ITPB2/415-1058/11/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 15 listopada 2011 r. (data wpływu - 21 listopada 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania świadczeń pieniężnych wypłacanych przez sąd:

* w zakresie pytania pierwszego i trzeciego - jest nieprawidłowe,

* natomiast w zakresie pytania drugiego - jest prawidłowe.

W dniu 21 listopada 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania świadczeń pieniężnych wypłacanych przez sąd.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Na podstawie prawomocnych wyroków Wnioskodawca wypłaca zasądzone rekompensaty pieniężne w związku z naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu sądowym. Naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, następuje wówczas, gdy Wnioskodawca dopuszcza się rażącego, niczym nieuzasadnionego opóźnienia w podejmowaniu czynności w toku prowadzonego postępowania. Odszkodowanie z tytułu przewlekłości postępowania przyznawane jest na wniosek strony postępowania na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Zgodnie z art. 12 ww. ustawy Wnioskodawca jest zobowiązany do wypłaty zasądzonej od Skarbu Państwa kwoty, która mieści się w przedziale od 2 000 zł do 20 000 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, zasądzone na podstawie ww. ustawy sumy pieniężne wypłacane stronom w związku z naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu sądowym mają charakter rekompensaty (odszkodowania) a tym samym mieszczą się w katalogu zwolnień wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z czym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Sąd nie nalicza i nie odprowadza zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i nie wystawia informacji PIT-8C.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się w zakresie pytania pierwszego i trzeciego za nieprawidłowe, natomiast w zakresie pytania drugiego - prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Natomiast w przypadku gdy wysokość bądź zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas takie odszkodowanie lub zadośćuczynienie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a i b) ustawy.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Warunkiem wystarczającym do powstania obowiązku podatkowego na zasadach przewidzianych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie więc niezrealizowanie choćby jednej ze wskazanych wyżej przesłanek.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że na podstawie prawomocnych wyroków Wnioskodawca wypłaca zasadzone rekompensaty pieniężne w związku z naruszeniem prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu sądowym. Naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, następuje wówczas, gdy Wnioskodawca dopuszcza się rażącego, niczym nieuzasadnionego opóźnienia w podejmowaniu czynności w toku prowadzonego postępowania. Odszkodowanie z tytułu przewlekłości postępowania przyznawane jest na wniosek strony postępowania na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Zgodnie z art. 12 ww. ustawy Wnioskodawca jest zobowiązany do wypłaty zasądzonej od Skarbu Państwa kwoty, która mieści się w przedziale od 2 000 zł do 20 000 zł.

Istotę niniejszego rozstrzygnięcia stanowi kwalifikacja prawna kwot pieniężnych wypłacanych przez Sąd zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm.).

W art. 1 ust. 1 ww. ustawy ustawodawca wskazał, iż ustawa reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności sądu lub prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze.

Zgodnie z art. 6 ust. 3 omawianej ustawy, skarga może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę albo prokuratorowi prowadzącemu lub nadzorującemu postępowanie przygotowawcze zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej, o której mowa w art. 12 ust. 4.

Uwzględniając skargę strony, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania (art. 12 ust. 2 tej ustawy). Ustawa przewiduje również możliwość przyznania, na żądanie skarżącego, od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika, sumy pieniężnej w wysokości od 2 000 złotych do 20 000 złotych (art. 12 ust. 4 ww. ustawy).

W wypadku przyznania sumy pieniężnej od Skarbu Państwa, wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania - ze środków własnych tego sądu (art. 12 ust. 5 pkt 1 ww. ustawy).

Charakter prawny użytego w powyższym przepisie wyrażenia "suma pieniężna" jest różnie pojmowany w literaturze przedmiotu. Jednakże analizując powyższe regulacje jak również orzecznictwo sądowe należy podzielić ten pogląd, który przyjmuje, że "suma pieniężna" w rozumieniu przywołanego wyżej art. 12 ust. 4, nie stanowi typowego naprawienia szkody. Przemawia za tym przede wszystkim brzmienie art. 15 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa albo solidarnie od Skarbu Państwa i komornika. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie, co do stwierdzenia przewlekłości postępowania (ust. 2 tego artykułu). Natomiast strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1, może dochodzić - na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) - naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy (art. 16 tej ustawy).

Co do zasady przepisy ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki stanowią na gruncie polskiego porządku prawnego samodzielną materialną podstawę prawną do występowania z trzema żądaniami, tj.: z żądaniem podstawowym zmierzającym do stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy oraz z dwoma żądaniami dodatkowymi, czyli z żądaniem podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności przez organ dopuszczający się przewlekłości postępowania i z żądaniem zasądzenia na rzecz skarżącego sumy pieniężnej w razie stwierdzenia takiej przewlekłości. Stąd też, to przepisy ww. ustawy, a nie normy prawa cywilnego, stanowią podstawę prawną dochodzenia żądań ze skargi na przewlekłość postępowania. W konsekwencji regulacje zawarte w ustawie stanowią samodzielne materialnoprawne oparcie do formułowania żądań zmierzających do przeciwdziałania przewlekłości postępowania sądowego bądź egzekucyjnego.

Zatem wypłacane przez Wnioskodawcę świadczenia (rekompensaty) nie noszą znamion zadośćuczynienia bądź odszkodowania, których - jak wyżej ustalono - można dochodzić w odrębnym postępowaniu. Skutkuje to tym, że ww. sumy pieniężne nie podlegają zwolnieniu z opodatkowania określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, lecz w myśl art. 9 ust. 1 ustawy podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych.

Przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych mogą być osiągane z wykonywania różnych czynności faktycznych i prawnych, które zostały sklasyfikowane przez ustawodawcę według źródeł przychodów. Katalog źródeł przychodów zawarty jest w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do których w pkt 9 zaliczono inne źródła.

Przychodami, zgodnie z zapisem art. 11 ust. 1 ww. ustawy, są z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2011 r., za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania "w szczególności", wskazuje, iż definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł można mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Natomiast w myśl art. 42a ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Reasumując, wypłacane przez Wnioskodawcę w oparciu o art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki sumy pieniężne stanowią, stosownie do dyspozycji art. 9 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychód podlegający opodatkowaniu.

Ponadto na Wnioskodawcy nie ciążą obowiązki płatnika podatku w rozumieniu przepisów przytoczonej ustawy. Jednakże Wnioskodawca jest zobligowany na podstawie art. 42a ww. ustawy do sporządzania i przekazywania:

* osobom fizycznym, którym wypłacono zasądzone na podstawie przepisów ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki sumy pieniężne oraz

* urzędom skarbowym właściwym dla ich miejsca zamieszkania

informacji PIT-8C o wysokości przychodu z innych źródeł w terminie do końca lutego roku następującego po roku wypłacenia świadczenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.