ITPB2/415-309/14/MM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 19 lutego 2014 r. (wpływ do tutejszego organu dnia 14 marca 2014 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych niedochodzenia wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 14 marca 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych niedochodzenia wierzytelności.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca świadczy m.in. usługi edukacyjne i zawiera z kontrahentami, w tym ze studentami umowy, z których wynikają warunki odpłatności. Część należności wraz z naliczonymi odsetkami za zwłokę stanowi dla Wnioskodawcy należności nieściągalne, w związku z czym odstępuje od dochodzenia. Powodem takiej decyzji jest bezskuteczność egzekucji spowodowana brakiem możliwości ustalenia miejsca zamieszkania dłużnika lub niska wartość zadłużenia, w sytuacji gdy szacunkowe koszty postępowania windykacyjnego, ewentualne koszty sądowe i egzekucyjne są równe lub przewyższają wartość zadłużenia.

Decyzja o odstąpieniu od dochodzenia długu i spisaniu należności w koszty podejmowana jest przez rektora w formie protokołu (wewnętrznego dokumentu Wnioskodawcy będącego podstawą odpowiednich księgowań). Ze względu na wymienione przesłanki dłużnikowi informacja o podjętej decyzji nie jest dostarczana.

Ponadto, ewentualna wpłata zaległego zobowiązania po pewnym czasie przez dłużnika (po dokonaniu wyżej opisanych czynności i zaksięgowaniu w koszty), nie będzie traktowana przez Wnioskodawcę jako wpłata nienależna i stanowić będzie należny przychód.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w chwili podjęcia decyzji o zaliczeniu należności w koszty operacyjne wierzyciela, wartość niedochodzonych zobowiązań stanowi dla dłużnika (osoby fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej) przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i czy rodzi po stronie Wnioskodawcy obowiązek wystawienia informacji PIT-8C.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, w tym dochody z tzw. innych źródeł. Jakkolwiek prawo podatkowe stanowi autonomiczną gałąź prawa, a w konsekwencji skutki podatkowe czynności cywilnoprawnych powinny być oceniane zgodnie z przepisami ustaw podatkowych, niemniej - zdaniem Wnioskodawcy - zachodzi w tym przypadku konieczność odwołania się do przepisów prawa cywilnego, co jednak nie uchybia ww. zasadzie.

Zgodnie z art. 508 ustawy - Kodeks cywilny zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Z brzmienia tego przepisu wynika, że zwolnienie z długu (umorzenie) dochodzi do skutku w wyniku umowy stron, przy czym zrzeczenie się zwolnienia z długu musi zostać zaakceptowane przez dłużnika.

Zdaniem Wnioskodawcy, zarówno niedochodzona kwota należności głównej, jak i odsetki nie stanowią przychodu dłużnika oraz nie rodzą po stronie wierzyciela obowiązku wystawienia informacji PIT-8C. Dłużnikowi nie jest doręczany dokument (decyzja) o umorzeniu długu, a co za tym idzie dłużnik nie ma możliwości przyjęcia zwolnienia z długu. Wnioskodawca poprzez wyżej opisane działania nie zwalnia dłużnika z długu, co wyklucza zaistnienie nieodpłatnego świadczenia i dorozumianego zwolnienia z długu. Zgodnie z art. 508 ustawy - Kodeks cywilny zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje. Z brzmienia tego przepisu wynika, że zwolnienie z długu dochodzi do skutku w wyniku umowy stron, przy czym zwolnienie z długu musi zostać zaakceptowane przez dłużnika. Brak jest więc jednej z dwóch - wymienionych w art. 508 kodeksu cywilnego - przesłanek zwolnienia z długu.

Reasumując, świadczenie Wnioskodawcy ma co do zasady charakter odpłatny. Wnioskodawca nie zwalnia dłużnika z długu, a co za tym idzie zobowiązanie dłużnika wobec Wnioskodawcy nie wygasa, zatem po stronie dłużnika nie następuje przysporzenie majątkowe. Tym samym dłużnik - osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej - nie uzyskuje przychodu w rozumieniu art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i w konsekwencji Wnioskodawca nie ma obowiązku wystawienia informacji PIT-8C.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl natomiast art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia nieodpłatnego świadczenia, jednak w orzecznictwie i doktrynie jednolicie przyjmuje się, że pojęcie to jest związane ze stosunkami prawnymi o charakterze zobowiązaniowym i rozumiane być musi jako świadczenie, z którym nie jest związana zapłata w jakiejkolwiek postaci.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

W świetle zacytowanego przepisu, za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego, są określonym przyrostem majątkowym. A więc jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

W art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca wymienił źródła przychodów, w pkt 9 wskazując inne źródła.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Stosownie zaś do art. 42a tej ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego Wnioskodawca świadczy m.in. usługi edukacyjne i zawiera z kontrahentami, w tym ze studentami umowy, z których wynikają warunki odpłatności. Część należności wraz z naliczonymi odsetkami za zwłokę stanowi dla Wnioskodawcy należności nieściągalne, w związku z czym odstępuje od dochodzenia. Powodem takiej decyzji jest bezskuteczność egzekucji spowodowana brakiem możliwości ustalenia miejsca zamieszkania dłużnika lub niska wartość zadłużenia, w sytuacji gdy szacunkowe koszty postępowania windykacyjnego, ewentualne koszty sądowe i egzekucyjne są równe lub przewyższają wartość zadłużenia.

Decyzja o odstąpieniu od dochodzenia długu i spisaniu należności w koszty podejmowana jest przez rektora w formie protokołu (wewnętrznego dokumentu Wnioskodawcy będącego podstawą odpowiednich księgowań). Ze względu na wymienione przesłanki dłużnikowi informacja o podjętej decyzji nie jest dostarczana.

Ponadto, ewentualna wpłata zaległego zobowiązania po pewnym czasie przez dłużnika (po dokonaniu wyżej opisanych czynności i zaksięgowaniu w koszty), nie będzie traktowana przez Wnioskodawcę jako wpłata nienależna i stanowić będzie należny przychód.

Wprawdzie określony w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych katalog przychodów z innych źródeł jest wyliczeniem przykładowym (przesądza o tym użycie zwrotu "w szczególności"), to jednak inne, niewymienione w nim przychody powinny mieć charakter zbliżony. Ustalenie to powinno więc stanowić punkt wyjścia dla przeprowadzenia stosownych zabiegów wykładni prawa w celu usunięcia wątpliwości, co do skutków podatkowych zdarzenia przedstawionego przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. Istotnym elementem dokonywanej w tym zakresie oceny jest niewątpliwie fakt, iż na skutek podjętej decyzji Wnioskodawca nie zwalnia dłużnika z długu, a co za tym idzie zobowiązanie dłużnika wobec Wnioskodawcy nie wygasa, a w konsekwencji po stronie dłużnika nie następuje przysporzenie majątkowe. O przychodzie podatkowym, w tym również o przychodzie z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych można mówić tylko wtedy, gdy następuje u podatnika trwałe i definitywne przysporzenie majątkowe. W przedstawionym stanie faktycznym w przypadku decyzji podejmowanej przez rektora w formie protokołu o odstąpieniu od dochodzenia długu (należności głównej wraz z odsetkami) i spisaniu należności w koszt, która to decyzja stanowi dokument Wnioskodawcy będący podstawą odpowiednich księgowań nie powstaje po stronie dłużnika korzyść majątkowa (dłużnikowi nie jest nawet doręczana informacja o podjętej decyzji). Wierzytelność nadal istnieje i w przyszłości będzie mogła być dochodzona przez Wnioskodawcę, a także dłużnik sam może ją uregulować. Wobec powyższego - w przedstawionym stanie faktycznym - u dłużnika nie powstanie przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wskazany w art. 20 ust. 1 o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek wystawienia informacji o wysokości przychodów (PIT-8C), o której mowa w art. 42a ww. ustawy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.