ITPB2/436-57/12/TJ - Ustalenie prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania darowizny.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 2 kwietnia 2012 r. (data wpływu 12 kwietnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania darowizny - jest prawidłowe.

W dniu 12 kwietnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania darowizny.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Córka Wnioskodawcy nabyła: 1) w 2008 r., będąc panną, udział wynoszący połowę w prawie własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (lokal 1) - pozostałą jego część nabył jej obecny małżonek, 2) w 2011 r., pozostając we wspólności majątkowej małżeńskiej, na podstawie umowy sprzedaży oraz oświadczenia o ustanowieniu hipoteki, prawo własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość (lokal 2). Lokal nr 1 i lokal nr 2 nabyte zostały ze środków pochodzących z kredytów bankowych, na zabezpieczenie spłaty których banki ustanowiły hipoteki - w przypadku lokalu 1 - umowne zwykłą i kaucyjną, w przypadku lokalu 2 - umowną (ustanowioną po 20 lutego 2011 r.). Stronami umów kredytowych w każdym przypadku była córka Wnioskodawcy oraz jej obecny małżonek. Na podstawie umów darowizny zawartych ze swoim małżonkiem w trakcie trwania małżeństwa córka Wnioskodawcy stała się wyłącznym właścicielem obu tych lokali, a prawa te nabyła do swojego majątku osobistego. Nadal nieruchomości te obciążone są hipotekami i nadal córka Wnioskodawcy i jej obecny małżonek, spłacają kredyty, których prawnym zabezpieczeniem są hipoteki. Córka Wnioskodawcy zamierza darować prawa do obydwu lokali Wnioskodawcy, który ma je nabyć do swojego majątku osobistego. Po zawarciu tych umów nieruchomości nadal będą obciążone hipotekami i nadal córka Wnioskodawcy i jej małżonek będą spłacać kredyty, których prawnym zabezpieczeniem są hipoteki. Wnioskodawca nie będzie stroną umowy kredytowej, a w umowie darowizny nie zobowiąże się zwolnić córki i jej męża z długów, wynikających z umów kredytowych. Córka Wnioskodawcy i jej obecny małżonek będą więc dłużnikami osobistymi banku, a Wnioskodawca będzie dłużnikiem rzeczowym.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy zawarcie pomiędzy Wnioskodawcą i Jego córką opisanej umowy darowizny, w sytuacji, gdy po jej zawarciu Wnioskodawca nabędzie prawo własności lokalu 1 i lokalu 2, które są obciążone obecnie i będą obciążone również po zawarciu umowy darowizny hipotekami na rzecz banków - wierzycieli osobistych córki Wnioskodawcy i jej obecnego małżonka, powoduje, że Wnioskodawca (obdarowany) nabywa długi i ciężary lub zobowiązania córki (darczyńcy), w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 1, art. 4 pkt 3, art. 6 ust. 1 pkt 3 i art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d w zw. z art. 3 ust. 1 pkt 1, art. 4 pkt 3, art. 6 ust. 1 pkt 3 i art. 7 ust. 1 pkt 7 lit. a ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy jest opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych według stawki 2%, a podstawę opodatkowania stanowi wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego. W przedstawionym stanie faktycznym córka Wnioskodawcy i jej małżonek są dłużnikami osobistymi banku, a już tylko - na dzień dzisiejszy - sama córka Wnioskodawcy jest dłużnikiem rzeczowym banku. Po zawarciu umowy darowizny obdarowany Wnioskodawca stanie się dłużnikiem rzeczowym banku, co nie oznacza, że przejmuje jej długi i ciężary czy zobowiązania. Zgodnie z art. 519 Kodeksu cywilnego przejęcie długu może nastąpić przez umowę między wierzycielem (bankiem) a osobą trzecią (obdarowanym) albo przez umowę pomiędzy dłużnikiem (córka Wnioskodawcy i jej mąż) a osobą trzecią za zgodą wierzyciela. Skuteczność zawarcia tej umowy ocenia się zgodnie z art. 521 Kodeksu cywilnego. Dla oceny, czy w przypadku takim jak opisany, nastąpiło przejęcie długu istotne znaczenie ma również art. 523 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że jeżeli w umowie o przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zwolnić nabywcę od związanych z własnością długów, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony zawarły umowę o przejęciu długów. Hipoteka zaś zarówno przed jak i po 20 lutego 2011 r. stanowi tylko prawne zabezpieczenie wierzytelności przysługujących określonej osobie, zaś nabycie nieruchomości obciążonej hipoteką oznacza tylko odpowiedzialność za zobowiązania - także osób trzecich - z tej rzeczy. Nie oznacza przejęcia długu osobistego. W ocenie Wnioskodawcy czym innym jest bowiem istnienie długu, a czym innym istnienie odpowiedzialności za ten dług. Wobec powyższego, w przypadku umowy darowizny, w której obdarowani nie zobowiążą się zwolnić zbywcy z długów związanych z nieruchomością, nie zachodzi opisane w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d przejęcie przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają:

Z treści zacytowanego przepisu, zawierającego zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu wynika, że tylko dokonanie jednej z czynności w nim wymienionej powodować będzie konieczność zapłaty podatku. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu to nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca otrzyma od córki w drodze darowizny dwa lokale mieszkalne, stanowiące odrębne nieruchomości. Na zakup przedmiotowych lokali zaciągnięte zostały przez córkę i jej męża kredyty, których zabezpieczeniem są hipoteki ustanowione na rzecz banku na tych lokalach. W związku z darowizną Wnioskodawca nie przejmie jednak żadnych długów i ciężarów ani zobowiązań darczyńców, gdyż do spłaty kredytów nadal zobowiązana będzie Jego córka wraz z mężem. W rezultacie więc Wnioskodawca będzie jedynie dłużnikiem rzeczowym banków, natomiast dłużnikami osobistymi nadal będzie córka Wnioskodawcy i jej mąż.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Co do zasady, umowa darowizny, jako jeden ze sposobów nieodpłatnego nabycia rzeczy i praw majątkowych, podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, o którym mowa w ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768). Jednakże, zgodnie z zacytowanym art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa darowizny podlega również temu podatkowi, ale wyłącznie w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, tj. w sytuacji, gdy na obdarowanego przechodzą wraz z przedmiotem darowizny wszelkie obowiązki z nim związane, ciążące dotychczas na darczyńcy.

W związku z tak określonym przedmiotem opodatkowania, dla stwierdzenia, czy w opisanej sytuacji dojdzie do powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych konieczne jest więc wyjaśnienie użytych w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d pojęć zobowiązania długu i ciężaru. W wypadku zobowiązania chodzi nie tylko o określony typ stosunku cywilnoprawnego, lecz również o stosunki o charakterze publicznoprawnym. Z kolei "dług", rozumieć należy jako powinność świadczenia ze strony jednego podmiotu (zobowiązanego) na rzecz innego (uprawnionego). Natomiast pojęcie ciężaru (obciążenie przedmiotu darowizny) oznacza nie powinności świadczenia wobec wierzyciela (innego uprawnionego), lecz ograniczenie przysługującego prawa w możności jego wykonywania w oznaczonym zakresie lub konieczność znoszenia wykonywania w stosunku do niego uprawnienia przez inny podmiot.

Wskazać przy tym należy, że w praktyce do typowych przykładów obowiązków darczyńcy (wobec osób trzecich) z tytułu długów, ciężarów i zobowiązań (przejmowanych przez obdarowanego) należą: świadczenia z tytułu najmu, dzierżawy, dożywocia, ubezpieczenia, zaciągniętego kredytu i innych umów, świadczenia lub inne obowiązki powstające na tle określonej sytuacji prawnorzeczowej (np. wynikające z obciążenia rzeczy użytkowaniem lub służebnością, z obowiązku rozliczenia nakładów na rzecz pomiędzy jej właścicielem a posiadaczem itp.), należności z tytułu podatków, ceł lub innych opłat związanych z nabytym przedmiotem darowizny.

Nadto wyjaśnić należy, że ustawa mówi o długach, ciężarach albo zobowiązaniach darczyńcy, co oznacza, że chodzi tu o obowiązki dotyczące całego majątku osobistego darczyńcy, których skutkiem jest odpowiedzialność osobista darczyńcy. Nie wchodzą w grę zatem zobowiązania wynikające np. z racji obciążenia darowanej rzeczy hipoteką lub zastawem, z tytułu których darczyńca ponosi odpowiedzialność wyłącznie rzeczową. Wskazać również należy, że w przepisie tym jest mowa o obowiązkach już istniejących w chwili zawarcia umowy darowizny.

Odnosząc powyższe do opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że opisana we wniosku umowa darowizny, w związku z faktem, że nie będzie z nią związane przejęcie przez obdarowanego (Wnioskodawcę) długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy nie będzie stanowić czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń