ITPB2/4511-1024/15/TJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 9 listopada 2015 r. (data wpływu 10 listopada 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 3 lutego 2016 r. (data wpływu 8 lutego 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonego zadośćuczynienia wraz z odsetkami za zwłokę - jest nieprawidłowe.

W dniu 10 listopada 2015 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 3 lutego 2016 r. (data wpływu 8 lutego 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonego zadośćuczynienia wraz z odsetkami za zwłokę.

We wniosku tym i jego uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Na podstawie wyroku Sądu z dnia 7 lutego 2014 r., na rzecz Wnioskodawczyni zasądzone zostało zadośćuczynienie w wysokości 5000 zł wraz z odsetkami za zwłokę (zasądzonymi na podstawie art. 481 Kodeksu cywilnego) od dnia 1 września 2011 r. do dnia wypłaty, z tytułu naruszenia jej dóbr osobistych przez Spółdzielnię Mieszkaniową. Spółdzielnia nie wypłaciła faktycznie zasądzonych środków na rzecz Wnioskodawczyni. Niemniej jednak Wnioskodawczyni otrzymała ze Spółdzielni Mieszkaniowej informację PIT-8C, w której wykazano kwotę przysługującej Jej wierzytelności w wysokości 6633 zł 41 gr. Z informacji uzyskanych od Spółdzielni Mieszkaniowej i jej pełnomocnika Wnioskodawczyni dowiedziała się, że wierzytelność ta została potrącona z wierzytelnością Spółdzielni i przekazana została na rzecz pełnomocnika Spółdzielni - do czego w ocenie Wnioskodawczyni Spółdzielnia nie miała prawa, bowiem Spółdzielnia nie miała prawa dokonać potrącenia z wierzytelnością wynikającą z czynu niedozwolonego, a z taką w tej sprawie mieliśmy do czynienia. Wnioskodawczyni wskazuje, że do potrącenia takiego mogłoby dojść, gdyby została zawarta pomiędzy Nią a Spółdzielnią stosowna umowa, co jednak w niniejszej sprawie nie miało miejsca - Wnioskodawczyni bowiem takiej umowy, a przez to swojej zgody na potrącenie nie wyraziła. Wnioskodawczyni wyjaśnia również, że zasądzone na Jej rzecz zadośćuczynienie nie dotyczyło korzyści, które mogłaby osiągnąć oraz że bezsprzecznie jego wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w związku opisanym zdarzeniem Wnioskodawczyni powinna zapłacić podatek dochodowy w sytuacji, gdy nie otrzymała od Spółdzielni Mieszkaniowej żadnej kwoty tytułem zadośćuczynienia.

Zdaniem Wnioskodawczyni, biorąc pod uwagę przedstawiony opis zdarzenia oraz przepisy prawne znajdujące do niego zastosowanie, zasądzone na Jej rzecz zadośćuczynienie nie powinno korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże zasądzona kwota korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Z ust. 2 tego przepisu wynika natomiast, że dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Stosownie do art. 11 ust. 1 przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, a w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą kwoty należne, chociażby nie zostały faktycznie otrzymane. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia (umorzenia czy też potrącenia) następuje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że na rzecz Wnioskodawczyni zasądzone zostało przez Sąd zadośćuczynienie wraz z odsetkami za zwłokę. Podstawą rozstrzygnięcia Sądu było stwierdzenie naruszenia dóbr osobistych Wnioskodawczyni przez Spółdzielnię Mieszkaniową. Do wypłaty zadośćuczynienia wraz z odsetkami jednak nie doszło. Spółdzielnia dokonała bowiem potrącenia wierzytelności Wnioskodawczyni z wierzytelnością Spółdzielni. Niemniej jednak Wnioskodawczyni otrzymała od Spółdzielni informację PIT-8C, w której jako przychód Wnioskodawczyni wykazana została kwota 6633 zł 41 gr, stanowiąca sumę zadośćuczynienia w wysokości 5000 zł oraz obliczonych przez Spółdzielnię odsetek w wysokości 1633 zł 41 gr.

W związku z tak przedstawionym opisem wyjaśnić należy, że jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są wskazane w pkt 9 tego przepisu inne źródła.

Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy za przychody z innych źródeł uważa się o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Cytowany przepis art. 20 ust. 1 ww. ustawy zawiera otwarty katalog przychodów, co oznacza, że do kategorii tej mogą zostać zaliczone również inne (niż wymienione w tym przepisie) przychody, które mieszczą się w ogólnej definicji przychodów, zawartej w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym uznać należy, że w analizowanej sytuacji Wnioskodawczyni uzyskała przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Pomimo bowiem braku faktycznej wypłaty zasądzonego na Jej rzecz zadośćuczynienia, zmniejszeniu uległy pasywa Wnioskodawczyni - na skutek potrącenia wygasła bowiem wierzytelność jaka przysługiwała Spółdzielni wobec Wnioskodawczyni.

Niemniej jednak wskazać należy, że zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem:

Ustęp 3b ww. przepisu stanowi natomiast, że ze zwolnienia korzystają również inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Z zacytowanych przepisów wynika, że jakkolwiek otrzymane odszkodowania mieszczą się w pojęciu przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to po spełnieniu ustawowych przesłanek korzystać mogą ze zwolnienia z opodatkowania.

Ponieważ w stanie faktycznym Wnioskodawczyni wskazała, że wysokość zasądzonego na Jej rzecz zadośćuczynienia wynikała z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na ich podstawie, to uznać należy, że odszkodowanie to spełnia warunki do zwolnienia go z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z tego też względu nie można zgodzić się z Wnioskodawczynią, że w rozpatrywanym przypadku zastosowanie znajdzie zwolnienie z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy. Przepis ten - jak wskazuje jego treść - znajduje bowiem zastosowanie do innych odszkodowań niż wymienione wprost w innych przepisach, w tym do takich, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie.

Odnosząc się natomiast do zasądzonych na rzecz Wnioskodawczyni odsetek za zwłokę wyjaśnić należy, że instytucję tą reguluje art. 481 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.). Stanowi on, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Literalna wykładnia przepisu art. 481 w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje na niezależny byt odsetek, przyznanych na podstawie art. 481 od odszkodowania, o którym mowa wyżej, skoro obowiązek zapłaty odsetek powstaje bez względu na fakt zaistnienia szkody.

Odsetki za opóźnienie są bowiem skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że poszkodowany nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej.

Tak więc pomimo pewnego związku odsetek z długiem głównym, ze względu na fakt różnego źródła ich powstania, są one należnością odrębną od odszkodowania, i nie są odszkodowaniem sensu stricto, o którym mowa w art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższa tezę potwierdza również analiza pozostałych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, która prowadzi do wniosku, że odsetki stanowią odrębną od należności głównej kategorię przychodu, która tylko w wyjątkowych przypadkach korzysta ze zwolnienia z opodatkowania. Mowa tutaj o odsetkach wymienionych w art. 21 ust. 1:

* pkt 52 - odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);

* pkt 95 - odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1;

* pkt 119 - odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;

* pkt 130 - odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a;

* inne, wymienione w pkt 130a i 130b, które dotyczą m.in. odsetek od listów zastawnych i obligacji, a które to nie znajdują zastosowania w niniejszej sprawie, albowiem przepisy te weszły w życie w dniu 1 stycznia 2016 r.

W konkluzji stwierdzić należy, że ponieważ szkoda nie stanowi podstawowej przesłanki powstania roszczenia o odsetki, nie mają one charakteru odszkodowawczego. Są one związane z kwotą długu głównego, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Zatem odsetki za opóźnienie, nie będące odszkodowaniem, nie mogą na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegać (jako odszkodowania) zwolnieniu od podatku dochodowego od osób fizycznych. ponieważ nie korzystają one - co wykazano wyżej - również z innych zwolnień z opodatkowania, stanowią dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł, który Wnioskodawczyni powinna wykazać wraz z innymi dochodami w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym Wnioskodawczyni uzyskała przychód z nimi związany.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.