ITPB2/415-126/14/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 12 lutego 2014 r. (data wpływu - 14 lutego 2014 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z tytułu sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego - jest prawidłowe.

W dniu 14 lutego 2014 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z tytułu sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w wyniku decyzji spółdzielni mieszkaniowej z dnia 23 kwietnia 2001 r. dotyczącej przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

Następnie ww. prawo do lokalu mieszkalnego Wnioskodawczyni przeniosła na firmę pożyczkową celem zabezpieczenia wierzytelności z tytułu pożyczki na podstawie zawartej w dniu 11 sierpnia 2011 r. w formie aktu notarialnego umowy pożyczki, przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz oświadczenia o poddaniu się egzekucji. Zgodnie z § 8.1. ww. umowy do czasu spłaty pożyczki lokal pozostawał w bezpłatnym władaniu Wnioskodawczyni wraz z prawem pobierania pożytków oraz obowiązkiem ponoszenia kosztów jego eksploatacji i utrzymania.

Po spłacie pożyczki ww. spółka przeniosła na Wnioskodawczynię powrotnie opisane prawo do lokalu mieszkalnego na podstawie umowy przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego z dnia 4 września 2012 r.

Ostatecznie, w dniu 13 stycznia 2014 r. sprzedała ww. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy sprzedaż w dniu 13 stycznia 2014 r. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, poprzedzona przeniesieniem tegoż prawa w dniu 11 sierpnia 2011 r. na spółkę - pożyczkodawcę, rodzi skutek podatkowy w postaci powstania przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwarcie umowy przeniesienia na zabezpieczenie wierzytelności, a następnie powrotne przeniesienie własności na pożyczkobiorcę w razie prawidłowego wykonania zawartej umowy pożyczki, nie powoduje ostatecznego przeniesienia własności, co nastąpiłoby w sytuacji, w której dłużnik nie zaspokoił roszczeń wierzyciela.

Skoro więc zawarcie w dniu 11 sierpnia 2011 r. umowy pożyczki i przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (...) ze spółką - pożyczkodawcą nie spowodowało ostatecznego przeniesienia ww. prawa do lokalu, należy - w opinii Wnioskodawczyni - uznać, że zbycie tego prawa nastąpiło dopiero w dniu 13 stycznia 2014 r., a więc po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Z uwagi na fakt, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nastąpiło w drodze przekształcenia w 2001 r. spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na własnościowe, natomiast sprzedaż w dniu 13 stycznia 2014 r. w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 przytoczonej ustawy nie rodzi skutku podatkowego w postaci obowiązku zapłaty podatku.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl zaś art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c) ustawy źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

* jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonywaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Stosownie natomiast do art. 10 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy przepisów ust. 1 pkt 8 nie stosuje się do odpłatnego zbycia na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki lub kredytu - do czasu ostatecznego przeniesienia własności przedmiotu umowy.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego w wyniku decyzji spółdzielni mieszkaniowej z dnia 23 kwietnia 2001 r. dotyczącej przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Następnie ww. prawo do lokalu mieszkalnego Wnioskodawczyni przeniosła na firmę pożyczkową celem zabezpieczenia wierzytelności z tytułu pożyczki na podstawie zawartej w dniu 11 sierpnia 2011 r. w formie aktu notarialnego umowy pożyczki, przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz oświadczenia o poddaniu się egzekucji. Zgodnie z § 8.1. ww. umowy do czasu spłaty pożyczki lokal pozostawał w bezpłatnym władaniu Wnioskodawczyni wraz z prawem pobierania pożytków oraz obowiązkiem ponoszenia kosztów jego eksploatacji i utrzymania. Po spłacie pożyczki ww. spółka przeniosła na Wnioskodawczynię powrotnie opisane prawo do lokalu mieszkalnego na podstawie umowy przeniesienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego z dnia 4 września 2012 r. Ostatecznie, w dniu 13 stycznia 2014 r. sprzedała ww. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych i jest zawierana na podstawie przepisów art. 155, art. 156 oraz art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Przewłaszczenie na zabezpieczenie polega na zabezpieczeniu wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela własności oznaczonej rzeczy z równoczesnym zobowiązaniem wierzyciela do korzystania z rzeczy w sposób określony w umowie i do powrotnego przeniesienia własności rzeczy po zaspokojeniu zabezpieczonej wierzytelności. Nie budzi wątpliwości, że przedmiotem umowy przewłaszczenia mogą być także nieruchomości.

W orzecznictwie utrwalony jest również pogląd, że przy przewłaszczeniu nieruchomości na zabezpieczenie wierzyciel uzyskuje jej własność bezwarunkowo, stając się powiernikiem dłużnika co do jego nieruchomości. Umowa przewłaszczenia zawiera bowiem w sobie, jeżeli chodzi o oświadczenie dłużnika, podwójny skutek zobowiązująco-rozporządzający, zgodnie z art. 155 § 1 Kodeksu cywilnego. Stanowi ona również podstawę zmiany wpisu w księdze wieczystej. Powiernik ma również możność zbycia nieruchomości. Natomiast stosunkiem prawnym, w oparciu o który dokonujący przewłaszczenia zachowa posiadanie nieruchomości, podobnie jak w sytuacji rzeczy ruchomych oznaczonych indywidualnie i rodzajowo, jest stosunek użyczenia. Czas trwania użyczenia będzie w tym wypadku oznaczony - pokrywać się będzie z czasem trwania stosunku prawnego, stanowiącego przyczynę przeniesienia własności nieruchomości.

Warunek pojawia się natomiast przy oświadczeniu w umowie przewłaszczenia odnośnie zwrotnego przeniesienia na dłużnika własności nieruchomości. Przeniesienie to odbywa się właśnie pod warunkiem, którym jest spełnienie świadczenia pieniężnego (kredyt, pożyczka) przez dłużnika.

Z powyższego wynika więc, że jeżeli strony zawrą umowę przenoszącą własność nieruchomości na zabezpieczenie to takie przeniesienie ma skutek ostateczny już z chwilą jej zawarcia, a nie później. Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie przenosi własność rzeczy na wierzyciela, a dłużnik zachowuje prawo posiadania i używania rzeczy.

Również - co wynika z orzecznictwa - nie ma przeszkód, by spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego jako zbywalne, dziedziczne i podlegające egzekucji ograniczone prawo rzeczowe mogło być przedmiotem umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności, przy zachowaniu ustawowych wymogów dotyczących zbycia tego prawa.

Z zacytowanego art. 10 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika natomiast, że przewłaszczenie w celu zabezpieczenia wierzytelności, w tym pożyczki stanowi źródło przychodów, o którym mowa w ust. 1 pkt 8 w sytuacji, gdy następuje ostateczne przeniesienie własności nieruchomości, a więc gdy podmiot zobowiązany do zwrotu zaciągniętej pożyczki nie wykona ciążącego na nim obowiązku. Zatem przychód z tytułu odpłatnego zbycia składnika majątku powstanie tylko wówczas, gdy przedmiot przewłaszczenia - w związku z nieuiszczeniem długu - definitywnie przejdzie na własność wierzyciela. Powrotne przejście własności nie powoduje skutków podatkowych, w tym wypadku bowiem nie ma się do czynienia z definitywnym przeniesieniem własności.

Wobec powyższego powrotne nabycie własności nieruchomości przez pożyczkobiorcę, który spełnił ciążący na nim obowiązek, nie stanowi nabycia w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wskazano w treści wniosku, z uwagi na fakt, że pożyczka została spłacona, prawo do lokalu - zgodnie z konstrukcją przewłaszczenia na zabezpieczenie - przeszło na Wnioskodawczynię (pożyczkobiorcę).

Zatem - w kontekście oceny skutków podatkowych sprzedaży w dniu 13 stycznia 2014 r. prawa do lokalu - pięcioletni termin, o którym mowa w ww. przepisie, winien być liczony od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło przekształcenie lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, tj. od końca roku 2001.

W rezultacie odpłatne zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym z uwagi na upływ ww. terminu z końcem 2006 r.

Jednocześnie wskazać należy, że Wnioskodawczyni powołała w zajętym przez siebie stanowisku przepis art. 14 ust. 3 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który ma zastosowanie do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.