ITPB2/415-1187/10/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, przedstawione we wniosku z dnia 22 grudnia 2010 r. (data wpływu - 29 grudnia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia obowiązków większościowego akcjonariusza w związku z przymusowym wykupem akcji należących do akcjonariuszy mniejszościowych - jest prawidłowe.

W dniu 29 grudnia 2010 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia obowiązków większościowego akcjonariusza w związku z przymusowym wykupem akcji należących do akcjonariuszy mniejszościowych.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni jest spółką akcyjną (dalej: Spółka) z siedzibą oraz miejscem zarządu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, podlegającą w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku CIT.

W 2010 r. walne zgromadzenie akcjonariuszy dwóch spółek akcyjnych, w których Wnioskodawczyni jest większościowym akcjonariuszem, podjęło uchwały o przymusowym wykupie akcji należących do akcjonariuszy mniejszościowych zgodnie z art. 418 Kodeksu spółek handlowych.

Zgodnie z art. 418 § 1 Kodeksu spółek handlowych walne zgromadzenie może powziąć uchwałę o przymusowym wykupie akcji akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze mniejszościowi) przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy, posiadających łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego. Uchwała wymaga większości 95% głosów oddanych. Statut może przewidywać surowsze warunki powzięcia uchwały. Przepisy art. 416 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

Artykuł 418 § 2 Kodeksu stanowi natomiast, iż uchwała, o której mowa w < art. 418> § 1, powinna określać akcje podlegające wykupowi oraz akcjonariuszy, którzy zobowiązują się wykupić akcie, jak również określać akcje przypadające każdemu z nabywców. Akcjonariusze, którzy mają nabyć akcje i głosowali za uchwałą, odpowiadają solidarnie wobec spółki za spłacenie całej sumy wykupu.

W wyniku podjęcia tych uchwał akcjonariusze mniejszościowi spółek akcyjnych, w których Wnioskodawczyni jest akcjonariuszem większościowym - osoby fizyczne z miejscem zamieszkania w Polsce oraz podlegające w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w podatku PIT - zobowiązani są do zbycia swoich akcji na rzecz Spółki. Cena wykupu akcji zostanie ustalona przez biegłego rewidenta.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy prawidłowe jest stanowisko, iż w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, w przypadku przymusowego wykupu akcji na Wnioskodawczyni nie ciążą obowiązki publicznoprawne, w tym obowiązki informacyjne na podstawie art. 39 ust. 3 lub art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Spółki, prawidłowe jest stanowisko, iż w stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, w przypadku przymusowego wykupu akcji na Wnioskodawczyni nie ciążą obowiązki publicznoprawne, w tym obowiązki informacyjne na podstawie art. 39 ust. 3 lub art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy (...) osoby prawne i ich jednostki organizacyjne (...) są obowiązane, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych - imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2, sporządzone według ustalonego wzoru. Natomiast art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż (...) osoby prawne i ich jednostki organizacyjne (...), które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Spółka uważa, iż przepis art. 39 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nakłada obowiązek sporządzenia informacji o wysokości uzyskanego przychodu (PIT-8C) i przekazania jej podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania podatnika, jedynie na podmioty, za pośrednictwem których podatnik dokonuje odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Oznacza to więc, iż w przypadku przymusowego wykupu akcji akcjonariuszy mniejszościowych przez akcjonariusza większościowego dokonanego na podstawie art. 418 Kodeksu spółek handlowych, t.j. przez Wnioskodawczynię, nie będzie na Niej spoczywał obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C. Dodatkowo, Spółka uważa, iż nie będą na Niej ciążyły obowiązki wynikające z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem artykuł ten nie odwołuje się do wypłat dokonanych w związku z odpłatnym zbyciem papierów wartościowych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast w myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Przy czym na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ww. ustawy za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.

Należy przy tym wskazać, że na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych akcje zostały sklasyfikowane jako papiery wartościowe. Świadczy o tym przepis art. 5a pkt 11 cytowanej ustawy, zgodnie z którym pod pojęciem "papiery wartościowe" rozumie się papiery wartościowe, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 z późn. zm.). Z kolei w lit. a) powołanego przepisu ustawy o obrocie instrumentami finansowymi wskazuje się, że do pojęcia "papiery wartościowe" należą również akcje.

Artykuł 30b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi natomiast, iż od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pochodnych instrumentów finansowych, i z realizacji praw z nich wynikających oraz z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną albo wkładów w spółdzielniach w zamian za wkład niepieniężny w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu.

Zgodnie zaś z art. 30b ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, dochodem, o którym mowa w ust. 1, jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub ust. 1g, lub art. 23 ust. 1 pkt 38, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 13 i 14.

Natomiast w myśl art. 39 ust. 3 ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są obowiązane, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych - imienne informacje o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2, sporządzone według ustalonego wzoru (PIT-8C).

Z kolei na podstawie art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Instytucję przymusowego wykupu akcji regulują przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Na podstawie art. 418 § 1 Kodeksu walne zgromadzenie może powziąć uchwałę o przymusowym wykupie akcji akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze mniejszościowi) przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy, posiadających łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego. Uchwała wymaga większości 95% głosów oddanych, przy czym statut może przewidywać surowsze warunki powzięcia uchwały. W takiej sytuacji każda akcja ma jeden głos bez przywilejów lub ograniczeń, zaś sama uchwała powinna być powzięta w drodze jawnego i imiennego głosowania oraz ogłoszona (art. 416 § 2 i 3 w związku z art. 418 § 1 zd. 4). Ponadto - na podstawie art. 418 § 2 Kodeksu - opisana uchwała powinna określać akcje podlegające wykupowi oraz akcjonariuszy, którzy zobowiązują się wykupić akcje, jak również określać akcje przypadające każdemu z nabywców. Akcjonariusze, którzy mają nabyć akcje i głosowali za uchwałą, odpowiadają solidarnie wobec spółki za spłacenie całej sumy wykupu. Z kolei akcjonariusze mniejszościowi, których akcje podlegają przymusowemu wykupowi, powinni, w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały, złożyć w spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Jeżeli akcjonariusz nie złożył dokumentu akcji w terminie, zarząd unieważnia ją w trybie art. 358, a nabywcy wydaje nowy dokument akcji pod tym samym numerem emisyjnym (art. 418 § 2a).

Niemniej jednak skuteczność uchwały o przymusowym wykupie akcji zależy - w oparciu o art. 418 § 2b Kodeksu spółek handlowych - od wykupienia akcji przedstawionych do wykupu przez akcjonariuszy mniejszościowych, których akcje nie zostały objęte uchwałą, o której mowa w § 1. Akcjonariusze ci, obecni na walnym zgromadzeniu, powinni, w terminie dwóch dni od dnia walnego zgromadzenia, natomiast pozostali w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia uchwały, złożyć w spółce dokumenty akcji lub dowody ich złożenia do rozporządzenia spółki. Akcjonariuszy, którzy nie złożą dokumentów akcji w terminie, uważa się za wyrażających zgodę na pozostanie w spółce.

Zgodnie zaś z art. 418 § 3 w związku z art. 417 § 1-3 Kodeksu wykupu akcji dokonuje się po cenie ustalonej przez biegłego wybranego przez walne zgromadzenie. Jeżeli akcjonariusze nie wybiorą biegłego na tym samym walnym zgromadzeniu, zarząd zwróci się w terminie tygodnia od dnia walnego zgromadzenia do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłego celem wyceny akcji będących przedmiotem wykupu. Wykupu akcji dokonuje się za pośrednictwem zarządu. Osoby, które zamierzają wykupić akcje (w tym wypadku akcjonariusze większościowi), powinny wpłacić należność równą cenie wszystkich nabywanych akcji (cena wykupu) na rachunek bankowy spółki w terminie trzech tygodni od dnia ogłoszenia ceny wykupu przez zarząd. Cena wykupu może zostać ogłoszona również na walnym zgromadzeniu. Zarząd powinien dokonać wykupu akcji na rachunek akcjonariuszy pozostających w spółce w terminie miesiąca od upływu terminu złożenia akcji, o którym mowa w art. 416 § 4, jednakże nie wcześniej niż po wpłaceniu ceny wykupu.

Po uiszczeniu ceny wykupu, obejmującej również akcje, o których mowa w art. 418 § 2b, zarząd powinien niezwłocznie przenieść wykupione akcje na nabywców. Do dnia uiszczenia całej sumy wykupu akcjonariusze mniejszościowi zachowują wszystkie uprawnienia z akcji.

Analizując treść przytoczonych przepisów wskazać należy, iż - co istotne dla niniejszego rozstrzygnięcia - nabycie akcji od akcjonariuszy w ramach przymusowego wykupu następuje "za pośrednictwem zarządu", działającego na rachunek akcjonariuszy nabywających akcje. Oznacza to, że zarząd, a zatem sama spółka, nabywa akcje w imieniu własnym, lecz na rachunek tych akcjonariuszy. Akcjonariusze zobowiązani do nabycia akcji, nabywają zatem akcje stanowiące przedmiot przymusowego wykupu - "za pośrednictwem zarządu" - w dwóch etapach. W pierwszym z nich, pomiędzy spółką a "wykupywanymi" akcjonariuszami dochodzą do skutku umowy przeniesienia akcji, na których podstawie spółka nabywa akcje we własnym imieniu, ale na rachunek akcjonariuszy, którzy zobowiązali się nabyć akcje. Umowy te powinny dojść do skutku w ciągu miesiąca od chwili złożenia akcji w spółce zgodnie z art. 418 § 2a, nie wcześniej jednakże, niż po wpłaceniu przez nabywców ustalonej ceny na rachunek bankowy spółki. Po zawarciu tych umów, spółka powinna z kolei przenieść nabyte akcje na rzecz akcjonariuszy zobowiązanych do nabycia akcji (art. 418 § 3 zd. 2), co następuje na podstawie umów o charakterze czysto rozporządzającym (zobowiązanie spółki do rozporządzenia wynika z art. 417 § 3, a akcjonariuszy - z uchwały o przymusowym wykupie). Skutek rozporządzający umów o nabycie akcji od akcjonariuszy mniejszościowych wystąpi zaś jednak dopiero z chwilą wpłaty całej sumy wykupu. Wraz z zawarciem tych umów powinno nastąpić przeniesienie posiadania dokumentów akcyjnych zgodnie z art. 339 Kodeksu - por. komentarz do art. 418 Kodeksu spółek handlowych J.A. Strzępka (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, wyd. IV, 2009, Wydawnictwo: C.H. Beck.

Reasumując wskazać należy, iż w związku z przymusowym wykupem akcji akcjonariuszy mniejszościowych będących osobami fizycznymi, po stronie Wnioskodawczyni - jako akcjonariusza większościowego, na rzecz którego dokonywany jest przymusowy wykup akcji - nie powstanie obowiązek sporządzenia i przesłania podatnikom (osobom fizycznym) oraz właściwym urzędom skarbowym imiennych informacji (PIT-8C) o wysokości osiągniętego dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2 ustawy podatkowej, w oparciu o przepis art. 39 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe wynika z tego, że w wyniku przeprowadzenia procedury wykupu akcji nie dochodzi do zawarcia umowy pomiędzy dotychczasowym właścicielem akcji (akcjonariuszem mniejszościowym) a ich nabywcą (akcjonariuszem większościowym), bo jak już wyjaśniono dochodzi do jej przeprowadzenia w wyniku dwóch odrębnych stosunków zobowiązaniowych z dodatkowym udziałem zarządu spółki, której akcje stanowią przedmiot ww. czynności prawnej. Organ ten w drodze umów przeniesienia akcji nabywa - wprawdzie na rachunek akcjonariuszy większościowych - akcje od akcjonariuszy mniejszościowych, po czym na podstawie umowy (umów) o charakterze czysto rozporządzającym - po wpłacie całej sumy wykupu - przenosi je na akcjonariusza większościowego (akcjonariuszy większościowych). W konsekwencji Spółka, na rzecz której dokonywany jest przymusowy wykup akcji, zawiera umowę jedynie z zarządem spółki (której akcje poddano ww. procedurze), nie zaś z podatnikiem (akcjonariuszem mniejszościowym).

Ponadto na Wnioskodawczyni nie będą ciążyły obowiązki wynikające z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem przepis ten dotyczy źródła przychodu, a którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy (inne źródła), zaś odpłatne zbycie papierów wartościowych (w tym akcji) zostało zakwalifikowane jako źródło przychodu wskazane w art. 10 ust. 1 pkt 7 (kapitały pieniężne).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.