ITPB1/415-650/13/PSZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 6 czerwca 2013 r. (data wpływu) uzupełnionym pismami z dnia 16 lipca 2013 r. (data wpływu 23 lipca 2013 r.) oraz z dnia 29 sierpnia 2013 r. (data wpływu 3 września 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zwrotu nakładów - jest nieprawidłowe.

W dniu 6 czerwca 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania zwrotu nakładów.

Wniosek uzupełniono pismami z dnia 16 lipca 2013 r. (data wpływu 23 lipca 2013 r.) oraz z dnia 29 sierpnia 2013 r. (data wpływu 3 września 2013 r.).

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

E. jako następca prawny ma posadowione na Pani polu słupy energetyczne bez podstawy prawnej. Z tego powodu dochodziła Pani swoich praw przed sądem powszechnym. W wyniku powyższego sąd zlecił biegłemu wyliczenie nakładów, jakie ponosi Pani w związku ze słupami. Biegły wyliczył nakłady za 10 lat wstecz, od dnia wskazanego w pozwie. E. zaskarżyła przedmiotowy wyrok - wniosła apelację, jednak sprawę przegrała. W związku z powyższym zwrot nakładów stał się konieczny i zostało to wykonane.

W uzupełnieniu wniosku wskazała Pani, iż wyrokiem z dnia 14 grudnia 2011 r. sąd zasądził od pozwanego E. na Pani rzecz kwotę 26.639 zł 70 gr wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2009 r. Sąd powołując biegłego określił mu wydanie opinii na okoliczność "Zwiększonych nakładów jakie poniosła powódka w okresie od 16 listopada 1998 r. do 17 listopada 2008 r. z uwagi na posadowienie słupów energetycznych i stacji transformatorowych na działce nr 120, związanych z obróbką mechaniczną pola, w tym pola wokół słupów, w odniesieniu do nakładów jakie poniosła, gdyby słupy nie były posadowione na tej działce". Sąd oparł orzeczenie na podstawie art. 224 § 2, art. 225 w związku z art. 230 Kodeksu cywilnego.

Z treści pkt 1 wyroku wynika jedynie kwota i odsetki. Kwota to nakłady na utrzymanie gruntu wokół słupów w należytym stanie, rekultywację gruntu.

Słupy znajdują się na gruntach rolnych wchodzących w skład gospodarstwa.

Wskazała Pani, iż otrzymana kwota jest zwrotem nakładów z działalności rolniczej. Są to koszty związane z nakładami na obróbkę gruntu wokół słupów jakie poniosła Pani w okresie od 16 listopada 1998 r. do 17 listopada 2008 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Na jakiej podstawie należy płacić podatek, skoro otrzymane pieniądze stanowią zwrot nakładów jakie Pani poniosła, a jakich by nie poniosła, gdyby słupy nie zostały postawione.

2. Czy będąc rolnikiem zobowiązana jest Pani do zapłaty podatku dochodowego, w sytuacji gdy słupy posadowione są na polu uprawnym, a przepisy podatkowe zwalniają z zapłaty takiego podatku.

Zdaniem Wnioskodawcy, kwota otrzymana od E. na podstawie wyroku sądu wolna jest od podatku, ponieważ określona została w art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie określono katalog zwolnień przedmiotowych. Katalog zwolnień dotyczących odszkodowań został uregulowany w art. 21 ust. 1 pkt 3, 3a, 3b, 3c 3d, 4, 106 oraz w pkt 120. Na te przepisy te powołała się Pani w korekcie zeznania.

Wskazuje Pani, iż jako osoba fizyczna jest uprawniona do otrzymania odszkodowania za poniesione szkody z tytułu szeregu ustaw (ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o gospodarce nieruchomościami, Kodeksu cywilnego, Kodeksu pracy, Kodeksu postępowania administracyjnego), albowiem zasądzona na podstawie Kodeksu cywilnego kwota stanowi odszkodowanie za nakłady jakie zmuszona była Pani ponosić w związku z infrastrukturą energetyczną na Pani polu, a których nie ponosiłaby gdyby słupów nie postawiono.

Wskazuje Pani, iż pole przeznaczone jest do celów rolnych i jako rolnik zwolniona jest Pani z podatku dochodowego od osób fizycznych w związku z prowadzoną działalnością rolniczą.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), co do zasady dotyczą opodatkowania wszelkich dochodów osób fizycznych. Jednakże przepisów tej ustawy, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1, nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej.

Konsekwencją uregulowań zawartych w powołanym przepisie jest wprowadzona - dla celów tej ustawy - zawarta w art. 2 ust. 2 definicja działalności rolniczej oraz w art. 2 ust. 3 - definicja działów specjalnych produkcji rolnej, z których uzyskiwane dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Stosownie do art. 2 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, działalnością rolniczą, w rozumieniu ust. 1 pkt 1, jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb, a także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:

* licząc od dnia nabycia.

Z powyższego przepisu wynika, że ustawodawca dla celów podatku dochodowego precyzuje wyraźnie, co należy rozumieć przez działalność rolniczą, a wyliczenie dokonane w tym przepisie ma charakter wyczerpujący.

Zgodnie z przedstawioną wyżej definicją działalności rolniczej podstawową jej cechą jest uzyskiwanie produktów w stanie nieprzetworzonym, pochodzących z uprawy (produkty roślinne), chowu lub hodowli (produkty zwierzęce). Wszelkie inne przychody pośrednio związane z działalnością rolniczą, czy też powstające przy okazji prowadzenia działalności rolniczej - nie stanowią przychodów z tej działalności.

Kwota uzyskana z tytułu zwiększonych nakładów jakie poniosła Pani z uwagi na posadowienie słupów energetycznych nie stanowi zatem przychodów z działalności rolniczej. Wobec czego nie podlega wyłączeniu, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i znajdują do niej zastosowanie przepisy tej ustawy.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z treści art. 10 ust. 1 pkt 9 powołanej ustawy wynika, że jednym ze źródeł przychodów są "inne źródła".

Za przychody z innych źródeł, zgodnie z dyspozycją art. 20 ust. 1 ustawy uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Przedstawiony katalog jest katalogiem otwartym, o czym świadczy użycie sformułowania "w szczególności". Oznacza to, że o przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Istota bowiem przychodu podatkowego polega właśnie na tym, że ma on charakter trwałego przysporzenia w majątku podatnika.

We wniosku wskazała Pani, że otrzymana kwota "zwrotu nakładów" związanych z posadowieniem na Pani gruncie słupów energetycznych, została zasądzona w oparciu o przepisy art. 224 § 2 i art. 225 w związku z art. 230 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne.

Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył (art. 224 § 2 k.c.).

W myśl postanowień art. 225 Kodeksu cywilnego obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Zgodnie z art. 230 Kodeksu cywilnego przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

W orzecznictwie przyjmuje się, że wynagrodzenie o jakim mowa w przywoływanych normach nie jest odszkodowaniem. Stanowi ono natomiast sposób regulowania stosunków między właścicielem a nieuprawnionym posiadaczem, ochronę interesów właściciela i przywracania zakłóconej równowagi między tymi podmiotami. Wynagrodzenie z art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego ułatwia właścicielowi osiągnięcie celu gospodarczego polegającego na zrównaniu jego stanu majątkowego do poziomu, który można byłoby osiągnąć, gdyby właściciel mógł korzystać z rzeczy stanowiącej przedmiot jego prawa własności.

Należy przy tym zaznaczyć, że przepisy art. 224 § 2 i art. 225 Kodeksu cywilnego w zakresie wymienionych w nich roszczeń wyłączają inne podstawy odpowiedzialności posiadacza wobec właściciela. Zarówno powstanie roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, jak i wysokość wynagrodzenia nie zależy od tego, czy właściciel w rzeczywistości poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść.

Z powyższego wynika zatem, że otrzymaną kwotę należy zakwalifikować jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zasadnym jest zatem rozstrzygnięcie, czy przychód ten korzysta ze zwolnienia od opodatkowania.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b powołanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań. Zwolnieniu podlegają także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, przy czym również w tym zakresie ustawodawca przewidział określone wyłączenia od zwolnienia.

Na podstawie opisanego we wniosku stanu faktycznego nie można przyjąć, by otrzymana przez Panią kwota, zasądzona na podstawie przepisów art. 224 § 2 i art. 225 w związku z art. 230 Kodeksu cywilnego, stanowiła odszkodowanie lub zadośćuczynienie, zatem przedmiotowe wynagrodzenie nie może zostać zakwalifikowane do świadczeń odszkodowawczych objętych zwolnieniem, określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 120 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są odszkodowania wypłacone, na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód), posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z tytułu:

* w wyniku prowadzenia na tych gruntach, przez podmioty uprawnione na podstawie odrębnych przepisów, inwestycji dotyczących budowy infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz budowy urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.).

Z powołanego powyżej przepisu wynika, że wskazane w nim odszkodowanie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego, gdy łącznie spełnione są następujące warunki:

* otrzymuje je posiadacz gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego,

* odszkodowanie zostaje wypłacone z tytułu wymienionego w przepisie,

* podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów prowadzi na gruntach wchodzących w skład gospodarstwa rolnego inwestycję związaną z budową infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz inwestycję związaną z budową urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa jest w art. 143 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami; źródłem odszkodowania jest wyrok sądowy lub umowa (ugoda) zawarta między stronami.

Zgodnie z art. 143 ust. 2 ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami, przez budowę urządzeń infrastruktury technicznej rozumie się budowę drogi oraz wybudowanie pod ziemią, na ziemi albo nad ziemią przewodów lub urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych, ciepłowniczych, elektrycznych, gazowych i telekomunikacyjnych.

Biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny oraz wyżej powołane uregulowania prawne należy stwierdzić, iż otrzymany przez Panią zwrot nakładów nie korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 120 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż tytuł wypłaty nie mieści się w dyspozycji tego przepisu, skoro nie ma związku z prowadzeniem na tym gruncie inwestycji związanej z budową infrastruktury przesyłowej ropy naftowej i produktów rafinacji ropy naftowej oraz inwestycję związaną z budową urządzeń infrastruktury technicznej

Kwota pieniężna otrzymana na podstawie wyroku sądu określona we wniosku jako zwrot zwiększonych nakładów jakie poniosła Pani z uwagi na posadowienie słupów energetycznych nie korzysta również z żadnego innego zwolnienia przewidzianego przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W szczególności nie mają zastosowania do tego przychodu wskazane we wniosku przepisy dotyczące odszkodowań zwolnionych od opodatkowania.

W konsekwencji przychód ten zakwalifikowany jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20.