ITPB2/436-3/12/TJ - Opodatkowanie darowizny udziałów w spółce z o.o.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 3 stycznia 2012 r. (data wpływu 9 stycznia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny udziałów w spółce z o.o. - jest prawidłowe.

W dniu 9 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny udziałów w spółce z o.o.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, niebędącą zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegającą obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów), tj. tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wnioskodawca spodziewa się, że w najbliższym czasie uzyska w drodze darowizny prawa majątkowe w postaci udziałów polskiej spółki z o.o. Na obecnym etapie nie jest rozstrzygnięta liczba udziałów, które otrzyma Wnioskodawca. Obecnie jedynym udziałowcem i właścicielem 100% udziałów spółki jest brat Wnioskodawcy. Udziały nabędzie w drodze darowizny od brata, który ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i podlega w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. W związku z otrzymaniem darowizny Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do dokonywania jakichkolwiek świadczeń na rzecz darczyńcy. Darczyńca nie uzyska również jakiegokolwiek ekwiwalentu za darowane udziały, zarówno w momencie zawierania umowy darowizny, jak i w przyszłości. Darowizna zostanie dokonana na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego. W przeszłości darczyńca jako jedyny wspólnik spółki z o.o. wnosił do niej dopłaty, o których mowa w art. 177 i nast. Kodeksu spółek handlowych. Dopłaty te były wnoszone w oparciu o odpowiednie uchwały Zgromadzenia Wspólników, zgodnie z treścią umowy spółki oraz przepisami Kodeksu spółek handlowych. W związku z tym, że dopłaty były wnoszone na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, w oparciu o art. 12 ust. 4 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie były one kwalifikowane przez spółkę do przychodów w rozumieniu ustawy o CIT. Na skutek darowizny udziałów Wnioskodawca wstąpi we wszelkie prawa i obowiązki darczyńcy związane z udziałami, w tym w szczególności w prawo do uzyskania środków pieniężnych z tytułu ewentualnego zwrotu dopłat wniesionych do spółki w przeszłości przez darczyńcę.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy nabycie udziałów w spółce z o.o. tytułem darowizny od darczyńcy, będącego bratem Wnioskodawcy, zwolnione będzie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie udziałów w spółce z o.o. tytułem darowizny od darczyńcy, będącego Jego bratem, zwolnione będzie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny. Jednocześnie, zgodnie z art. 3 pkt 1 tej ustawy, podatkowi nie podlega nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych podlegających wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W związku z tym Wnioskodawca wskazuje, że mając na uwadze, iż:

w odniesieniu do planowanej darowizny zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn.

W ocenie Wnioskodawcy kluczowe znaczenie będzie miał art. 4a ww. ustawy, z którego wynika, iż zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma, macochę, jeżeli: 1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz 2) udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. W związku z tym, że Wnioskodawca darowiznę uzyska od swojego brata, spełniony zostanie podstawowy warunek do zastosowania zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ponadto ustawodawca uzależnił zastosowanie zwolnienia od spełnienia dwóch dodatkowych warunków:

Uwzględniając powyższe elementy, w ocenie Wnioskodawcy, spełnione będą wszelkie przesłanki ku temu, aby nabycie przez niego udziałów spółki tytułem darowizny od darczyńcy, będącego Jego bratem, było zwolnione z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W szczególności, według Wnioskodawcy, na możliwość zastosowania zwolnienia z opodatkowania nie ma wpływu jakiego rodzaju prawa i obowiązki związane będą z udziałami spółki nabytymi przez Wnioskodawcę w drodze darowizny, w szczególności dotyczy to prawa Wnioskodawcy do otrzymania uchwalonych po dokonaniu darowizny, zwrotów dopłat wnoszonych przed darowizną do spółki przez darczyńcę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Natomiast w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy przy nabyciu w drodze darowizny powstaje on z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia "darowizna", a zatem należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Przedmiotem darowizny mogą być różnego rodzaju przysporzenia, takie jak przeniesienie własności rzeczy, przeniesienie wierzytelności, rozumianej jako prawo podmiotowe, które w stosunku zobowiązaniowym przysługuje wierzycielowi i służy zaspokojeniu jego interesów, przeniesienie innego prawa zbywalnego, ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, a także zmiana jego treści lub pierwszeństwa na rzecz obdarowanego.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Zatem daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wynika, że Wnioskodawca spodziewa się, iż otrzyma od brata - jedynego udziałowcy spółki z o.o. - pewną ilość udziałów w tej spółce. Darowizna zostanie dokonana na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Na skutek dokonanej czynności Wnioskodawca wstąpi we wszelkie prawa i obowiązki brata (darczyńcy), w tym w prawo uzyskania zwrotu dopłat wniesionych do spółki przez brata Wnioskodawcy.

Odnosząc się do powyższego wyjaśnić należy, że udział w spółce z o.o. rozumiany jest zarówno jako część kapitału zakładowego, jak również jako ogół praw i obowiązków wspólnika w stosunku spółki, przy czym oznacza on jednocześnie uczestnictwo wspólnika w spółce. Na etapie tworzenia spółki udział oznacza w swej treści zobowiązanie wspólnika wynikające z umowy spółki do wniesienia wkładów oraz spełnienia dodatkowych świadczeń oraz prawo wspólnika do uczestniczenia w podejmowaniu decyzji przez organy spółki oraz prawo do wypłaty części zysku. Natomiast po wniesieniu wkładu i zarejestrowaniu spółki udział oznacza prawo wspólnika do uczestnictwa w podejmowaniu decyzji w spółce i prawo do zysku. Z powyższego wynika więc, że udział w spółce z o.o. stanowi prawo majątkowe, urzeczywistniające ogół praw i obowiązków wspólnika, mogące być przedmiotem darowizny.

W sytuacji więc, gdy tak jak w omawianej sprawie, przedmiotem darowizny będą prawa majątkowe w postaci udziałów w spółce z o.o., darczyńcą będzie brat Wnioskodawcy, a umowa darowizny zawarta zostanie w formie aktu notarialnego, zaistnieją wszystkie przesłanki do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przy czym, ze względu na formę zawartej umowy, na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek zgłoszenia nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

Wyjaśnić także należy, że dla oceny powyższego pozostaje bez wpływu fakt, że z będącymi przedmiotem darowizny udziałami wiązać się może prawo Wnioskodawcy do uzyskania zwrotu kwoty dopłat wniesionych przez darczyńcę do spółki. Uprawnienie takie wiąże się ściśle z udziałami i uczestnictwem w spółce, co wynika z art. 179 § 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) Kodeks spółek handlowych, zgodnie z którym dopłaty mogą być zwracane wspólnikom, jeżeli nie są wymagane na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym. Prawo do otrzymania wniesionych dopłat przysługuje więc bez względu na to, kto posiada udział, z którym skojarzone zostało uprzednie wniesienie dopłat, a nabywca udziału wchodzi we wszelkie prawa zbywcy jako następca syngularny.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.