IPTPB3/423-435/13-2/PM - Obowiązek dokonania korekty kosztów uzyskania przychodów w ujęciu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w przypadku poniesienia wydatków na usunięcie wad i usterek ujawnionych w okresie gwarancji na roboty budowlane, odpowiadających wartości potrąconej kaucji gwarancyjnej określonej w umowie.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w X działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 11 października 2013 r. (data wpływu 14 października 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie obowiązku stosowania regulacji zawartej w art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - jest prawidłowe.

W dniu 31 października 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku od towarów i usług.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonuje usługi budowlano-montażowe. Zlecone roboty budowlane są wykonywane przez Spółkę przy udziale Podwykonawców, w większości podatników VAT czynnych dokumentujących wykonane na zlecenie Spółki usługi montażowe fakturami VAT. Wnioskodawca zawiera z tymi podmiotami (Podwykonawcami) umowy na wykonanie robót montażowych.

Zgodnie z postanowieniami zawieranych umów: tytułem zabezpieczenia roszczeń Spółki o usunięcie wad i usterek ujawnionych w okresie gwarancji Podwykonawca wnosi zabezpieczenie zwane zamiennie kaucją gwarancyjną. Zabezpieczenie to wynosi 5% należności netto wynikającej z każdej faktury wystawionej przez Podwykonawcę. W umowie na wykonanie robót montażowych określono, że potrącenie przez Wnioskodawcę kwoty zabezpieczenia, tj.: kaucji gwarancyjnej, strony uznają za dopełnienie obowiązku wniesienia zabezpieczenia. Potrącenie to skutkuje kompensatą wzajemnych wierzytelności stron.

Kaucja gwarancyjna zostaje potrącona na okres pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpił częściowy lub końcowy odbiór robót montażowych. W sytuacji niewystąpienia wad czy usterek, albo po ich usunięciu przez Podwykonawcę, kwota gwarancji zostaje zwolniona do końca miesiąca grudnia roku upływu pięcioletniego okresu gwarancji.

W przypadku nieusunięcia przez Podwykonawcę ujawnionych w czasie gwarancji wad lub usterek roszczenia finansowe Spółki z tytułu zastępczego ich usunięcia mogą zostać zaspokojone z zatrzymanej kaucji gwarancyjnej. W takim przypadku, wartość kaucji pierwotnie zatrzymanej przez Spółkę nie zostaje zwrócona Podwykonawcy lub zostaje zwrócona w części. Spółka poniesione nakłady na roboty montażowe zalicza pierwotnie do robót budowlanych w toku, a następnie po protokolarnym odbiorze przez Zamawiającego robót budowlanych świadczonych przez Spółkę następuje sprzedaż oraz ujęcie robót montażowych w kosztach podatkowych zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.).

Spółka jest czynnym podatnikiem VAT oraz sprzedaż usług budowlanych Spółki jest w całości opodatkowana podatkiem VAT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy w odniesieniu do kaucji potrącanej przez Spółkę znajdą zastosowanie przepisy art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. czy na mocy art. 15b powołanej ustawy, Spółka będzie zobowiązana do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów części wydatków za opisane roboty montażowe odpowiadających wartości potrąconej kaucji gwarancyjnej.

2. Czy w odniesieniu do kaucji potrącanej przez Spółkę znajdą zastosowanie przepisy art. 89b ustawy o VAT, tj. czy na mocy wspomnianego artykułu Spółka będzie zobowiązana do korekty odliczonej kwoty podatku naliczonego wynikającego z faktury, z której Spółka dokonała potrącenia kaucji w części odpowiadającej temu potrąceniu.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie nr 1 dotyczące podatku dochodowego od osób prawnych. Natomiast w zakresie pytania nr 2 zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy, w powyższym stanie faktycznym do potrąconej przez Niego kaucji gwarancyjnej nie mają zastosowania art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. Spółka nie ma obowiązku wyłączenia z kosztów podatkowych wydatków na roboty montażowe w części odpowiadającej potrąconemu zabezpieczeniu za okresy, w których upływają terminy określone w art. 15b ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W chwili zapłaty Podwykonawcy należności wynikającej z jego faktury za usługi montażowe Wnioskodawca potrąca swoją wymagalną wierzytelność z tytułu kaucji gwarancyjnej określonej w umowie stron. Wskutek tego potrącenia dochodzi do wygaśnięcia części zobowiązania wynikającego z faktury w wysokości potrąconej kaucji, zgodnie z art. 498 § 2 Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Wobec tego kwota potrąconej kaucji nie jest wierzytelnością nieuregulowaną (nastąpiła kompensata wzajemnych należności).

Po stronie Wnioskodawcy natomiast powstaje nowe zobowiązanie, tj. zobowiązanie rozliczenia kwoty zabezpieczenia w czasie wynikającym z umowy zawartej między stronami i zwrot tego zabezpieczenia w całości lub części Podwykonawcy w zależności od stopnia wywiązania się z obowiązku usunięcia ewentualnych wad i usterek ujawnionych w czasie okresu gwarancji.

W związku z uregulowaniem w całości należności objętej fakturą Podwykonawcy (pomimo potrąconego zabezpieczenia) nie występują przesłanki do stosowania przepisów art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

O możliwości obciążenia podatkowych kosztów uzyskania przychodów wydatkami ponoszonymi przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych decydują przepisy ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Konstrukcja przepisu dotyczącego kosztów uzyskania przychodów daje podatnikowi możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich kosztów (niewymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), pod warunkiem, że wykaże ich bezpośredni bądź pośredni związek z prowadzoną działalnością, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Tak więc kosztami uzyskania przychodów są wszelkie, racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy.

Zatem, aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym kosztem a przychodem musi istnieć związek przyczynowo - skutkowy. Chodzi tu o związek tego typu, że poniesienie kosztu ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu. Przez koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami należy rozumieć te koszty, których poniesienie wpływa bezpośrednio na uzyskanie przychodu z danego źródła. Są to więc wszelkie koszty, których poniesienie jest niezbędne, aby określone źródło przychodów przyniosło konkretne przychody. Aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodów nie jest konieczne w każdym przypadku wykazanie między nim a przychodem bezpośredniego związku. Należy zaznaczyć, że kosztami uzyskania przychodów są wszystkie wydatki poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym również w celu zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. Wobec powyższego, kosztami będą również koszty pośrednie związane z uzyskiwanymi przychodami, jeżeli zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów (w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów), nawet wówczas gdyby z obiektywnych powodów przychód nie został osiągnięty.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

* został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

* jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Należy przy tym zauważyć, że definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach, należy zaś zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Ustawa z dnia 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce (Dz. U. z 2012 r. poz. 1342), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2013 r., wprowadziła do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych rozwiązanie polegające na obowiązku dokonywania korekty kosztów uzyskania przychodów w przypadku nieuregulowania kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu w ciągu 30 dni od daty upływu terminu płatności ustalonego przez strony, a w przypadku gdy termin płatności jest dłuższy niż 60 dni - nieuregulowania jej w ciągu 90 dni od dnia zaliczenia kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu do kosztów uzyskania przychodów.

Jak stanowi art. 15b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (obowiązujący od 1 stycznia 2013 r.), w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z faktury (rachunku), a jeżeli nie istniał obowiązek wystawienia faktury (rachunku) - kwoty wynikającej z umowy albo innego dokumentu i nieuregulowania tej kwoty w terminie 30 dni od daty upływu terminu płatności, podatnik jest obowiązany do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z tych dokumentów.

Z kolei, jeżeli termin płatności jest dłuższy niż 60 dni, zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę wynikającą z dokumentów, o których mowa w ust. 1, dokonuje się z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, o ile nie została ona uregulowana w tym terminie (art. 15b ust. 2 ww. ustawy).

Zatem, w przypadku zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu podatnik będzie zobowiązany do dokonania zmniejszenia tych kosztów, jeżeli nie ureguluje kwoty zobowiązania w ciągu 30 dni od daty upływu terminu jego płatności. Natomiast, w sytuacji ustalenia przez strony terminu płatności dłuższego niż 60 dni, podatnik będzie zobowiązany do dokonania zmniejszenia kosztów podatkowych o kwotę wynikającą z faktury lub innego dokumentu z upływem 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, jeżeli w tym terminie kwota ta nie zostanie uregulowana.

Artykuł 15b ust. 3 omawianej ustawy wskazuje, że zmniejszenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, dokonuje się w miesiącu, w którym upływa termin określony w tych przepisach.

Jeżeli po dokonaniu zmniejszenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, zobowiązanie zostanie uregulowane, podatnik w miesiącu, w którym uregulował zobowiązanie, zwiększa koszty uzyskania przychodów o kwotę dokonanego zmniejszenia (art. 15b ust. 4 powołanej ustawy).

Jak stanowi art. 15b ust. 5 cyt. ustawy, jeżeli w miesiącu, w którym podatnik ma obowiązek dokonać zmniejszenia, o którym mowa w ust. 1 lub 2, podatnik nie ponosi kosztów uzyskania przychodów lub poniesione koszty są niższe od kwoty zmniejszenia, wówczas ma obowiązek zwiększyć przychody o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone koszty uzyskania przychodów.

Wobec powyższego, jeżeli w miesiącu, w którym powinno nastąpić zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów, podatnik nie ponosi kosztów podatkowych lub poniesione koszty podatkowe są niższe niż kwota stosownego zmniejszenia, wówczas ma on obowiązek zwiększenia przychodów podatkowych o kwotę, o którą nie pomniejszył kosztów uzyskania przychodów.

W myśl art. 15b ust. 8 ww. ustawy, jeżeli zgodnie z art. 15 zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów kwoty wynikającej z dokumentów, o których mowa w ust. 1, nastąpi po upływie terminu określonego w ust. 1 lub 2, to zaliczenie tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów następuje z uwzględnieniem art. 15, z tym że nie wcześniej niż w miesiącu jej uregulowania.

Zatem, w sytuacji dokonania przez podatnika korekty kosztów podatkowych polegającej na ich zmniejszeniu (ewentualnie korekty przychodów podatkowych polegającej na ich zwiększeniu) i późniejszego uregulowania zobowiązania, podatnik będzie uprawniony do zwiększenia kosztów podatkowych o kwotę dokonanej korekty w miesiącu uregulowania zobowiązania.

Przedstawione powyżej przepisy dotyczące korekty kosztów uzyskania przychodów w przypadku nieuregulowania zobowiązania mają zastosowanie zarówno w sytuacji, gdy podatnik nie zapłacił całej kwoty, jak też wtedy, gdy uregulował swoje zobowiązanie tylko w części, co wynika z treści art. 15b ust. 9 powołanej ustawy.

Zmniejszenia kosztów podatkowych (ewentualnie zwiększenia przychodów podatkowych) należy zatem dokonać w odniesieniu do tej kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu, która została uprzednio zaliczona do kosztów podatkowych, a która nie została zapłacona w terminie 30 dni od upływu terminu płatności lub 90 dni od zaliczenia jej do kosztów podatkowych, jeżeli termin płatności jest dłuższy niż 60 dni.

Regulacje dotyczące korekty kosztów uzyskania przychodów, nie znajdą zastosowania do podatnika, który kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu, nie zaliczył do kosztów uzyskania przychodów. Zatem, nieuregulowanie kwoty wynikającej z faktury lub innego dokumentu nie będzie powodowało obowiązku korygowania kosztów podatkowych.

Z opisu sprawy wynika, że Spółka wykonuje usługi budowlano-montażowe. Zlecone roboty budowlane są wykonywane przez Spółkę przy udziale Podwykonawców. Wnioskodawca zawiera z tymi podmiotami (Podwykonawcami) umowy na wykonanie robót montażowych. Zgodnie z postanowieniami zawieranych umów: tytułem zabezpieczenia roszczeń Spółki o usunięcie wad i usterek ujawnionych w okresie gwarancji Podwykonawca wnosi zabezpieczenie zwane zamiennie kaucją gwarancyjną. Zabezpieczenie to wynosi 5% należności netto wynikającej z każdej faktury wystawionej przez Podwykonawcę. W umowie na wykonanie robót montażowych określono, że potrącenie przez Wnioskodawcę kwoty zabezpieczenia, tj.: kaucji gwarancyjnej, strony uznają za dopełnienie obowiązku wniesienia zabezpieczenia. Potrącenie to skutkuje kompensatą wzajemnych wierzytelności stron. Kaucja gwarancyjna zostaje potrącona na okres 5-ciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpił częściowy lub końcowy odbiór robót montażowych. W sytuacji nie wystąpienia wad czy usterek, albo po ich usunięciu przez Podwykonawcę kwota gwarancji zostaje zwolniona do końca miesiąca grudnia roku upływu 5-cio letniego okresu gwarancji. W przypadku nieusunięcia przez Podwykonawcę ujawnionych w czasie gwarancji wad lub usterek roszczenia finansowe Spółki z tytułu zastępczego ich usunięcia mogą zostać zaspokojone z zatrzymanej kaucji gwarancyjnej. W takim przypadku, wartość kaucji pierwotnie zatrzymanej przez Spółkę nie zostaje zwrócona Podwykonawcy lub zostaje zwrócona w części.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiują pojęcia kaucji. Zgodnie ze słownikową definicją (według Internetowego Słownika Języka Polskiego - http://www.sjp.pl) - "kaucja" jest to: "suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania umowy; zastaw; zabezpieczenie; gwarancja".

Kaucja gwarancyjna w budownictwie to określana - z reguły procentowo - kwota należności wynikających z tytułu wykonanych robót, zatrzymana przez inwestora na określony okres do momentu ich zakończenia tytułem gwarancji. Stanowi ona formę zabezpieczenia należytego wykonania robót przez wykonawcę bądź też służy do pokrycia roszczeń wynikających z ich niewykonania czy też nienależytego wykonania. Co do zasady ma charakter zwrotny i pozostaje neutralna podatkowo. Zakres gwarancji, jej okres oraz zasady rozliczania się z pobranych kaucji są ustalane pomiędzy inwestorem i wykonawcą (bądź pomiędzy wykonawcą i podwykonawcą) w zawartej umowie.

W przypadku, gdy kaucje gwarancyjne są potrącane przez inwestora przy wypłacaniu należności wykonawcom za wykonane usługi budowlane, za zapłatę należy uznać również kwotę potrąconej kaucji. Kwoty objętej potrąceniem nie można bowiem uznać za kwotę nieuregulowaną w rozumieniu art. 15b ust. 1 ustawy podatku dochodowym od osób prawnych. Świadczy o tym fakt, że zgodnie z art. 498 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), gdy dwie strony są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Zgodnie z powyższym, potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Do wygaśnięcia zobowiązania przez potrącenie dochodzi w sytuacji, gdy jedna strona jest w stosunku do drugiej zarówno dłużnikiem, jak i wierzycielem. Potrącenie zatem stanowi formę wzajemnej zapłaty za istniejące pomiędzy stronami zobowiązania, co pozwala na traktowanie jej na równi z zapłatą.

Słuszne jest zatem stanowisko Spółki, że w takiej sytuacji nie można uznać, że kwota potrąconej kaucji nie jest wierzytelnością nieuregulowaną. Skutek w postaci wygaśnięcia wierzytelności objętej potrąceniem wyklucza uznanie, że należność pozostaje nieuregulowana - wierzytelność na skutek kompensaty wzajemnych należności, więc nie może pozostawać nieuregulowana.

W konsekwencji w odniesieniu do kaucji potrąconej przez Spółkę nie znajdą zastosowania przepisy art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a tym samym Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów części wydatków za opisane roboty montażowe odpowiadających wartości potrąconej kaucji gwarancyjnej w rozumieniu art. 15b ust. 1 ww. ustawy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w X.