ITPB2/415-653/09/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 29 lipca 2009 r. (data wpływu - 31 lipca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 31 lipca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania otrzymanego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Mieszka Pani wspólnie z mężem w bezpośrednim sąsiedztwie budowy autostrady (ok. 20 m). W wyniku prowadzonych prac budowlanych częściowemu zniszczeniu uległ należący do Państwa budynek mieszkalny i budynek gospodarczy (zarówno wewnątrz jak i zewnątrz). W dniu 15 lipca 2009 r. zostało podpisane polubowne porozumienie, w wyniku którego spółka budująca autostradę zobowiązała się do wypłacenia na rzecz Państwa odszkodowania, na które składają się dwie kwoty: 12 200 zł z przeznaczeniem na remont budynku i 3 000 zł - na pokrycie kosztów wyjazdu Pani z dziećmi na czas remontu. Powyższe kwoty zostały ustalone przez specjalistów z branży budowlanej.

Ponadto wskazuje Pani, iż do tego roku nie rozliczała się z urzędem skarbowym, bowiem prowadzi wspólnie z mężem gospodarstwo rolne.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w świetle zaistniałego stanu faktycznego jest Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego z tytułu otrzymanego odszkodowania.

Zdaniem Pani, odszkodowanie z tytułu strat powstałych w wyniku budowy autostrady powinno być zwolnione z opodatkowania. Na budynku mieszkalnym i gospodarczym powstały liczne zarysowania i pęknięcia, które spowodowały, że trzeba było całkowicie wyburzyć jedną ze ścian szczytowych i wybudować nową. Natomiast cały budynek należy wzmocnić. Powyższe prace wykonuje na swój koszt spółka budująca autostradę, natomiast zawarte porozumienie dotyczy remontu nienadających się obecnie do użytku dwóch pokoi (w dużej mierze zdewastowane), wykończenia budynku mieszkalnego (ocieplenie i elewacja) oraz wzmocnienia budynku gospodarczego. W Pani opinii zakres prac jest duży, a uzyskana kwota pieniężna niewielka. Tym bardziej, obawia się Pani, iż w przypadku opodatkowania uzyskanego odszkodowania (na podstawie Pani wyliczeń kwota podatku wyniesie ok. 3000 zł) zabraknie pieniędzy na dokończenie prac.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Pani w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Jak stanowi art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r., stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Ponadto art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r.) stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 120 przytoczonej ustawy wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

Zgodnie z art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami pod pojęciem budowy urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się również budowę dróg.

Wskazać przy tym należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Co prawda w doktrynie i judykaturze powszechnym jest wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), jednakże tego rodzaju rozróżnienia nie dokonują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Z zaistniałego stanu faktycznego wynika, iż na skutek częściowego zniszczenia budynku mieszkalnego oraz budynku gospodarczego, czego powodem były prowadzone w bliskim ich sąsiedztwie roboty budowlane, w dniu 15 lipca 2009 r. podpisała Pani wraz z małżonkiem porozumienie ze spółką budującą autostradę, w wyniku którego zobowiązała się ona do wypłacenia na rzecz Państwa odszkodowania, na które składają się dwie kwoty: 12 200 zł z przeznaczeniem na remont (na co składa się remont dwóch pokoi, wykończenie budynku mieszkalnego oraz wzmocnienie budynku gospodarczego) i 3 000 zł - na pokrycie kosztów wyjazdu Pani z dziećmi na czas remontu.

Część prac m.in. wyburzenie jednej ze ścian szczytowych i wybudowanie nowej spółka wykonuje na własny koszt.

Zatem, biorąc pod uwagę stan faktyczny oraz prawny obowiązujący w jego zakresie stwierdzić należy, iż podstawą zwolnienia opisanego we wniosku odszkodowania nie może być art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kwota ww. odszkodowania wynika bowiem z ustaleń zawartych pomiędzy stronami i ma charakter czysto umowny, a jej wysokość uwzględnia interesy obu stron. W związku z tym należy uznać, iż przedmiotowe świadczenie nie jest odszkodowaniem, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Źródłem tego odszkodowania jest bowiem wola stron wyrażona w zawartym porozumieniu. Ponadto przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ww. ustawy stanowi wyjątek wyłączający zastosowanie przedmiotowego zwolnienia właśnie do odszkodowań przyznanych na podstawie umów i ugód.

Nadmienić należy, jeśli chodzi o art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, iż na gruncie wykładni stosowanej w prawie podatkowym przyjęło się, że przez określenie "inne" rozumie się odszkodowania, których wprost nie wymieniono w katalogu zwolnień podatkowych. Będą to przede wszystkim inne odszkodowania niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, jednakże koniecznym jest, aby to inne odszkodowanie otrzymane zostało na mocy wyroku lub ugody sądowej.

Dodatkowo brak jest podstaw do zastosowania zwolnienia odszkodowania z opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie są spełnione warunki w nim zawarte, a mianowicie odszkodowanie nie dotyczy żadnego z tytułów wymienionych w powołanym wyżej przepisie.

Wskazała Pani we wniosku, że odszkodowanie przysługuje jej z tytułu uszkodzenia budynków: mieszkalnego i gospodarczego w wyniku prowadzonych robót drogowych. Natomiast omawiany art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy dotyczy wyłącznie gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, co do których na skutek prowadzenia określonych w tym przepisie prac ograniczono prawo własności (ustanowienie służebności), dokonano rekultywacji bądź poniesiono szkody w znajdujących się na nich uprawach rolnych i drzewostanie. Tym samym tak określonych strat nie można traktować - pomimo tego, że prowadzicie Państwo gospodarstwo rolne - jako szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie, co stanowi warunek niezbędny do zastosowania zwolnienia zawarty w art. 21 ust. 1 pkt 120 lit. c) ww. ustawy.

W świetle dotychczasowych ustaleń opisane we wniosku odszkodowanie stanowi świadczenie, które nie podlega żadnemu z przytoczonych zwolnień przedmiotowych, stąd też należy zakwalifikować je jako określony w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychód z innych źródeł. W myśl tegoż przepisu za przychody z innych źródeł, o których mowa również w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Stosownie zaś do art. 42a ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek - mają obowiązek sporządzić informację wg ustalonego wzoru PIT-8C o wysokości osiągniętego przychodu w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego. Kwoty przychodów wskazane w informacji PIT-8C należy wykazać w zeznaniu rocznym składanym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym, zgodnie z art. 45 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie, mając na uwadze, iż wskazane we wniosku odszkodowanie przysługuje Pani i mężowi, zaznacza się, że zgodnie z art. 14k § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa zastosowanie się do niniejszej interpretacji przed jej zmianą lub przed doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego uchylającego tę interpretację nie może szkodzić - również w przypadku nieuwzględnienia jej w rozstrzygnięciu sprawy podatkowej - tylko Pani jako Wnioskodawczyni.

Natomiast mąż, chcąc uzyskać interpretację indywidualną, powinien indywidualnie wystąpić z wnioskiem o jej wydanie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.