ITPB1/415-1279/11/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 19 grudnia 2011 r. (data wpływu 23 grudnia 2011 r.) uzupełnionym pismem z dnia 12 marca 2012 r. (data wpływu 19 marca 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika - jest prawidłowe.

W dniu 23 grudnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązków płatnika.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca jako jednostka samorządu terytorialnego na mocy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego jest zobowiązany do tworzenia warunków zaspokajania potrzeb mieszkalnych wspólnoty samorządowej. W imieniu Wnioskodawcy zadania te realizuje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, której 100% udziałowcem jest Gmina. Spółka ta na podstawie umowy m.in. zarządza gminnym zespołem mieszkaniowym, zawiera w imieniu i na rzecz Gminy umowy najmu, pobiera i rozlicza należności czynszowe związane z używaniem gminnego zasobu komunalnego oraz ich windykacją. W celu poprawienia ściągalności należności z tytułu najmu mieszkań planowane są działania umożliwiające dłużnikom odpracowanie zaległości. Z dłużnikami, których zaległości powstały w wyniku niepłacenia czynszu z tytułu najmu lokalu i opłat za jego użytkowanie oraz z osobami bez tytułu prawnego do lokalu, którym zostały wypowiedziane umowy najmu lub zasądzone eksmisje zawarte będą aneksy do umowy najmu bądź porozumienia. Określony w umowie najmu sposób zapłaty czynszu i opłat za użytkowanie, wobec niewywiązywania się dłużnika ze zobowiązania pieniężnego, zgodnie z art. 453 i 659 Kodeksu cywilnego - płatność zostanie zastąpiona świadczeniem rzeczowym. Jego przedmiotem będzie świadczenie czynności porządkowych i usługowych, które nie są realizowane w ramach umów z firmami zewnętrznymi bądź wyłonionymi w drodze przetargu, w wartości nie wyższej niż kwota zaległości czynszowych. Wnioskodawca nadmienia, iż celem takiego postępowania będzie doprowadzenie do wygaśnięcia istniejącego między stronami zobowiązania (w tym przypadku powstałego z tytułu zaległego czynszu i odszkodowań) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego rodzaju niż określone w treści pierwotnej umowy. Zobowiązanie wówczas wygaśnie, przy czym niezbędną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania, poza umową stron, będzie rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy u najemców lokali komunalnych i osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego powstanie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych w związku z odpracowaniem przez nich zobowiązań z tytułu zaległych czynszów, czy w związku z powyższym Wnioskodawca będzie płatnikiem podatku powstałego w ten sposób.

Zdaniem Wnioskodawcy, u najemców lokali komunalnych oraz osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego w związku z odpracowaniem zaległego czynszu nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu, a co za tym idzie Gmina nie będzie płatnikiem w tym zakresie i nie powstanie po jej stronie obowiązek poboru z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych. W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy - Kodeks cywilny, czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Gmina stoi na stanowisku, że wszystkie spłaty długów są dla dłużnika obojętne podatkowo, zatem dłużnik świadczący pracę w zamian za wygaśnięcie ciążącego na nim zobowiązania nie uzyskuje przychodów, o których mowa w art. 11 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.), przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl postanowień art. 659 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju.

W świetle powyższego wynajmujący zobowiązany jest do zapłaty czynszu najemcy, przy czym zapłata może być oznaczona w świadczeniach innego rodzaju niż pieniądze.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn. Dz. U. Nr 31, poz. 266 z późn. zm.) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (art. 18 ust. 2 ww. ustawy).

Natomiast w myśl art. 18 ust. 3 ww. ustawy osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca jako jednostka samorządu terytorialnego na mocy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego jest zobowiązana do tworzenia warunków zaspokajania potrzeb mieszkalnych wspólnoty samorządowej. W celu poprawienia ściągalności należności z tytułu najmu mieszkań planowane są działania umożliwiające dłużnikom odpracowanie zaległości. Z dłużnikami, których zaległości powstały w wyniku, niepłacenia czynszu z tytułu najmu lokali i opłat za jego użytkowanie oraz z osobami zajmującymi lokale bez tytułu prawnego, którym zostały wypowiedziane umowy najmu lub zasądzone eksmisje zawarte będą aneksy do umowy najmu bądź porozumienia. Określony w umowie najmu sposób zapłaty czynszu i opłat za użytkowanie, wobec niewywiązywania się dłużnika z zobowiązania pieniężnego, zgodnie z art. 453 i 659 Kodeksu cywilnego - płatność zostanie zastąpiona świadczeniem rzeczowym. Jego przedmiotem będzie świadczenie czynności porządkowych i usługowych, które nie są realizowane w ramach umów z firmami zewnętrznymi bądź wyłonionymi w drodze przetargu, w wartości nie wyższej niż kwota zaległości czynszowych. Celem takiego postępowania będzie doprowadzenie do wygaśnięcia istniejącego między stronami zobowiązania.

Zgodnie z brzmieniem art. 453 (zdanie pierwsze) Kodeksu cywilnego, jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.

Jest to instytucja prawna zwana datio in solutum (świadczenie zamiast wykonania). Celem niniejszego jest wygaśnięcie istniejącego pomiędzy stronami zobowiązania (w tym przypadku do zapłaty czynszu albo odszkodowania za korzystanie z lokalu bez tytułu prawnego) poprzez spełnienie przez dłużnika świadczenia innego niż określone w treści pierwotnej umowy oraz łączącego strony nienazwanego stosunku prawnego wynikającego z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zobowiązanie wówczas wygasa tak, jakby wygasło przez zwykłe wykonanie (np. przez zapłatę uzgodnionej pierwotnie kwoty), przy czym konieczną przesłanką wygaśnięcia zobowiązania - poza umową stron - jest rzeczywiste dokonanie świadczenia przez dłużnika.

Przechodząc do podatkowych aspektów opisanych czynności, stwierdzić należy, że spłaty istniejących długów są dla dłużników obojętne podatkowo, nie można bowiem z faktu świadczenia pracy w zamian za wygaśnięcie ciążącego na dłużniku zobowiązania wywieść, że dłużnik uzyskuje przychody, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Faktu tego nie zmienia to, że umowy najmu zostały wypowiedziane i rozwiązane przez Wnioskodawcę, wskutek czego ustał łączący strony stosunek prawny najmu, bowiem byłego lokatora wiąże z właścicielem lokalu - wynikający z art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego - nienazwany stosunek prawny polegający na tym, że były lokator jest zobowiązany uiszczać na rzecz Wnioskodawcy do czasu opróżnienia lokalu odszkodowanie za jego zajmowanie bez tytułu prawnego.

Wobec powyższego, po stronie najemców lokali mieszkalnych jak i osób, które zobowiązane są do uiszczania odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w związku z odpracowaniem przez nich zobowiązań z tytułu zaległości czynszowych, a co za tym idzie na Wnioskodawcy nie ciąży obowiązek poboru z tego tytułu zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu jej datowania.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ul. Emilii Plater 1, 10-562 Olsztyn po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.