ITPB2/436-32/09/BK - Opodatkowanie PCC nabycia wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 2 marca 2009 r. (data wpływu 5 marca 2009 r.) uzupełnionym pismem z dnia 20 maja 2009 r. (data wpływu 25 maja 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych umowy o przelew wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 5 marca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych umowy o przelew wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku oraz uzupełnieniu przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca - osoba fizyczna wraz z współmałżonką, pozostający w ustroju wspólności majątkowej w 2008 r. nabyli umową przelewu wierzytelności, zawartą z Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym wierzytelności przysługujące wobec Dłużnika (spółki z o.o. w upadłości z możliwością zawarcia układu) z tytułu umów kredytowych, zawartych przez Dłużnika z Bankiem. Dług ten został uprzednio, na podstawie umowy o przelew wierzytelności, zbyty przez Bank Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu.

Wierzytelności nabyte za cenę niższą od ich wartości nominalnej, składają się z należności głównej (kapitału) i odsetek. Podatnik wraz z małżonką w umowie przelewu wierzytelności zobowiązali się jedynie do zapłaty ceny, nie zobowiązali się do jakichkolwiek innych świadczeń na rzecz zbywcy. Dwie z nabytych wierzytelności zabezpieczone są hipotekami zwykłymi na nieruchomości upadłego, a zatem są wyłączone z układu na podstawie art. 273 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535 z późn. zm.). Wierzytelności nie objęte postępowaniem upadłościowym, zważywszy na to postępowanie, rozłożono na wieloletnie raty, takie których wysokość nie zagrozi istnieniu Dłużnika. Pozostałe dwie wierzytelności, zabezpieczone wekslami objęte są postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu, które toczy się przed Sądem Rejonowym. Zatem ich zaspokojenie może nastąpić jedynie w tym postępowaniu upadłościowym, zgodnie z jego zasadami i regułami. Podatnik wraz z małżonką złożyli oświadczenie, iż wyrażają zgodę na zawarcie układu w postępowaniu upadłościowym. Zgodnie z oświadczeniem, część wierzytelności objęta układem podlegać będzie umorzeniu w całości - kwota odsetek, zaś kwota należności głównej (kapitału) o 75% jej wysokości. Tak zredukowana część wierzytelności objęta postępowaniem upadłościowym będzie płatna na zasadach i warunkach określonych w propozycjach układowych, przyjętych przez Dłużnika.

Podatnik wraz z małżonką zaciągnął w innym banku pożyczkę hipoteczną, którą częściowo sfinansował zakup wierzytelności. W 2008 r. Dłużnik spłacił część wierzytelności nie objętych postępowaniem upadłościowym. W uzupełnieniu do wniosku wskazał Pan, iż prowadzi działalność rolniczą w ramach gospodarstwa rolnego i w związku z tym jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Nabycie wierzytelności nastąpiło w celu wyegzekwowania długu na rzecz nabywcy bez jakichkolwiek świadczeń nabywcy na rzecz usługobiorcy innych niż zapłacona cena. Końcowo nadmienia Pan, iż nie dokonywał i nie zamierza dokonywać transakcji nabycia wierzytelności.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Przedmiot niniejszej interpretacji indywidualnej stanowi odpowiedź na pytanie szóste. Wniosek Pana w zakresie pozostałych pytań zostanie rozpatrzony odrębnymi interpretacjami indywidualnymi.

Zdaniem Wnioskodawcy, czynność cywilnoprawna nabycia wierzytelności nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, ponieważ małżonkowie są zwolnieni z podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r., podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podkreślić należy, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają rodzaje umów wymienionych w regulacji art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

W ustawie przewidziano jednak sytuacje, w których czynność cywilnoprawna mieszcząca się w jej zakresie przedmiotowym nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Stosownie do art. 2 pkt 4 ww. ustawy, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest:

Należy zwrócić uwagę, że z treści cytowanego przepisu wynika zarówno zasada rozgraniczenia obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych od obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług, jak i zasada wzajemnego wykluczenia tych obowiązków. Dla prawidłowego stosowania art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podstawowe znaczenie ma zatem ustalenie, czy z racji dokonania czynności cywilnoprawnej powstaje obowiązek z tytułu podatku od towarów i usług, czy też nie. Nie ma natomiast znaczenia, czy w konkretnej sytuacji powstanie zobowiązanie podatkowe w tym podatku, czy też przysługiwać będzie zwolnienie od podatku. Dla zastosowania omawianego wyłączenia nie ma również znaczenia fakt, która ze stron transakcji jest opodatkowana tym podatkiem lub też z tego podatku zwolniona. Jeżeli zatem umowa sprzedaży wierzytelności u którejkolwiek ze stron umowy jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub korzysta ze zwolnienia z tego podatku, wówczas zastosowanie znajdzie wyłączenie z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca (osoba fizyczna) prowadzi działalność rolniczą będąc podatnikiem podatku od towarów i usług. Nabycia wierzytelności dokonał razem z żoną, na podstawie umowy przelewu wierzytelności. Celem nabycia tych wierzytelności było wyegzekwowanie długu.

Mając jednakże na uwadze stan faktyczny opisany we wniosku podkreślić należy, iż jakkolwiek zapytanie Wnioskodawcy dotyczy możliwości opodatkowania umowy przelewu wierzytelności podatkiem od czynności cywilnoprawnych, to jednak w pierwszej kolejności rozstrzygnięcia wymaga kwestia opodatkowania powyższych transakcji podatkiem od towarów i usług, bowiem ocena ta ma zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia ich podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Objęcie tej czynności podatkiem od towarów i usług może bowiem skutkować wyłączeniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ww. ustawy.

Jednocześnie, zgodnie z definicją zawartą w art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych użyte w ustawie określenie "podatek od towarów i usług" oznacza podatek od towarów i usług w rozumieniu ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) lub podatek od wartości dodanej pobierany na podstawie przepisów obowiązujących w państwach członkowskich.

W konsekwencji więc, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania sprzedaży jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest zwolniona z podatku od towarów i usług to czynność ta nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

W kwestii skutków, jakie transakcja ta - w przedstawionym przez Wnioskodawcę stanie faktycznym - wywołuje na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, w interpretacji indywidualnej z dnia 28 maja 2009 r., znak ITPP2/443-173/09/RS stwierdzono, że z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności. W konsekwencji fakt zakupu wierzytelności w celu odsprzedaży lub wyegzekwowania, należy zakwalifikować jako usługę na rzecz sprzedawcy wierzytelności własnej. Sprzedawca taki jest w opisanej sytuacji usługobiorcą, gdyż on jest odbiorcą świadczenia ze strony nabywcy wierzytelności jakim jest uwolnienie go od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzykiem jego nieściągnięcia. Wierzytelność jako prawo majątkowe, ma określoną wartość ekonomiczną, materialną, nie tylko w momencie zaspokojenia, ale także w momencie np. zawarcia umowy cesji. Inaczej mówiąc, stanowi ona równowartość określonej kwoty pieniężnej. Zatem wartość wierzytelności jest wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez cesjonariusza, w sytuacji, gdy strony umowy cesji nie uregulowały w sposób odmienny kwestii wynagrodzenia.

Wobec powyższego umowa przelewu wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż polega na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, które jako usługi na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, podlegają opodatkowaniu.

Czynność nabycia wierzytelności jako usługa polegającą na "wyręczeniu" pierwotnego wierzyciela z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bez możliwości korzystania ze zwolnienia przedmiotowego przewidzianego na mocy art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Uwzględniając powyższe, w sytuacji przedstawionej we wniosku nabycie wierzytelności - zgodnie z dyspozycją art. 2 pkt 4 ww. ustawy - nie podlega więc opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Złożenie przez Wnioskodawcę fałszywego oświadczenia, że elementy stanu faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej oraz że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej powoduje, że niniejsza interpretacja indywidualna nie wywołuje skutków prawnych (art. 14b § 4 Ordynacji podatkowej).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.