IPTPP1/443-358/13-4/MG - Obowiązek skorygowania podatku naliczonego na podstawie przepisów art. 89b ustawy o podatku od towarów i usług w sytuacji uregulowania przez podatnika należności, wynikającej z faktury wystawionej przez kontrahenta, w drodze kompensaty wzajemnych i wymagalnych należności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 maja 2013 r. (data wpływu 16 maja 2013 r.) uzupełnionym pismem z dnia 27 czerwca 2013 r. (data wpływu 1 lipca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku dokonania pomniejszenia podatku VAT naliczonego zgodnie z art. 89b - jest prawidłowe.

W dniu 16 maja 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie obowiązku dokonania pomniejszenia podatku VAT naliczonego zgodnie z art. 89b.

Pismem z dnia 27 czerwca 2013 r. (data wpływu 1 lipca 2013 r.) uzupełniono wniosek w zakresie doprecyzowania opisu stanu faktycznego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca otrzymał zawiadomienie od Firmy Przedsiębiorstwo z siedzibą w..., że w deklaracji VAT-7 za m-c marzec 2013 r. zgodnie z art. 89a ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) dokonano korekty podatku VAT należnego o kwotę 4.591,46 zł. Ponadto w zawiadomieniu wskazano, że zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT dłużnik jest zobowiązany do pomniejszenia podatku naliczonego podlegającego odliczeniu o kwotę podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, poprzez korektę deklaracji za okres, w którym dokonano odliczenia.

Według Wierzyciela przedmiotowe zawiadomienie dotyczy kwoty podatku VAT należnego wynikającego z niezapłaconej faktury VAT Nr.. z dnia 23 sierpnia 2011 r. o wartości brutto 24.554,35 zł W księgach rachunkowych Wnioskodawcy takie zobowiązanie (dług) wobec ww. firmy nie istnieje, ponieważ przedmiotowa faktura w oparciu o Kompensatę umowną z dnia 2 grudnia 2011 r. została skompensowana z fakturą VAT Nr.. z dnia 2 grudnia 2011 r. o wartość brutto 25.727,65 zł, wystawioną przez Wnioskodawcę będącego w tym przypadku Sprzedawcą.

Wnioskodawca poinformował Kontrahenta o dokonywaniu takiej kompensaty. Zasadność dokonania kompensaty jest kwestionowana przez Kontrahenta, w ten sposób, iż wystąpił on przeciwko Wnioskodawcy na drogę sądową w postępowaniu o zapłatę. Natomiast Wnioskodawca wnosi w tym postępowaniu o oddalenie powództwa, stojąc na stanowisku, iż zapłaty dokonał w formie kompensaty. Postępowanie sądowe jest w toku.

Termin płatności na fakturze upłynął 6 września 2011 r. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Zobowiązanie Wnioskodawcy zostało skompensowane z należnością. Wnioskodawca wystawił fakturę na prace budowlane i rozliczył ją w drodze kompensaty. Z tytułu kompensaty pozostało do dopłaty dla firmy- 1.283,31 zł i kwota ta została zapłacona przelewem na konto bankowe firmy w dniu 19 grudnia 2011 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawca ma obowiązek dokonać pomniejszenia podatku VAT naliczonego zgodnie z regulacją zawartą w art. 89b ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, po otrzymaniu od Kontrahenta zawiadomienia o dokonaniu korekty podatku należnego na podstawie art. 89a ust. 6 tejże ustawy.

Zdaniem Wnioskodawcy, pomimo otrzymanego zawiadomienia o dokonaniu korekty podatku należnego nie ma podstaw prawnych do skorygowania podatku naliczonego podlegającego odliczeniu lub w przypadku jego braku, do odpowiedniego powiększenia kwoty podatku należnego w oparciu o art. 89b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług albowiem nieuregulowana należność u Wnioskodawcy nie istnieje.

Powołany art. 89a ust. 2 dopuszcza możliwość dokonania korekty podatku należnego, który powstał w związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług na terytorium kraju, w sytuacji gdy nabywca towaru bądź usługi, nie dokonał zapłaty na rzecz dostawcy.

Wnioskodawca dokonał zapłaty poprzez kompensatę należności i zobowiązania. Wskazane regulacje zdaniem Wnioskodawcy nie mogą oznaczać, że w wyniku otrzymania zawiadomienia od Wierzyciela o skorzystaniu z ulgi za złe długi, podatnik - dłużnik ma obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego, bez względu na to czy dług faktycznie istnieje.

Taka interpretacja art. 89b ustawy o VAT byłaby sprzeczna z zasadą neutralności VAT, gdyż prowadziłaby do możliwości nadużycia praw przez podatnika - sprzedawcę w oparciu jedynie o jego twierdzenie i przedstawione przez niego dokumenty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z brzmieniem art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Mając na względzie powyższe należy wskazać, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów usług dostawa towarów bądź świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu, gdy mają charakter odpłatny, przy czym ustawodawca nie zdefiniował pojęcia odpłatności, jak również nie wskazał formy, w jakiej ma ona nastąpić.

Zasady rozliczenia podatku w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności zostały określone w przepisach art. 89a i art. 89b ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342), do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy art. 89a i art. 89b ustawy zmienianej w art. 11 (tekst jedn.: ustawy o podatku od towarów i usług), w brzmieniu dotychczasowym, z zastrzeżeniem ust. 2.

W świetle art. 23 ust. 2 ww. ustawy zmieniającej, przepisy art. 89a i art. 89b ustawy zmienianej w art. 11, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się również do wierzytelności powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, których nieściągalność została, zgodnie z art. 89a ust. 1a ustawy zmienianej w art. 11, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, uprawdopodobniona po dniu 31 grudnia 2012 r.

Nowe zasady stosowania tzw. ulgi za złe długi mają zastosowanie do wierzytelności, które powstały od dnia 1 stycznia 2013 r. oraz wierzytelności powstałych przed tą datą, których nieściągalność została uprawdopodobniona (zgodnie z nowymi zasadami) już w 2013 r. tj. w 2013 r. upłynął 150. dzień od dnia upływu terminu ich płatności. Oznacza to, że tylko w takich sytuacjach dłużnik jest zobowiązany do dokonania obowiązkowej korekty podatku naliczonego niezależnie od zachowania wierzyciela, a więc obowiązek dokonania korekty ciąży na dłużniku niezależnie od faktu, czy jego wierzyciel skorzystał z ulgi za złe długi, o których mowa w art. 89a ustawy, czy też nie.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca otrzymał zawiadomienie od Firmy Przedsiębiorstwo z siedzibą w..., że w deklaracji VAT-7 za m-c marzec 2013 r. zgodnie z art. 89a ust. 6 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług dokonano korekty podatku VAT należnego o kwotę 4.591,46 zł. Ponadto w zawiadomieniu wskazano, że zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy o VAT dłużnik jest zobowiązany do pomniejszenia podatku naliczonego podlegającego odliczeniu o kwotę podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur, poprzez korektę deklaracji za okres, w którym dokonano odliczenia.

Według Wierzyciela przedmiotowe zawiadomienie dotyczy kwoty podatku VAT należnego wynikającego z niezapłaconej faktury VAT z dnia 23 sierpnia 2011 r. o wartości brutto 24.554,35 zł W księgach rachunkowych Wnioskodawcy takie zobowiązanie (dług) wobec ww. firmy nie istnieje, ponieważ przedmiotowa faktura w oparciu o Kompensatę umowną z dnia 2 grudnia 2011 r. została skompensowana z fakturą VAT z dnia 2 grudnia 2011 r. o wartość brutto 25.727,65 zł, wystawioną przez Wnioskodawcę będącego w tym przypadku Sprzedawcą.

Wnioskodawca poinformował Kontrahenta o dokonywaniu takiej kompensaty. Zasadność dokonania kompensaty jest kwestionowana przez Kontrahenta, w ten sposób, iż wystąpił on przeciwko Wnioskodawcy na drogę sądową w postępowaniu o zapłatę. Natomiast Wnioskodawca wnosi w tym postępowaniu o oddalenie powództwa, stojąc na stanowisku, iż zapłaty dokonał w formie kompensaty. Postępowanie sądowe jest w toku.

Termin płatności na fakturze upłynął 6 września 2011 r. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Zobowiązanie Wnioskodawcy zostało skompensowane z należnością. Wnioskodawca wystawił fakturę na prace budowlane i rozliczył ją w drodze kompensaty. Z tytułu kompensaty pozostało do dopłaty dla firmy- 1.283,31 zł i kwota ta została zapłacona przelewem na konto bankowe firmy w dniu 19 grudnia 2011 r.

Mając na uwadze przedstawione przez Wnioskodawcę okoliczności sprawy, należy wskazać, iż w niniejszej sprawie będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług obowiązujące przed dniem 1 stycznia 2013 r.

Zgodnie z art. 89a ust. 1 ustawy, podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, z zastrzeżeniem ust. 2-5. Korekta podatku dotyczy również kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności odpisanej jako nieściągalna lub której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Natomiast, w myśl art. 89a ust. 1a ustawy, nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Na podstawie art. 89a ust. 2 ustawy, przepis ust. 1 stosuje się w przypadku, gdy spełnione są następujące warunki:

Mając na uwadze ww. przepisy oraz fakt, iż Wnioskodawca jest dłużnikiem należy wskazać, iż przepis art. 89a ustawy, nie ma zastosowania do korekt dokonywanych przez Wnioskodawcę jako dłużnika. Przepis art. 89a ustawy odnosi się bowiem do korekt podatku należnego, dotyczy więc korekty dokonywanej przez kontrahenta Wnioskodawcy.

Odnośnie sytuacji, w której znalazł się Wnioskodawca, należy przeanalizować przepis art. 89b ustawy. Zgodnie z art. 89b ust. 1 ustawy, w przypadku otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w art. 89a ust. 2 pkt 6 i nieuregulowania należności w terminie 14 dni od dnia otrzymania tego zawiadomienia, podatnik (dłużnik) jest obowiązany do odpowiedniego pomniejszenia podatku naliczonego podlegającego odliczeniu lub w przypadku jego braku, do odpowiedniego powiększenia kwoty podatku należnego, o kwotę podatku wynikającą z nieuregulowanych faktur, poprzez korektę deklaracji za okres, w którym dokonał odliczenia.

Zgodnie natomiast z art. 89b ust. 2 ustawy, w przypadku częściowego uregulowania należności przed upływem terminu, o którym mowa w ust. 1, korekta dotyczy podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności.

Należy podkreślić, że powyższe przepisy mają na celu uregulowanie sytuacji, do których dochodzi często w obrocie gospodarczym, a mianowicie, gdy kontrahent pomimo wcześniejszego zobowiązania nie uiszcza zapłaty za dostarczony towar czy też wykonaną usługę. Jest to sytuacja wyjątkowo niekorzystna dla sprzedawcy, ponieważ nie tylko traci on pieniądze, ale również jest zobowiązany do zapłaty należnego VAT, jaki powstał z tytułu dokonanej transakcji. Jednocześnie nabywca towaru lub usługi ma możliwość odliczenia podatku naliczonego. Nie ma znaczenia dla celów poboru VAT kwestia, czy podatnik otrzymał zapłatę za dostarczony nabywcy towar lub wykonaną na jego rzecz usługę. Takie nieuregulowane wierzytelności określa się mianem "złych długów".

Racjonalny ustawodawca wprowadził jednakże regulację prawną pozwalającą na zminimalizowanie negatywnych skutków jakie powstają dla sprzedawcy, w sytuacji gdy nierzetelny nabywca nie zapłaci za towar lub też wykonaną usługę. Mowa tu o instytucji noszącej nazwę "ulga za złe długi".

Skorzystanie z ulgi na złe długi przez podatnika-sprzedawcę i skorygowanie przezeń podatku należnego wiąże się bowiem z obowiązkami w zakresie korekty podatku naliczonego przez podatnika-nabywcę. Zastosowanie trybu korekty podatku powoduje de facto, że konstrukcyjnie przestaje istnieć podatek należny, przez co przestaje też faktycznie istnieć podatek naliczony, który można by odliczyć. Stąd też konieczna jest korekta podatku naliczonego. Element ten realizuje podstawową cechę podatku od towarów i usług, jaką jest jego neutralność. Tak więc warunkiem skorzystania z ulgi za złe długi jest po prostu istnienie długu.

Regulacje dotyczące potrącania wzajemnych wierzytelności zawierają przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 498 § 1 i 2 tej ustawy, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wierzytelności niższej.

W myśl art. 499 Kodeksu cywilnego, potrącenia dokonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Powyższe oznacza, iż potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia poprzez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensata wierzytelności), następuje wówczas, gdy jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelności, jak i zobowiązania względem drugiej strony. Potrącenie zatem stanowi formę wzajemnej zapłaty za istniejące pomiędzy stronami zobowiązania, co pozwala na traktowanie jej na równi z zapłatą.

Zakres pojęciowy zwrotu użytego w art. 89b ustawy, tj. "uregulowania należności" nie budzi wątpliwości. Jego istotą jest zaspokojenie wierzyciela, zatem należy przyjąć, że "uregulowanie" następuje z chwilą, z którą wierzyciel zostaje zaspokojony.

Użyte w wyżej wymienionych regulacjach pojęcie "uregulowania" jest pojęciem szerokim (szerszym od pojęcia "zapłaty należności"). Poprzez użycie tego pojęcia dopuszcza się różne sposoby uregulowania należności dokonywane pomiędzy kontrahentami.

Kwoty objętej potrąceniem nie można zatem uznać za kwotę nieuregulowaną w rozumieniu art. 89b ustawy o podatku od towarów i usług.

Wobec powyższego, uregulowanie kwoty wynikającej z faktury wystawionej przez Kontrahenta w drodze kompensaty (potrącenia) wzajemnych należności, stanowi uregulowanie należności w rozumieniu przepisów prawa podatkowego.

Reasumując, uregulowanie przez Wnioskodawcę należności wynikającej z faktury wystawionej przez Kontrahenta w drodze kompensaty wzajemnych i wymagalnych - jak wynika z wniosku - należności nie spowoduje wystąpienia obowiązku skorygowania przez Wnioskodawcę podatku naliczonego na podstawie przepisów art. 89b ustawy, o ile wystąpiło wzajemne potracenie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 oraz art. 14f § 2 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone. Ocena stanowiska czy w przedmiotowej sytuacji zostały spełnione wszystkie warunki określone w przepisach prawa cywilnego do uznania skuteczności dokonanej kompensaty nie może być przedmiotem interpretacji indywidualnej prawa podatkowego, gdyż nie mieści się w ramach określonych ww. przepisem art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa. Zatem, to zainteresowany obowiązany jest do wskazania - określenia czy dokonana kompensata była (jest) skuteczna i w związku z tym należność należy uznać za uregulowaną. Ocena skuteczności kompensaty może zostać dokonana w ramach podjętych przez organ podatkowy czy organ kontroli skarbowej czynności kontrolnych.

Zaznacza się także, że zgodnie z art. 14b § 3 ustawy - Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany z przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu zaistniałego stanu faktycznego, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.