ITPB1/415-167/09/AK - PIT w zakresie opodatkowania odsetek z tytułu pożyczek udzielanych przez Internet.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 27 lutego 2009 r. (data wpływu 3 marca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek z tytułu pożyczek udzielanych przez Internet - jest nieprawidłowe.

W dniu 3 marca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek z tytułu pożyczek udzielanych przez Internet.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca, będący osobą fizyczną, zamierza korzystać z prowadzonego przez osobę prawną internetowego serwisu typu social lending, którego działalność polega na kojarzeniu ze sobą osób fizycznych, które chcą udzielić lub wziąć pożyczkę. Wnioskodawca, korzystając z serwisu społecznościowego, lokowałby swoje wolne środki, udzielając z wykorzystaniem serwisu pożyczek pieniężnych innym użytkownikom tego serwisu, będącym osobami fizycznymi. Umowy pożyczki zawierane są bezpośrednio pomiędzy pożyczkodawcą oraz pożyczkobiorcą poprzez złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej. Pożyczkodawca może udzielić jednocześnie pożyczek kilku pożyczkobiorcom, przy czym jednorazowa wysokość pożyczki udzielonej jednemu pożyczkobiorcy nie może przekroczyć określonej regulaminem serwisu kwoty (500 zł). Wnioskodawca chciałby udzielać średnio jednej pożyczki w miesiącu w wysokości od 200 - 3. 000 zł w zależności od woli oraz możliwości i dostępności wolnych środków na osobistym koncie Wnioskodawcy. Wnioskodawca jest zatrudniony na umowę o pracę i jedynymi jego dochodami są dochody ze stosunku pracy (łącznie z otrzymywanymi premiami). Środki, które chciałby zainwestować Wnioskodawca są oszczędnościami uzyskanymi z wynagrodzenia za pracę.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy udzielanie przez Wnioskodawcę pożyczek osobom fizycznym za pośrednictwem serwisu typu social lending będzie stanowiło prowadzenie przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, definicję działalności gospodarczej zawiera art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z brzmieniem tego artykułu za działalność gospodarczą albo pozarolniczą działalność gospodarczą uznaje się działalność zarobkową:

Zatem o działalności gospodarczej w rozumieniu powyższej definicji będzie można mówić dopiero w przypadku spełnienia wszystkich wymienionych przesłanek, o ile przychody uzyskane z takiej działalności nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i -4-9.

Według stanowiska Wnioskodawcy, w jego sytuacji nie ma do czynienia z działalnością gospodarczą z następujących zasadniczych powodów:

Zorganizowanie można łączyć z pojęciem przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ k.c., według którego jest ono zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Każdy wykonujący działalność gospodarczą czyni to przy wykorzystaniu przedsiębiorstwa, choć oczywiście poszczególne przedsiębiorstwa różnią się, i to niekiedy dość znacznie, elementami składowymi i stopniem zorganizowania. Są to zarówno przedsiębiorstwa o rozbudowanej strukturze organizacyjnej i majątkowej, jak i przedsiębiorstwa stanowiące niewielki tylko zbiór rzeczy i praw wymienionych w art. 55¹ k.c.

Wydaje się, że o zorganizowaniu świadczy także okoliczność podjęcia decyzji i ich skonkretyzowania w kwestii wyboru siedziby przedsiębiorcy, miejsca wykonywania działalności, określenia adresu dla korespondencji, usytuowania biura, ale również skompletowania wszelkich składników rzeczowych przedsiębiorstwa w taki sposób, by mogły one spełniać określone funkcje gospodarcze.

Zorganizowanie działalności wiąże się nadto z wykonywaniem całego szeregu czynności mieszczących się zarówno w przedmiocie działalności danego przedsiębiorcy, jak i czynności o charakterze organizacyjnym, w taki sposób, by układały się one w racjonalną, efektywną całość. Ważne jest przy tym powierzenie wykonywania funkcji kierowniczych odpowiednim osobom, a nawet, gdy w grę wchodzi jednoosobowa działalność gospodarcza, ustalenie, że sam przedsiębiorca funkcje te będzie sprawował. Nie sposób nie docenić znaczenia działań świadczących także o zorganizowaniu, takich jak: prowadzenie księgowości, posługiwanie się rachunkiem bankowym, a nawet odbiór przesyłek czy obsługa urządzeń biurowych. A. Powałowski (red.), S. Koroluk, M. Pawełczyk, E. Przeszło, K. Trzciński, E. Wieczorek, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, ABC, 2007.>

Mając na uwadze powyższe należy zauważyć, iż Wnioskodawca chcący korzystać z portalu społecznościowego typu social lending w charakterze pożyczkodawcy, nie spełnia w zasadzie żadnego z postulatów odnoszących się do kwestii zorganizowania jego działalności w tym charakterze. Zaznaczenia wymaga, iż Wnioskodawca jest osobą fizyczną, która ma zamiar udzielać pożyczek w miarę dostępności wolnych środków finansowych, które posiada oraz z częstotliwością, której nie da się z góry określić. Zaznaczenia wymaga także, iż nie polega na zorganizowaniu możliwość wykorzystania przez Wnioskodawcę sprzętu biurowego, koniecznego dla udzielenia pożyczki z wykorzystaniem serwisu internetowego social lending, w szczególności komputera i dostępu do Internetu. Tym bardziej, że tego typu działania mogą być wykonywane także np. za pośrednictwem kafejki internetowej czy też przy korzystaniu z uprzejmości osoby trzeciej, zatem posiadanie tego typu własnych urządzeń nie jest konieczne dla dokonywania tego typu czynności. Również nie jest do tego wymagana specjalistyczna wiedza. Fakt istnienia regulaminu serwisu kojarzącego ze sobą osoby stające się następnie stronami umowy pożyczki również nie stanowi o jakiejkolwiek formie zorganizowania samych czynności udzielania takiej pożyczki. Regulamin taki bowiem zawiera, obok postanowień odnoszących się do kształtu umów pożyczki, szereg postanowień dotyczących usług świadczonych przez operatora serwisu. Sama zaś forma zawierania pożyczki jest efektem wykorzystania możliwości postawionych przez kodeks cywilny, który dopuszcza zawieranie umów poprzez oświadczenie woli w formie elektronicznej i sposób ten nie ma żadnego związku ze zorganizowaniem czynności pożyczkodawcy.

Również w wątpliwość należy poddać ciągłość wykonywanej w taki sposób działalności. "Ciągłość działalności gospodarczej to - biorąc pod uwagę znaczenie językowe tej cechy - powtarzające się, regularnie występujące i trwające czynności. Jest przeciwstawna incydentalności, sporadyczności (działalność sporadyczna nie jest działalnością gospodarczą - tak w wyroku NSA z dnia 17 września 1997 r., II SA 1089/96, Pr. Gosp. 1998, nr 1, s. 32), okazjonalności i jednorazowości, nie jest natomiast zaprzeczeniem sezonowości, którą można odnieść do ciągłości działania w pewnym okresie (sezonie). Ciągłość jest - jak można przyjąć - elementem zamiaru podmiotu podejmującego działalność gospodarczą. Nie byłby on skłonny dokonywać wielu czynności legalizujących działalność gospodarczą i przygotowujących ją, gdyby miała ona mieć wymiar jedynie incydentalny, sporadyczny. Wątpliwa byłaby racjonalność takiego działania choćby z uwagi na ponoszone koszty. Doświadczenie życiowe wskazuje raczej na dążenie do uczynienia z działalności gospodarczej stałego (ciągłego) źródła dochodu i czerpania z niej wymiernych korzyści, które pojawiają się w związku i na skutek kontynuacji określonych czynności noszących znamiona działalności gospodarczej. A. Powałowski (red.), S. Koroluk, M. Pawełczyk E. Przeszło, K. Trzciński, E. Wieczorek, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, ABC, 2007.>. "Dana działalność musi być wykonywana w sposób ciągły. Jak się podnosi, celem tej przesłanki jest wyeliminowanie z pojęcia działalności gospodarczej przedsięwzięć jednorazowych (względnie podejmowanych sporadycznie). Komentowaną przesłankę nie należy rozumieć jako konieczność wykonywania działalności bez przerwy (np. przez cały rok, cały miesiąc, a tym bardziej przez cały dzień).

Zdaniem Wnioskodawcy w jego przypadku nie będzie do czynienia z ciągłością prowadzonej działalności. Pożyczki udzielane będą przez Wnioskodawcę sporadycznie, w zależności od aktualnie dostępnych wolnych środków, które otrzymuje Wnioskodawca z tytułu stosunku pracy oraz woli Wnioskodawcy, średnio raz w miesiącu, w przedziale od 200 - 3.000 zł. Warty podkreślenia jest fakt, iż możliwości Wnioskodawcy w udzieleniu pożyczki są ograniczone wysokością wynagrodzenia Wnioskodawcy oraz jego możliwościami poczynienia określonych oszczędności. Gdyby Wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą, w zasadzie powinien być w stanie postawić do inwestycji środki w każdej chwili, co w jego przypadku nie jest możliwe. Nadto, nie w każdym przypadku udzielenia przez Wnioskodawcę pożyczki, będzie miał on na celu wyłącznie osiągnięcie dochodu. Podkreślenia wymaga fakt, iż pożyczki udzielane są innym osobom fizycznym z wykorzystaniem portalu społecznościowego, którego zadanie polega nie tylko wyłącznie na kojarzeniu stron pożyczki, ale także tworzeniu grup społecznościowych, wymianę poglądów, tworzeniu forum itd. Biorąc pod uwagę łącznie wszystkie okoliczności, w jakich udzielona może być taka pożyczka, stwierdzić należy, iż nie spełniają one łącznie warunków ciągłości i zorganizowania, a zatem czynności takie, tj. sporadyczne udzielanie pożyczek innym osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, nie będzie nosiło znamion prowadzenia działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 ustawy o PIT.

Nadto, zgodnie z fragmentem interpretacji Komisji Nadzoru Finansowego zamieszczonej na stronie internetowej serwisu, działalność takiego serwisu typu social lending jest zgodna z prawem i mieści się w granicach swobody umów. Konsekwencją przyjęcia interpretacji, że udzielanie pożyczek z wykorzystaniem serwisu społecznościowego spełnia przesłanki prowadzenia działalności gospodarczej jest zaprzeczenie idei oraz istnienia takiego serwisu, co z kolei jest sprzeczne ze stanowiskiem Komisji Nadzoru Finansowego, który dopuszcza działalność takich serwisów i stwierdza, że jest ona zgodna z prawem.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w postanowieniu Dyrektora Izby Skarbowej w sprawie ITPB1/415-463/08/MR, a mianowicie: "W myśl natomiast art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych działalność gospodarcza albo pozarolniczą działalność gospodarcza oznacza działalność zarobkową:

Co więcej, zgodnie z art. 30a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, "Od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a:

W ocenie Wnioskodawcy odsetki od udzielanych pożyczek są niczym innym jak pożytkami cywilnymi z posiadanych oszczędności, zatem błędnym byłoby przyjęcie, iż inwestowanie jego wolnych środków stanowi prowadzenie działalności gospodarczej. Analogicznie, jak zgodnie z orzeczeniem NSA z dnia 20 lutego 1996 r. (spr. II SA 442/95)"Wynajmowanie lokali stanowi pobieranie pożytków z rzeczy (art. 53 § 2 k.c.) i nie jest prowadzeniem działalności gospodarczej."

Mając na uwadze łącznie argumenty przedstawione w pkt 1 - 3 powyżej, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż udzielanie pożyczek w sposób określony w stanie faktycznym nie stanowi prowadzenia przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej w rozumieniu przepisu art. 5a ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyszczególniono odrębne źródło przychodów w postaci pozarolniczej działalności gospodarczej.

Pojęcie działalności gospodarczej zostało zdefiniowane w art. 5a pkt 6 ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się działalność zarobkową wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych - prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Pojęcie pozarolniczej działalności gospodarczej użyte w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych opiera się na trzech przesłankach:

Literalna wykładnia tego przepisu wskazuje, że jest to działalność zarobkowa, czyli służąca osiąganiu zysków, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, co oznacza, że jest to działalność przygotowana i uporządkowana oraz ma charakter powtarzalny.

Działalność jest wtedy zarobkowa, gdy jest zdolna do potencjalnego generowania zysku, a jej przeznaczeniem jest zapewnienie określonego dochodu. Działalność musi być tak prowadzona i ukierunkowana, aby była w stanie zyski faktycznie osiągnąć. Jednakże brak zysku z podjętych działań noszących znamiona działalności gospodarczej nie oznacza, iż działalność taka nie była faktycznie prowadzona. Prowadzenie bowiem działalności gospodarczej zawsze wiąże się z ryzykiem nieosiągnięcia dochodów. Zarobkowego charakteru nie mają działania, których wyłącznym celem jest zaspokojenie własnych potrzeb osoby podejmującej określone czynności.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wymagają również, aby czynności wykonywane były w sposób zorganizowany i ciągły, przy czym możliwe jest osiąganie dochodów z tego rodzaju działalności bez spełnienia niektórych formalnych elementów organizacji (np. rejestracji urzędowej), gdyż prowadzenie działalności gospodarczej jest kategorią obiektywną, niezależnie od tego, jak działalność tę ocenia sam prowadzący ją podmiot i jak ją nazywa oraz czy dopełnia ciążących na nim obowiązków z działalnością tą związanych.

Za takim rozumieniem pojęcia "zorganizowany" przemawia również definicja słownikowa. Zgodnie z Nowym Słownikiem Poprawnej Polszczyzny Wydawnictwo Naukowe PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego Warszawa 2000, organizować to przygotowywać, zakładać jakieś przedsięwzięcie, bądź w znaczeniu drugim nadawać czemuś reguły, wprowadzać porządek (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu z dnia 7 maja 2008 r. I SA/Op18/08).

Co do kryterium ciągłości w wykonywaniu działalności gospodarczej, to jego wprowadzenie przez ustawodawcę miało na celu wyeliminowanie z pojęcia działalności gospodarczej przedsięwzięć o charakterze incydentalnym i sporadycznym. Ciągłość w wykonywaniu działalności gospodarczej oznacza względnie stały zamiar jej wykonywania. Nie wyklucza on jednak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej tylko sezonowo lub do czasu osiągnięcia postawionego przez dany podmiot celu i to bez względu na okres, w którym cel ten miałby być realizowany. Do zachowania ciągłości wystarczające jest, aby z całokształtu okoliczności sprawy wynikał zamiar powtarzania określonego zespołu konkretnych działań w celu osiągnięcia efektu w postaci zarobku.

Przez powtarzalność rozumie się cały szereg wielokrotnie powtarzanych czynności podejmowanych w konkretnym celu. Taki zespół wielokrotnie powtarzanych czynności, (nie zaś czynności sporadyczne, oderwane od siebie, nie powiązane ze sobą) w dziedzinie wytwórczej, usługowej lub handlowej podejmowanych w celach zarobkowych i na własny rachunek, można uznać za prowadzenie działalności gospodarczej.

Wobec powyższego, w celu zakwalifikowania działań podjętych przez Wnioskodawcę do działalności gospodarczej należało ocenić zamiar, okoliczności i cel działań związanych z udzielaniem pożyczek przez Internet.

W przedstawionym stanie faktycznym czynności związane z udzielaniem pożyczek przez Internet prowadzone za pośrednictwem serwisu internetowego typu social lending, noszą znamiona pozarolniczej działalności gospodarczej w świetle przytoczonej powyżej definicji. Z wniosku wynika iż opisane czynności podejmowane są w celu zarobkowym we własnym imieniu i na własny rachunek. Pożyczki te udzielane są w sposób zorganizowany, tzn. Wnioskodawca, aby móc udzielać pożyczek musiał się podporządkować regułom wyznaczonym przez system, musiał posiadać sprzęt komputerowy, dostęp do Internetu. Będzie to przygotowane i zorganizowane przedsięwzięcie. Natomiast o ciągłym wykonywaniu działalności świadczy fakt, iż jak wskazano we wniosku pożyczki mają być udzielane średnio raz w miesiącu, co w sposób dostateczny przemawia za tym iż nie ma w tym przypadku mowy o sporadycznym czy jednorazowym wydarzeniu.

Tak więc, udzielając pożyczek przez Internet Wnioskodawca będzie wykonywał działania, które - podjęte w sposób zorganizowany i ciągły, na własny rachunek - będą miały na celu osiągnięcie zysku z udzielania pożyczek, co jest charakterystyczne dla przedsięwzięć realizowanych w ramach działalności gospodarczej.

W konsekwencji do uzyskiwanych przez Wnioskodawcę przychodów polegających na stałym, wielokrotnym udzielaniu pożyczek przez Internet, dochód ten należy traktować jako dochód, którego źródłem jest pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Wbrew twierdzeniom Wnioskodawcy, nie można przychodów z opisanych we wniosku czynności zakwalifikować do źródła "kapitały pieniężne". Przytoczony we wniosku przepis art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że zryczałtowany podatek dochodowy pobiera się od odsetek od pożyczek z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej. Z treści tego przepisu wynika wprost, iż przewidziany w nim sposób opodatkowania nie dotyczy przychodów z tytułu udzielania pożyczek w ramach działalności gospodarczej, a - jak uprzednio wykazano - Wnioskodawca zamierza taką właśnie działalność prowadzić. Powyższego nie zmienia fakt, iż dla Wnioskodawcy będzie to uboczne, poza stosunkiem pracy, źródło dochodu.

Reasumując, mając na uwadze przepisy prawa podatkowego oraz przedstawiony stan faktyczny należy uznać, iż przychody uzyskiwane z tytułu udzielania pożyczek przez Internet stanowić będą przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Wskazać przy tym należy, że niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie skutków podatkowych w przedstawionym stanie faktycznym, nie rozstrzyga zaś kwestii legalności podejmowanych czynności i zgodności z odrębnymi przepisami.

Odnośnie cytowanych we wniosku wyroków NSA, oraz interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej, na które powołał się Wnioskodawca, organ podatkowy wyjaśnia, że zostały one wydane w indywidualnej sprawie i nie wiążą organu podatkowego do wydania interpretacji indywidualnej.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu datowania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, 87 - 100 Toruń, ul. Św. Jakuba 20.