ITPB1/4511-45/16/MR - Określenie skutków podatkowych otrzymania ustawowych odsetek na podstawie wyroku sądowego.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 14 stycznia 2016 r. (data wpływu 15 stycznia 2016 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania ustawowych odsetek na podstawie wyroku sądowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 15 stycznia 2016 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania ustawowych odsetek na podstawie wyroku sądowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu złomem oraz przeprowadzania badań technicznych pojazdów opodatkowaną podatkiem liniowym (art. 30c u.p.d.o.f.). Podatnik opłaca podatek w formie uproszczonej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 44 ust. 6b-6d u.p.d.o.f.). Wnioskodawca wraz z małżonką, w dniu 10 grudnia 2010 r. kupili od Agencji Nieruchomości Rolnych nieruchomość zabudowaną murowanymi budynkami gorzelni i magazynu narzędzi. W dniu 10 grudnia 2010 r. podatnik wprowadził zakupioną nieruchomość do środków trwałych firmy w celu wykorzystywania jej w prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca krótko po zakupie wyżej wymienionej nieruchomości złożył w urzędzie gminy odpowiednią dokumentację do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia. Głównym zamierzeniem było dostosowanie starego budynku gorzelni do budynku stacji demontażu pojazdów. Jednak podczas załatwiania dokumentacji okazało się, że zakupiony obiekt gorzelni znajduje się w. ewidencji zabytków prowadzonej przez Wojewódzki Urząd Zabytków, co uniemożliwiło dalsze działania w zakresie rozbudowy. W związku z tym wnioskodawca skierował sprawę do Sądu Okręgowego I wydział Cywilny. Dnia 23 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy I wydział Cywilny prawomocnym wyrokiem zasądził od Agencji Nieruchomości Rolnych na rzecz Wnioskodawcy i jego małżonki wartość odpowiadającą kwocie pierwotnego zakupu wraz z ustawowymi odsetkami. Natomiast w dniu 19 października 2015 r. została sporządzona umowa przeniesienia własności nieruchomości z Wnioskodawcy i małżonki na Agencję Nieruchomości Rolnych w formie aktu notarialnego. Agencja Nieruchomości uregulowała również płatność wynikającą z aktu notarialnego wraz z odsetkami ustawowymi. Z uwagi na fakt regulowania podatku dochodowego z prowadzonej działalności gospodarczej w formie uproszczonych zaliczek na podatek dochodowy PIT-5L Wnioskodawca ma wątpliwość czy odsetki ma uwzględnić w dochodach działalności gospodarczej w PIT-36L za 2015 r. do 30 kwietnia 2016 r. i zapłacić podatek czy też odsetki korzystają ze zwolnienia przedmiotowego.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy otrzymane przed Wnioskodawcę odsetki ustawowe w ramach zadośćuczynienia w wyniku błędu istotnego co do nabycia na podstawie umowy sprzedaży zabudowanej nieruchomości stanowią przychód do opodatkowania.

Zdaniem Wnioskodawcy, na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 21 ust. 1 pkt 3b) odszkodowanie i zadośćuczynienie, do wysokości określonych w wyroku Sądu, korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Według Wnioskodawcy również odsetki ustawowe od tych kwot powinny korzystać z tego zwolnienia albowiem odsetki są świadczeniem ubocznym ściśle związanym z zapłatą główną. Odsetki ustawowe według Wnioskodawcy mają charakter odszkodowawczy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Według art. 14 ust. 1 ustawy za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (pozarolnicza działalność gospodarcza), uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W myśl art. 14 ust. 2 pkt 12 ww. ustawy przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.

Z treści wniosku wynika, że Wnioskodawca wraz z małżonką, w dniu 10 grudnia 2010 r. kupili od Agencji Nieruchomości Rolnych nieruchomość zabudowaną murowanymi budynkami gorzelni i magazynu narzędzi. W dniu 10 grudnia 2010 r. podatnik wprowadził zakupioną nieruchomość do środków trwałych firmy w celu wykorzystywania jej w prowadzonej działalności gospodarczej. Wnioskodawca krótko po zakupie wyżej wymienionej nieruchomości złożył w urzędzie gminy odpowiednią dokumentację do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia. Głównym zamierzeniem było dostosowanie starego budynku gorzelni do budynku stacji demontażu pojazdów. Jednak podczas załatwiania dokumentacji okazało się, że zakupiony obiekt gorzelni znajduje się w. ewidencji zabytków prowadzonej przez Wojewódzki Urząd Zabytków, co uniemożliwiło dalsze działania w zakresie rozbudowy. W związku z tym wnioskodawca skierował sprawę do Sądu Okręgowego I wydział Cywilny. Dnia 23 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy I wydział Cywilny prawomocnym wyrokiem zasądził od Agencji Nieruchomości Rolnych na rzecz Wnioskodawcy i jego małżonki wartość odpowiadającą kwocie pierwotnego zakupu wraz z ustawowymi odsetkami.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Zgodnie z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.

Analizując treść powyższych przepisów należy zauważyć, że nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Takie zapatrywanie wyrażone zostało też w orzecznictwie sądowym, jak w szczególności w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1994 r., sygn. akt III CZP 184/93, w którym zostało stwierdzone: "Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 k.c.) jest więc roszczeniem innym, niż roszczenie deliktowe".

Stąd należy przyjąć stwierdzenie, że odsetki za zwłokę są - na gruncie przepisów prawa podatkowego - również traktowane odrębnie od świadczenia głównego. Skoro więc są odrębnym świadczeniem, to także są, co do zasady, przychodem wierzyciela podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Należy zatem stwierdzić, że zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ww. ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne zwolnienie (konkretnie odnosi się do odsetek).

W odniesieniu do odsetek ustawodawca przewidział zwolnienia w podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych są:

* pkt 52 - odsetki i kwoty rekompensat otrzymanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o zasadach realizacji przedpłat na samochody osobowe (Dz. U. Nr 156, poz. 776);

* pkt 95 - odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;

* pkt 119 - odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w części odpowiadającej kwocie odsetek zapłaconych przy nabyciu tych papierów wartościowych od emitenta;

* pkt 130 - odsetki lub dyskonto od obligacji emitowanych przez Skarb Państwa i oferowanych na rynkach zagranicznych oraz dochody z odpłatnego zbycia tych obligacji uzyskane przez osoby fizyczne, o których mowa w art. 3 ust. 2a.

W świetle powyżej wymienionych przypadków zwolnienia odsetek od opodatkowania, należy przyjąć, że ustawodawca nie pomija odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

Zatem skoro ustawodawca nie zamieścił w katalogu zwolnień odsetek przysługujących od otrzymanego odszkodowania lub zadośćuczynienia to należy stwierdzić, że takie świadczenie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, zgodnie ze wskazaną powyżej regułą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również pokreślić, że wszelkie zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień podatkowych powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. Wykluczone jest w tym wypadku stosowanie wykładni rozszerzającej jak i zawężającej.

W przedmiocie stosowania wszelkiego rodzaju ulg podatkowych trzeba mieć na względzie także art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.), zgodnie z którym każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy, co wynika z art. 217 Konstytucji RP. Tym samym, każdy wyjątek od zasady powszechności opodatkowania (w tym także ulga podatkowa) nie może być interpretowany dowolnie, ani uzupełniany w drodze interpretacji o treść, której nie zawiera.

Podstawy do zwolnienie od opodatkowania odsetek, o których mowa we wniosku nie może stanowić też wskazany przez Wnioskodawcę przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Z powyższych przepisów wynika, że otrzymane odszkodowania związane ze składnikami majątku wykorzystywanymi przez podatnika w prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej stanowią przychód z tej działalności. Nie korzystają one także ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. W konsekwencji, jako część przychodu uzyskanego z prowadzonej działalności gospodarczej, podlegają one opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Należy podkreślić, że stanowisko organu zgodne jest z aktualnym orzecznictwem. W wyroku z dnia 21 stycznia 2016 r., sygn. akt I SA/Go 419/15 WSA w Gorzowie wyjaśnił "Co do charakteru prawnego odsetek za zwłokę otrzymanych na podstawie wyroku z tytułu opóźnienia dłużnika ze spełnieniem świadczenia pieniężnego jest przyjmowane, że jeżeli już, to stanowią one odszkodowanie dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Odsetki należne w razie uchybienia przez dłużnika terminowi świadczenia pieniężnego należy ewentualnie traktować jako wynagrodzenie za przedłużone i pozbawione podstaw prawnych korzystanie z cudzego kapitału, są one zatem odszkodowaniem za pozbawienie wierzyciela możliwości dysponowania tym kapitałem. Innymi słowy odsetki, jeżeli przypisać im charakter odszkodowawczy, to świadczenie za niezgodne z prawem przetrzymywanie pieniędzy podmiotu, który mógłby osiągnąć korzyści, gdyby mu szkody nie wyrządzono (tak w wyrokach: NSA z dnia 26 sierpnia 2009 r., sygn. akt II FSK 588/08, WSA w Rzeszowie z dnia 9 marca 2010 r., sygn. akt I SA/Rz 6/10 oraz w powołanej tam uchwale 7 s. SN z dnia 26 kwietnia 2006 r., sygn. akt III CZP 125/2005 - orzeczenia sądów administracyjnych w CBOSA: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Mając powyższe na względzie, tzn. nawet przyjmując, że odsetki pozostają w pewnym związku z należnością główną, ale jako swoistego typu odszkodowanie dotyczące utraconych korzyści, bo spełniają rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej, to jako takie są objęte wyłączeniem ze zwolnienia, stosownie do zapisu lit. b w art. 21 ust. 1 pkt 3b u.p.d.o.f.".

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa, należy zatem stwierdzić, że kwota odsetek ustawowych należna Wnioskodawcy z tytułu przyznanego jemu, na podstawie wyroku sądowego, zadośćuczynienia w wyniku błędu istotnego co do nabycia na podstawie umowy sprzedaży zabudowanej nieruchomości, nie korzysta z żadnego ze zwolnień podatkowych, określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Kwota ww. odsetek stanowi zatem dla Wnioskodawcy przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Tym samym Wnioskodawca będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych w związku z przychodem uzyskanym z tytułu otrzymania przedmiotowych odsetek.

Przedmiotem niniejszego rozstrzygnięcia jest wyłącznie ocena skutków podatkowych otrzymania odsetek ustawowych przez Wnioskodawcę. Organ nie ocenił natomiast skutków podatkowych otrzymania przez Wnioskodawcę innych świadczeń wynikających z przedmiotowego wyroku.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.