunku jest w świetle ustawy właścicielem papierów wartościowych.

Z przedstawionych wyżej przepisów oraz wyjaśnień dotyczących instytucji depozytu nieprawidłowego oraz rachunku papierów wartościowych (potocznie zwanego rachunkiem maklerskim) wynika, że w opisanej sytuacji doszło do zawarcia umowy depozytu nieprawidłowego. Wpłata środków pieniężnych na rachunek maklerski Wnioskodawcy wiązała się bowiem z przeniesieniem na Jego rzecz prawa do korzystania z nich jak właściciel. W ocenie tutejszego organu prawa do dysponowania środkami oddanymi na przechowanie nie można jedynie utożsamiać z prawem do rozporządzania nimi w dowolny sposób (inwestowanie, dokonywanie zakupów itp.). Wnioskodawca miał bowiem - jako posiadacz rachunku maklerskiego - pełną swobodę w dysponowaniu tymi środkami w sensie ich inwestowania np. w określone aktywa spółek notowanych na giełdzie oraz traktowany był jako osoba wyłącznie uprawniona z tych instrumentów finansowych, np. do dywidendy. Sam fakt, że środki te ostatecznie mają zostać zwrócone ojcu Wnioskodawcy nie powoduje, że czynności ich przekazania na rachunek maklerski Wnioskodawcy nie stanowiła czynności depozytu nieprawidłowego. Co więcej, okoliczność ta przemawia wręcz za uznaniem tej czynności za depozyt nieprawidłowy. Do jednej z cech istotnych wskazanej czynności cywilnoprawnej należy bowiem obowiązek zwrotu środków przez przechowawcę nieprawidłowego osobie, od której środki takie otrzymała.

W konsekwencji stwierdzić należy, że w opisanej we wniosku sytuacji doszło do zawarcia umowy depozytu nieprawidłowego, w związku z czym wobec Wnioskodawcy - jako przechowawcy, co wynika z art. 4 ustawy - powstał obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek ten, stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 2, powstał z chwila dokonania czynności cywilnoprawnej. Przy czym pamiętać należy, że stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy, obowiązek podatkowy może powstać również z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej - jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.