ITPB2/415-1026/12/MU

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko, przedstawione we wniosku z dnia 31 października 2012 r. (data wpływu 14 listopada 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia lub odstąpienia ustalenia opłaty z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej - jest prawidłowe.

W dniu 14 listopada 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia lub odstąpienia ustalenia opłaty z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Stosownie do postanowień wynikających z art. 193 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887 z późn. zm.) za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości przyznanych świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka.

Opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, w trybie art. 194 ust. 1 ww. ustawy, ustala w drodze decyzji starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo - wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym.

W myśl art. 194 ust. 2 ww. ustawy, rada powiatu określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

Uchwałą Rady Miejskiej z dnia 26 marca 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej określono zasady umarzania, odraczania terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty, za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

Na podstawie § 11 ust. 2 ww. uchwały, Prezydent Miasta upoważnił Wnioskodawcę m.in. do umarzania (w całości lub w części), odstąpienia od ustalania opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

Zgodnie z art. 194 ust. 3 ww. ustawy starosta na wniosek lub z urzędu, uwzględniając przedmiotową uchwałę, może umorzyć w całości lub w części łącznie z odsetkami, odroczyć termin płatności, rozłożyć na raty lub odstąpić od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 1 ww. uchwały, rodzice dziecka mogą wystąpić z wnioskiem o umorzenie w całości lub w części, odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty należności lub odstąpienie od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

Wnioskodawca, w drodze decyzji administracyjnej, ustala opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Na wniosek rodziców możliwe jest umorzenie w całości lub w części, odroczenie płatności bądź rozłożenie na raty powstałych należności. Zgodnie z § 12 ww. uchwały rodzice mają obowiązek potwierdzenia okoliczności uprawniających do zastosowania umorzenia, odroczenia bądź rozłożenia na raty.

Na podstawie dokumentacji zgromadzonej w toku prowadzonego postępowania, Wnioskodawca ustala sytuację socjalno-bytową rodziny (jako wnioskodawcy). Jeżeli Wnioskodawca potwierdzi spełnienie przesłanek określonych w ww. uchwale uzasadniających umorzenie w całości lub w części, odroczenie terminu płatności bądź rozłożenie na raty, wydaje stosowną decyzję w sprawie.

Odstąpienie zaś od ustalenia, w drodze decyzji administracyjnej, opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, zgodnie z § 4 ww. uchwały, może nastąpić na wniosek rodziców dziecka, na czas określony, nie przekraczający 12 miesięcy, w szczególności, gdy: dochód nie przekracza kryterium dochodowego lub nie przekracza 250% kryterium dochodowego i jednocześnie wystąpi co najmniej jedna z wymienionych przesłanek: ściągnięcie należności stanowiłoby zagrożenie dla egzystencji rodzica oraz osób pozostających na jego utrzymaniu, rodzic przebywa w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej lub placówce służby zdrowia zapewniającej całodobową opiekę w szczególności gdy ponosi opłatę za pobyt, wystąpi długotrwała lub ciężka choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, bezdomność, rodzic wychowuje inne pozostające pod jego opieką dzieci, rodzic wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, rodzic ponosi opłatę za pobyt dziecka lub innych członków rodziny w jednostce pomocy społecznej lub innych instytucjach zapewniających całodobową opiekę, rehabilitację lub pobyt w pieczy zastępczej.

Częstokroć powyższe okoliczności powodują, że ustalenie opłaty i dochodzenie należności stanowi realne zagrożenie dla egzystencji rodziny. Ponadto skuteczność "odzyskania" należności częstokroć jest wręcz nierealna.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie.

Czy odstąpienie od ustalenia należności z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej bądź umorzenie istniejących należności określonych w przedmiotowych decyzjach wydanych na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej, stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i tym samym obliguje do wystawienia informacji PIT-8C.

Zdaniem wnioskodawcy:

* umorzenie należności z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej obliguje do wystawienia informacji PIT-8C, bowiem kwota należna została naliczona, zaś jej umorzenie zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zakwalifikować należy jako przychód z innych źródeł, co stanowić będzie podstawę opodatkowania,

* odstąpienie zaś od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej nie stanowi podstaw do jej uznania jako dochodu z innych źródeł i nie powinna być wykazywana w informacji PIT 8C.

Fakt odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej uniemożliwia określenie należności podatkowej, bowiem przychód nie powstaje i nie można określić podstawy opodatkowania, a co za tym idzie - nie powstaje obowiązek podatkowy.

Skoro opodatkowaniu podlegają przychody osób fizycznych, a w szczególnych okolicznościach na podstawie ww. art. 194 ust. 3 ustawy i aktu prawa miejscowego, tj. ww. Uchwały Rady Miejskiej możliwe jest odstąpienie od ustalenia należności z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej i de facto nieustalanie zobowiązanym rodzicom opłaty za pobyt ich dzieci w pieczy zastępczej, przychód nie powstaje, a zatem nie powstaje również obowiązek podatkowy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przyjmuje się - co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie - że pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Również zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, przysporzeniem majątkowym i przychodem w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych źródłem przychodów są "inne źródła".

W myśl art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W świetle powyższego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód, uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia. Tak więc, podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Z wniosku wynika, iż podstawą prawną do umorzenia lub odstąpienia od ustalenia należności z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej są przepisy ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz Uchwały Rady Miejskiej z dnia 26 marca 2012 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej.

Wnioskodawca, w drodze decyzji administracyjnej, ustala opłatę za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. Na wniosek rodziców możliwe jest umorzenie w całości lub w części, odroczenie płatności bądź rozłożenie na raty powstałych należności. Zgodnie z § 12 ww. uchwały rodzice mają obowiązek potwierdzenia okoliczności uprawniających do zastosowania umorzenia, odroczenia bądź rozłożenia na raty.

Wnioskodawca wydając decyzję, ustala sytuację socjalno-bytową rodziny na podstawie dokumentacji zgromadzonej w toku prowadzonego postępowania. Jeżeli potwierdzi spełnienie przesłanek określonych w ww. uchwale uzasadniających umorzenie w całości lub w części, odroczenie terminu płatności bądź rozłożenie na raty, wydaje stosowną decyzję w sprawie.

Odstąpienie zaś od ustalenia, w drodze decyzji administracyjnej, opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej, zgodnie z przepisami ww. uchwały, może nastąpić na wniosek rodziców dziecka, na czas określony, nie przekraczający 12 miesięcy, w szczególności, gdy: dochód nie przekracza kryterium dochodowego lub nie przekracza 250% kryterium dochodowego i jednocześnie wystąpi co najmniej jedna z wymienionych przesłanek: ściągnięcie należności stanowiłoby zagrożenie dla egzystencji rodzica oraz osób pozostających na jego utrzymaniu, rodzic przebywa w jednostce organizacyjnej pomocy społecznej lub placówce służby zdrowia zapewniającej całodobową opiekę w szczególności gdy ponosi opłatę za pobyt, wystąpi długotrwała lub ciężka choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, bezdomność, rodzic wychowuje inne pozostające pod jego opieką dzieci, rodzic wywiązuje się z obowiązku alimentacyjnego, rodzic ponosi opłatę za pobyt dziecka lub innych członków rodziny w jednostce pomocy społecznej lub innych instytucjach zapewniających całodobową opiekę, rehabilitację lub pobyt w pieczy zastępczej.

Częstokroć powyższe okoliczności powodują, że ustalenie opłaty i dochodzenie należności stanowi realne zagrożenie dla egzystencji rodziny. Ponadto skuteczność "odzyskania" należności częstokroć jest wręcz nierealna.

Zgodnie z art. 193 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 135) za pobyt dziecka w pieczy zastępczej rodzice ponoszą miesięczną opłatę w wysokości:

Opłatę, o której mowa w art. 193 ust. 1, ustala, w drodze decyzji, starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej albo interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym (art. 194 ust. 1 ww. ustawy).

W myśl art. 194 ust. 2 cyt. ustawy rada powiatu określa, w drodze uchwały, szczegółowe warunki umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty, o której mowa w art. 193 ust. 1.

Stosownie do art. 194 ust. 3 ww. ustawy starosta na wniosek lub z urzędu, uwzględniając uchwałę, o której mowa w ust. 2, może umorzyć w całości lub w części łącznie z odsetkami, odroczyć termin płatności, rozłożyć na raty lub odstąpić od ustalenia opłaty, o której mowa w art. 193 ust. 1.

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powołane wyżej przepisy prawa stwierdzić należy, iż umorzenie zobowiązania osoby fizycznej z tytułu opłat za pobyt dziecka w pieczy (która to osoba, na mocy stosownej decyzji była wcześniej zobowiązana do poniesienia takiej opłaty) jest co do zasady tożsame ze spełnieniem na jej rzecz nieodpłatnego świadczenia. Należy bowiem zauważyć, iż w wyniku umorzenia należności z ww. tytułu osoba ta odnosi rzeczywistą korzyść, nie wydatkując środków, które byłaby zobowiązana wydatkować płacąc za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. W efekcie zwolnienia osoby z ponoszenia ww. opłat następuje u niej trwały przyrost majątku. Zatem umorzenie opłaty z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej stanowi dla tej osoby przychód z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym na Wnioskodawcy będzie ciążył obowiązek wystawienia informacji PIT-8C dla osób fizycznych którym umorzono świadczenie.

Stosownie bowiem do art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Odmiennie natomiast należy odnieść się do instytucji odstąpienia od ustalenia opłaty z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej. W sytuacji bowiem gdy Wnioskodawca, działając na podstawie przepisów prawa, osobom fizycznym, spełniającym wskazane w uchwale warunki, odstępuje od ustalenia opłaty z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej, wysokość tej opłaty nie została w ogóle dla osoby fizycznej ustalona. W związku z tym, iż na skutek odstąpienia od ustalenia nie jest znana wysokość ww. opłaty, tym samym nie ma podstaw - dla celów podatkowych - do ustalenia wartości ewentualnego świadczenia z tytułu tego odstąpienia. W związku z tym nie można uznać, że uzyskała ona przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wobec powyższego, po stronie tej osoby nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odstąpieniem od ustalenia opłaty z tytułu pobytu dziecka w pieczy zastępczej, a co za tym idzie na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek wystawienia informacji PIT- 8C.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ul. H. Sienkiewicza 84, 15-950 Białystok po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.