ITPB2/436-48/14/DSZ - Wyłączenie z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nabycia lokalu użytkowego oraz udziału w prawie użytkowania wieczystego gruntu, w drodze licytacji komorniczej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 24 lutego 2014 r. (data wpływu) uzupełnionym pismem z dnia 23 kwietnia 2014 r. (data wpływu) oraz pismem z dnia 21 maja 2014 r. (data wpływu) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania nabycia rzeczy oraz prawa majątkowego w drodze licytacji komorniczej w postępowaniu egzekucyjnym - jest prawidłowe.

W dniu 24 lutego 2014 r. został złożony ww. wniosek uzupełniony w dniu 23 kwietnia 2014 r. oraz w dniu 21 maja 2014 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania nabycia rzeczy oraz prawa majątkowego w drodze licytacji komorniczej w postępowaniu egzekucyjnym.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca zamierza prowadzić działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEiDG. Będzie płatnikiem podatku od towarów i usług - zakres działania m.in. doradztwo gospodarcze, wynajem nieruchomości, szkolenia, outsourcing usług biurowych. Działalność gospodarcza rozpocznie się od dnia 3 marca 2014 r. W małżeństwie Wnioskodawcy występuje rozdzielność majątkowa, planowane jest prowadzenie ewidencji księgowej w postaci księgi przychodów i rozchodów, podatek dochodowy na zasadach ogólnych, kwartalne rozliczenie w zakresie podatku dochodowego oraz podatku od towarów i usług. Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej Wnioskodawca rozpoczął poszukiwania lokalu w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

W dniu 13 stycznia 2014 r. uczestniczył w licytacji komorniczej lokalu użytkowego. Wnioskodawca występował jako licytant (nabycie w części ułamkowej wraz z innymi osobami, część przypadająca na Wnioskodawcę wyniosła 1/2). Wnioskodawca wylicytował w części ułamkowej ww. nieruchomość. W miesiącu styczniu 2014 r. nastąpiła zapłata wadium, natomiast w miesiącu lutym 2014 r. dokonano opłaty od przybicia oraz uiszczenia reszty ceny nabycia (nabycie ze środków własnych oraz z zewnętrznych źródeł finansowania). Zgodnie z wyjaśnieniami komornika, zostanie wystawiona faktura VAT.

Jest to nieruchomość - lokal użytkowy składający się z 2 izb oraz pomieszczeń przynależnych. Z lokalem użytkowym związany jest udział w częściach wspólnych oraz w prawie użytkowania wieczystego gruntu.

Wnioskodawca informuje ponadto, że licytacja, o której mowa we wniosku została przeprowadzona w związku z postępowaniem egzekucyjnym.

W związku z powyższym, zadano m.in. następujące pytanie dotyczące podatku od czynności cywilnoprawnych.

Czy opisana przez Wnioskodawcę czynność nabycia lokalu wraz z udziałem w częściach wspólnych oraz udziałem w prawie użytkowania wieczystego w drodze licytacji komorniczej będzie korzystała z wyłączenia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, licytacyjna sprzedaż budynku/lokalu znajdującego się na gruncie jako sprzedaż rzeczy (nieruchomości) jest, z mocy art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Z wyłączenia tego, w opinii Wnioskodawcy nie skorzysta natomiast licytacyjna sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu, ponieważ jest to prawo, a nie rzecz.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 z późn. zm.) podatkowi temu podlegają:

Zawarty w zacytowanym przepisie katalog czynności podlegających opodatkowaniu jest katalogiem zamkniętym co oznacza, że tylko czynności enumeratywnie w nim wskazane mogą powodować powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Pamiętać przy tym należy, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca w dniu 13 stycznia 2014 r. uczestniczył w licytacji komorniczej lokalu użytkowego przeprowadzonej w związku z postępowaniem egzekucyjnym. Wnioskodawca dokonał zakupu udziału 1/2 w lokalu użytkowym stanowiącym odrębną nieruchomość składającym się z 2 izb oraz pomieszczeń przynależnych. Z lokalem tym związany jest udział w częściach wspólnych oraz w prawie użytkowania wieczystego gruntu. W miesiącu styczniu 2014 r. nastąpiła zapłata wadium, natomiast w miesiącu lutym 2014 r. dokonano opłaty od przybicia oraz uiszczenia reszty ceny nabycia.

Oceniając tak przedstawiony stan faktyczny stwierdzić należy, że w opisanej we wniosku sytuacji doszło do dokonania czynności co do zasady powodującej powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Należy jednak mieć na uwadze, że w ustawie przewidziano sytuacje, których wystąpienie powoduje, że obowiązek taki nie powstanie. Jedna z nich określona została w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z którym nie podlegają podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Z treści zacytowanego przepisu wynika, że z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłączono umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Postępowanie egzekucyjne oraz upadłościowe regulowane są przepisami: ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.), ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.) oraz wydanych do nich rozporządzeń wykonawczych.

Ponadto z przepisu tego wynika, że jego dyspozycją ustawodawca objął sprzedaż w tym trybie wszelkich rzeczy, bez względu na ich wartość. Zatem w przypadku dokonywania w tym trybie sprzedaży praw majątkowych - czynność taka nie podlega przedmiotowemu wyłączeniu.

W związku z tym, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiuje pojęcia "rzeczy" należy w tym zakresie odnieść się do regulacji zawartej w art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121), zgodnie z którą rzeczami są tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzielą się na rzeczy ruchome i nieruchome. Kodeks cywilny w art. 46 precyzuje, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. Rzeczami ruchomymi są natomiast przedmioty materialne nie będące nieruchomościami.

Zgodnie z przepisem art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.), samodzielny lokal mieszkalny, a także lokal o innym przeznaczeniu, zwane dalej "lokalami", mogą stanowić odrębne nieruchomości. W myśl art. 2 ust. 2 ww. ustawy, samodzielnym lokalem mieszkalnym jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Do lokalu mogą przynależeć, jako części składowe, pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka, garaż, zwane dalej "pomieszczeniami przynależnymi" (art. 2 ust. 4 ww. ustawy).

Ponadto, zgodnie z treścią art. 3 ust. 1 zd. 1 ww. ustawy, w razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali. Nieruchomość wspólną rozumieć należy jako grunt oraz części budynku i urządzenia nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali (art. 3 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl art. 4 ust. 3 ustawy o własności lokali, jeżeli budynek został wzniesiony na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, przedmiotem wspólności jest to prawo, a dalsze przepisy o własności lub współwłasności gruntu stosuje się odpowiednio do prawa użytkowania wieczystego.

Prawo wieczystego użytkowania gruntu jest z kolei prawem majątkowym, rozumianym jako przysługujące danej osobie prawo do korzystania i rozporządzania określoną rzeczą lub prawem ustanowionym na tej rzeczy. Zgodnie z art. 232 Kodeksu cywilnego przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być nieruchomości gruntowe stanowiące własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, przy czym - co istotne - budynki i inne urządzenia wzniesione na ww. gruntach przez wieczystego użytkownika stanowią jego własność. To samo dotyczy budynków i innych urządzeń, które wieczysty użytkownik nabył zgodnie z właściwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste (art. 235 § 1). Ponadto przysługująca wieczystemu użytkownikowi własność budynków i urządzeń na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym (art. 235 § 2).

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że w opisanym we wniosku stanie faktycznym, przy uwzględnieniu obowiązujących przepisów, wyłączenie, o którym mowa w art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych znajduje zastosowanie, zgodnie ze stanowiskiem Wnioskodawcy, jedynie w stosunku do umowy sprzedaży udziału w lokalu użytkowym oraz związanego z nim udziału w częściach wspólnych. Natomiast w zakresie, w jakim umowa ta dotyczy udziału w prawie użytkowania wieczystego, będącego prawem majątkowym, przedstawione wyłączenie nie znajduje zastosowania. Z tego też względu opisaną w niniejszej sprawie transakcję zakupu w drodze licytacji komorniczej udziału w rzeczy oraz związanego z nim udziału w prawie oceniać na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych należy jako dwa odrębne od siebie zdarzenia, powodujące powstanie obowiązku podatkowego.

W rezultacie, opisana w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym licytacyjna sprzedaż udziału w prawie użytkowania wieczystego podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na zasadach ogólnych. Obowiązek podatkowy z tytułu jej dokonania powstał, stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy z chwilą dokonania czynności, a ciąży on na kupującym (art. 4 pkt 1 ww. ustawy). Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa nabywanego udziału w prawie użytkowania wieczystego (art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy), a stawka podatku wynosi 2% (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy).

Jednocześnie, w odniesieniu do powyższych ustaleń zaznaczyć należy, że wyłączenia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych przewidziane przez ustawodawcę w treści art. 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlegają zastosowaniu niezależnie od siebie. Tym samym skorzystanie przez Wnioskodawcę z wyłączenia przewidzianego w art. 2 pkt 3 tej ustawy nie stanowi przesłanki uniemożliwiającej skorzystanie w związku z tą samą czynnością cywilnoprawną z innych wyłączeń znajdujących się w tym przepisie.

W szczególności podkreślenia wymaga, że zgodnie z pkt 4 omawianego artykułu, nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

Jeżeli zatem z tytułu opisanej w niniejszym wniosku sprzedaży w toku licytacji komorniczej udziału w prawie użytkowania wieczystego przynajmniej jedna ze stron tej czynności będzie opodatkowana podatkiem od towarów i usług, wówczas czynność ta w ogóle nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Natomiast jeżeli umowa ta skorzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, wyłączenie przewidziane w art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie znajdzie zastosowania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.