IPTPP2/443-307/11-4/BM - Obowiązek wystawienia faktury VAT z tytułu wydania samochodu osobowego na podstawie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie oraz obowiązek odprowadzenia podatku VAT z tego tytułu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 5 maja 2011 r. (data wpływu do Biura Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Tryb. 4 lipca 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 18 lipca 2011 r. (data wpływu 20 lipca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie

* obowiązku wystawienia faktury z tytułu wydania przewłaszczonego towaru - jest prawidłowe,

* obowiązku odprowadzenia podatku z ww. faktury - jest nieprawidłowe.

W dniu 6 maja 2011 r. do Biura Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku wystawienia faktury na rzecz X z tytułu wydania przewłaszczonego towaru oraz obowiązku odprowadzenia podatku z ww. faktury.

W związku z § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, pismem z dnia 29 czerwca 2011 r., przesłało ww. wniosek Dyrektorowi Izby Skarbowej w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim (data wpływu 4 lipca 2011 r.), celem załatwienia zgodnie z właściwością miejscową.

Pismem z dnia 18 lipca 2011 r. ww. wniosek został uzupełniony w zakresie doprecyzowania zaistniałego stanu faktycznego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca zawarł z (...) Bank umowę kredytu na zakup pojazdu przez przedsiębiorcę na samochód marki (...).

Zgodnie z § 5 umowy kredytowej na zabezpieczenie spłaty tego kredytu - zawarł w tym samym dniu umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie - zakupionego na kredyt samochodu marki (...), numer nadwozia (...), wyprodukowanego w 2008 r.. Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie - Wnioskodawca będący przewłaszczającym przeniósł na (...) Bank udział w 49/100 w prawie własności ww. pojazdu, z zastrzeżeniem, że jeżeli spłaci w całości zobowiązanie wynikające z umowy kredytu, to przeniesienie udziału w 49/100 w prawie własności ww. pojazdu na Bank ustanie. Jednocześnie, zgodnie z § 2 ust. 5 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie - Przewłaszczający zobowiązał się do przeniesienia pozostałego udziału w 51/100 prawie własności ww. pojazdu, z zastrzeżeniem, że nastąpi to jeżeli nie zapłaci co najmniej dwóch kolejnych (pełnych) rat kredytu w terminie z umowy kredytu lub jeżeli roszczenie wynikające z umowy kredytu stanie się wymagalne.

Na podstawie § 2 ust. 6 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie - z chwilą ziszczenia się warunku z ust. 5 § 2 tej umowy (tj. jeżeli nie zapłaci co najmniej dwóch kolejnych (pełnych) rat kredytu w terminie z umowy kredytu lub jeżeli roszczenie wynikające z umowy kredytu stanie się wymagalne) - Bank stanie się jedynym właścicielem pojazdu bez konieczności składania jakiegokolwiek oświadczenia woli przez strony umowy.

Wnioskodawca nie zapłacił dwóch kolejnych rat spłaty kredytu, przez co Bank wypowiedział mu umowę kredytową i wezwał do wydania mu przedmiotu zabezpieczenia kredytu, tj. ww. pojazdu.

Następnie Bank wszczął przeciwko Wnioskodawcy egzekucję na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, o czym Komornik poinformował pismem. W porozumieniu z Bankiem Wnioskodawca "sprzedał" ww. pojazd i wystawił z tytułu tej sprzedaży fakturę VAT, nie otrzymując żadnej zapłaty i tylko dokumentując tym samym wobec Banku wartość rynkową ww. pojazdu - w celu ustalenia wobec Banku wysokości kredytu pozostałej jeszcze do spłaty, po odjęciu wartości rynkowej ww. pojazdu.

Po tej "sprzedaży" Bank poinformował Zainteresowanego, że w wyniku postępowania windykacyjnego został sprzedany przedmiot kredytu z ww. umowy kredytu. Jednocześnie komornik na wniosek wierzyciela, postanowieniem z dnia zawiesił postępowanie egzekucyjne. W zaistniałej sytuacji Wnioskodawca ma wątpliwość czy powinien był wystawić ww. fakturę.

W piśmie z dnia 18 lipca 2011 r., stanowiącym uzupełnienie wniosku, Wnioskodawca wskazał, iż przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia pojazdu marki w całości. W dniu na rzecz Banku nastąpiło wydanie pojazdu marki (...) (będącego przedmiotem przewłaszczenia na skutek braku zapłaty przez Wnioskodawcę dwóch kolejnych rat kredytu i wypowiedzenia umowy kredytowej). Tzw. porozumienie z Bankiem miało jedynie charakter ustny (wynikało tylko z rozmowy z pracownikiem tego Banku) i polegało tylko na tym, że Wnioskodawca miał wystawić fakturę VAT z tytułu"sprzedaży" samochodu, czego Wnioskodawca nie rozumiał, ale się zgodził, nie chcąc być w konflikcie z bankiem, w którym ma niespłacony kredyt. Wnioskodawca uważa, że Bank zawarł jakieś porozumienie w tym zakresie z (...), jednakże zaznacza, że nie posiada więcej wiedzy na ten temat. (...) fakturę Wnioskodawcy przyjął i w sprawie tej faktury kontaktowano się z Wnioskodawcą. Jednocześnie Wnioskodawca zaznaczył, że od dnia (...) nie był ani właścicielem ani nawet posiadaczem ww. pojazdu. Dokonując "transakcji" (polegającej na wystawieniu faktury VAT) z firmą (...) nie posiadał upoważnienia ani pełnomocnictwa Banku (wynikało to tylko z rozmowy z pracownikiem Banku, że miał jedynie tę fakturę wystawić).

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca, jako podatnik, powinien wystawić fakturę VAT za sprzedaż samochodu marki (...), wyprodukowanego w 2008 r. na rzecz (...) (i tym samym odprowadzić z tej faktury 22% podatek od towarów i usług), czy też nie powinien był wystawić tej faktury (i tym samym nie powinien odprowadzać od niej 22% podatku od towarów i usług).

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - podstawowa stawka podatku od towarów i usług wynosiła 22% do dnia 31 grudnia 2010 r.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ww. ustawy - obowiązek podatkowy powstaje z chwila wydania towaru lub wykonania usługi, m.in. z zastrzeżeniem ust. 4. Zgodnie bowiem art. 19 ust. 4 ww. ustawy - jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.

Na podstawie art. 2 pkt 22 ww. ustawy, przez sprzedaż rozumie się m.in. odpłatną dostawę towaru.

Zgodnie zaś z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, a w myśl art. 106 ust. 1 ww. ustawy, ci podatnicy są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że nie powinien był wystawiać faktury VAT za sprzedaż samochodu marki (...) na rzecz (...) (i tym samym nie powinien odprowadzić z tej faktury 22% podatku od towarów i usług), ponieważ z powodu niezapłacenia dwóch kolejnych rat kredytu w terminie oraz wymagalności roszczenia z umowy kredytu - na podstawie § 2 ust. 6 w związku z § 2 ust. 5 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie - Bank stał się właścicielem całego ww. pojazdu, bez składania jakiegokolwiek oświadczenia, przez co Wnioskodawca nie będąc właścicielem nie mógł go sprzedać. Nie nastąpiła też odpłatna dostawa towaru na rzecz (...) (bo było to nieodpłatne rozliczenie związane ze spłatą kredytu, w tym ustaleniem wartości rynkowej ww. pojazdu).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie:

* obowiązku wystawienia faktury na rzecz (...) z tytułu wydania przewłaszczonego towaru - jest prawidłowe,

* obowiązku odprowadzenia podatku z ww. faktury - jest nieprawidłowe.

Z uwagi na okoliczność, iż przedstawiony stan faktyczny dotyczy dostawy, która miała miejsce w grudniu 2010 r., niniejszą interpretację wydaje się w oparciu o stan prawny obowiązujący tym okresie rozliczeniowym.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:

Przez dostawę towarów - stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy - uważa się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Według art. 2 pkt 6 ustawy, towarami są rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Z powyższego wynika, że istotą dostawy towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Mowa jest tu o tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi tu o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu "prawo do rozporządzania jak właściciel" nie można interpretować jako "prawa własności".

Czynności przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel musi zatem towarzyszyć wydanie przedmiotowych towarów. Tylko wówczas powstanie obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności, ponieważ w myśl art. 19 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.

Zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy, jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Według art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Stosownie do art. 106 ust. 1 ustawy podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, ust. 4 i ust. 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Przy czym, według art. 2 pkt 22 ustawy, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

W myśl art. 108 ust. 1 ustawy, w przypadku, gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.

Szczegółowe zasady wystawiania faktur, dane, które powinny zawierać oraz sposób i okres ich przechowywania zostały określone w rozdziale 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 212, poz. 1337 z późn. zm.). W myśl § 9 ust. 1 ww. rozporządzenia fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem § 10-12.

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie należy do umów nienazwanych i jest zawierana na podstawie przepisów art. 155, art. 156 oraz art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Jej istotą jest zabezpieczenie wierzytelności przez przeniesienie przez dłużnika własności jego oznaczonej rzeczy (oznaczonych rzeczy) na wierzyciela z równoczesnym zobowiązaniem wierzyciela do korzystania z rzeczy w sposób oznaczony w umowie i do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika po zaspokojeniu zabezpieczonej wierzytelności. W przypadku niespełnienia świadczenia przez dłużnika wierzyciel może zaspokoić się z rzeczy - według wcześniejszego umownego uzgodnienia - przez definitywne zachowanie własności rzeczy, jej sprzedaż, wynajęcie itp.

W związku z powyższym uznać należy, iż samo zawarcie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie wierzytelności nie jest czynnością skutkującą powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT i obowiązku wystawienia faktury. Dopiero wydanie towarów będących przedmiotem przewłaszczenia, w związku z zawartą umową, przesądza o uznaniu tej czynności za odpłatną dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca, w dniu (...), zawarł umowę kredytu z Bank na zakup pojazdu marki (...) Zgodnie z § 5 umowy kredytowej na zabezpieczenie spłaty tego kredytu - zawarł w tym samym dniu (...) umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie.

W myśl § 2 ust. 1 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, Wnioskodawca będący przewłaszczającym przeniósł na Bank udział w 49/100 w prawie własności ww. pojazdu, z zastrzeżeniem, że jeżeli spłaci w całości zobowiązanie wynikające z umowy kredytu, to przeniesienie udziału 49/100 w prawie własności ww. pojazdu na Bank ustanie. Jednocześnie, zgodnie z § 2 ust. 5 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, Przewłaszczający zobowiązał się do przeniesienia pozostałego udziału 51/100 w prawie własności ww. pojazdu, z zastrzeżeniem, że nastąpi to jeżeli nie zapłaci co najmniej dwóch kolejnych (pełnych) rat kredytu w terminie z umowy kredytu lub jeżeli roszczenie wynikające z umowy kredytu stanie się wymagalne. Na podstawie § 2 ust. 6 umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, z chwilą ziszczenia się warunku z ust. 5 § 2 tej umowy, Bank stanie się jedynym właścicielem pojazdu bez konieczności składania jakiegokolwiek oświadczenia woli przez strony umowy.

Wnioskodawca nie zapłacił dwóch kolejnych rat spłaty kredytu, przez co Bank wypowiedział mu umowę kredytową pismem z dnia (...) i pismem z dnia (...) wezwał do wydania mu przedmiotu zabezpieczenia kredytu, tj. ww. pojazdu.

Wydanie przedmiotowego pojazdu na rzecz Banku nastąpiło w dniu (...)

W porozumieniu z Bankiem Wnioskodawca "sprzedał" ww. pojazdu na rzecz (...) i wystawił z tytułu tej sprzedaży fakturę VAT nie otrzymując żadnej zapłaty i tylko dokumentując tym samym wobec Banku wartość rynkową ww. pojazdu - w celu ustalenia wobec Banku wysokości kredytu pozostałej jeszcze do spłaty, po odjęciu wartości rynkowej ww. pojazdu.

Biorąc pod uwagę stan faktyczny przedstawiony we wniosku oraz wskazane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, iż Wnioskodawca zobowiązany był do wystawienia na rzecz Banku faktury VAT stwierdzającej dokonanie odpłatnej dostawy towarów w postaci ruchomości (pojazdu), będącej przedmiotem umowy przewłaszczenia, czyli stwierdzającej uzyskanie przez wierzyciela - Bank prawa do swobodnego rozporządzania przedmiotową ruchomością. Faktura VAT winna być wystawiona nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru, zgodnie z § 9 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.

Należy stwierdzić, że faktura VAT jest dokumentem sformalizowanym (potwierdzającym zaistnienie określonej zaszłości gospodarczej), który powinien spełniać szereg wymogów przewidzianych przepisami prawa. Prawidłowość materialno - prawna faktury VAT zachodzi wówczas, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt sprzedaży określonych towarów lub usług lub też otrzymania zaliczki.

Z uwagi na fakt, iż w przedmiotowym stanie faktycznym wydanie towaru (pojazdu) nastąpiło na rzecz Banku, który mógł nim rozporządzać jak właściciel, tym samym wystawienie faktury na rzecz firmy (...) było nieprawidłowe.

Jednak należy zwrócić uwagę na przywołany wyżej przepis art. 108 ust. 1 ustawy. Przepis ten wprowadza specyficzną instytucję obowiązku zapłaty podatku w razie wystawienia faktury. Z punktu widzenia stosowania komentowanego przepisu nieistotna jest przyczyna takiego zachowania podatnika, którą może być zarówno nieświadomy błąd czy niepewność co do zaistnienia obowiązku podatkowego, jak i świadome działanie.

We wszystkich powyższych przypadkach podmioty wystawiające fakturę obowiązane są do zapłaty kwoty podatku wynikającego z takich faktur.

Zatem, skoro wydanie towaru nastąpiło na rzecz Banku, a nie firmy (...), to nieprawidłowym było wystawienie faktury VAT. Jednak wobec faktu wystawienia tej faktury i wprowadzenia jej do obrotu, na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy Wnioskodawca obowiązany jest do zapłaty kwoty podatku należnego z niej wynikającej.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.