ITPB2/436-15/09/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 9 lutego 2009 r. (data wpływu - 9 lutego 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny środków pieniężnych - jest nieprawidłowe.

W dniu 9 lutego 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania darowizny środków pieniężnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 22 stycznia 2007 r. zawarł Pan z deweloperem umowę na zakup lokalu mieszkalnego, w której ustalono cenę na kwotę 277 480 zł oraz harmonogram wpłat poszczególnych transz. Na sfinansowanie zakupu mieszkania został zaciągnięty kredyt hipoteczny w kwocie 185 314 zł 80 gr, przy czym rata miesięczna wynosi ok. 1 500 zł.

Tytułem drugiej transzy Pana rodzice wpłacili w dniu 6 marca 2007 r. na konto dewelopera kwotę 84 000 zł (rodzice spłacili tylko jedną transzę). Natomiast w dniu 9 marca 2007 r. dokonał Pan we właściwym dla siebie urzędzie skarbowym zgłoszenia darowizny na druku SD-Z1, jednakże w dniu 10 listopada 2008 r. tenże urząd wezwał do przedstawienia dowodu wpłaty środków pieniężnych (stanowiących przedmiot darowizny) na Pana rachunek bankowy.

Jest Pan zdania, że w żaden sposób nie stał się właścicielem tych pieniędzy, a wpłacona przez rodziców kwota stanowiła tylko częściową wartość mieszkania. Ostatecznie nabył Pan mieszkanie w dniu 30 października 2007 r. i dopiero w tym momencie stał się jego właścicielem, bowiem na wartość mieszkania składają się wszystkie spłacone transze i w związku z tym dopiero w tym momencie stał się "posiadaczem" wpłaconych przez rodziców na konto dewelopera środków pieniężnych.

Rodzice Pana działali w dobrej wierze i byli przekonani o prawidłowości swojego działania (w środkach masowego przekazu były podawane informacje o zniesieniu podatku od darowizn dla osób znajdujących się w pierwszej grupie, jednak informacja o bezwzględnej konieczności przekazania pieniędzy na osobiste konto osoby obdarowywanej była pominięta.

W dniu składania druku SD-Z1 nie miał Pan ukończonych 24 lat, studiował na uniwersytecie w trybie studiów dziennych oraz mieszkał wraz z rodzicami, na których utrzymaniu pozostawał. W lipcu 2007 r. wstąpił Pan w związek małżeński.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w zaistniałej sytuacji należy zapłacić podatek.

Pana zdaniem, stał się on właścicielem mieszkania (i pieniędzy wpłaconych przez rodziców) zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn i od takiej transakcji jest z mocy ustawy zwolniony z podatku. Żądanie zapłaty podatku w Pana sprawie jest sprzeczne z art. 75 ust. 1 Konstytucji RP.

W Pana ocenie, rodzice w pełni wywiązywali się ze swoich obowiązków zgodnie z art. 133 § 1 i art. 135 § 1 Kodeksu rodzinnego, dokładając przy tym wszelkich starań w celu przygotowania go do samodzielnego, dorosłego życia.

Intencją ustawodawcy przy wprowadzaniu w życie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn była "kontrola" przekazywanych pieniędzy (czy na pewno dostała je osoba obdarowywana), co w Pana sytuacji jest sprawą oczywistą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Pana w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) - podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.

Przepisy tej ustawy nie definiują pojęcia "darowizna", a zatem należy odwołać się do odpowiednich przepisów Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny - jako czynności nieodpłatnej - jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego.

Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań. Może to nastąpić w drodze zrzeczenia się przez darczyńcę wierzytelności, jaka służyła mu w stosunku do obdarowanego lub poprzez przejęcie długu obdarowanego względem osoby trzeciej, będącej jego wierzycielem. Darczyńca może wreszcie wypełnić zobowiązanie ciążące na obdarowanym względem osoby trzeciej.

Nie jest przy tym konieczne, aby dokonanie darowizny łączyło się z bezpośrednim transferem darowanego przedmiotu z masy majątkowej darczyńcy do majątku obdarowanego. Transfer ten bowiem może mieć miejsce między masą majątkową osoby trzeciej a obdarowanym. Wystarczy bowiem, że świadczenie spełnione faktycznie przez inną osobę zostanie następnie skompensowane wartościami pochodzącymi z majątku darczyńcy.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka - pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Natomiast art. 889 Kodeksu stanowi, iż nie stanowią darowizny następujące bezpłatne przysporzenia:

Zatem daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Na skutek nowelizacji przepisów cytowanej ustawy o podatku od spadku i darowizn dokonanej na mocy ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1629) dodano - z dniem 1 stycznia 2007 r. - art. 4a, który stanowi (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r.), iż zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

* zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2,

* udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 (tekst jedn.: 9.637 zł - jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej) - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy o podatku od spadku i darowizn zwolnienie określone w ust. 1 i w art. 4a stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa.

Wzór zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (SD-Z1) określono w załączniku do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz. U. z 2006 r. Nr 243, poz. 1762 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2008 r.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż w dniu 6 marca 2007 r. rodzice wpłacili bezpośrednio na konto dewelopera, z którym łączyła Pana umowa sprzedaży lokalu mieszkalnego, kwotę 84 000 zł. Obowiązek podatkowy w zakresie podatku od spadków i darowizn - w myśl art. 5 powoływanej wyżej ustawy - ciąży na obdarowanym, jako nabywcy (czyli w tym przypadku na Panu) i powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy - z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia (art. 6 ust. 1 pkt 4). W sytuacji przedstawionej we wniosku Pan, jako obdarowany, mógł skorzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 4a ust. 1 ustawy (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r.), o ile dopełnił obowiązków wynikających z tego przepisu, tj.:

* dokonał zgłoszenia o nabyciu tych środków pieniężnych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz

* udokumentował to nabycie dowodem przekazania na swój rachunek bankowy.

W świetle powyższego dokonana przez rodziców wpłata środków pieniężnych bezpośrednio na konto dewelopera, z którym łączył Pana stosunek prawny, nie spełnia drugiego z warunków omawianej preferencji podatkowej - przekazanie darowanej kwoty pieniężnej bezpośrednio na rachunek bankowy obdarowanego. Wobec tego w myśl art. 4a ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Zwolnienie określone w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, podobnie jak wszystkie ulgi i zwolnienia, jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania (określonej w art. 84 Konstytucji RP), co oznacza, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą.

Należy również podkreślić, iż omawiana preferencja podatkowa, jak i przesłanki jej zastosowania, nie kłócą się z przytoczonymi przez Pana przepisami Konstytucji RP oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a nawet wpisuje się w zasady, których są one nośnikami, bowiem u źródeł ustanowienia art. 4a ustawy stoi chęć ustawodawcy do ułatwienia zbywania i nabywania rzeczy lub praw majątkowych w obrębie majątków należących w zasadzie do członków najbliższej rodziny, a co za tym idzie umożliwienie pomocy w zdobyciu samodzielnego lokum.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.