IPTPB3/423-405/12-4/GG - Możliwość uznania za koszty uzyskania przychodów zasądzonej i zapłaconej kary umownej na rzecz wykonawcy.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (tekst jedn.: Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością reprezentowanej przez prokurenta, przedstawione we wniosku z dnia 2 listopada 2012 r. (data wpływu 7 listopada 2012 r.), uzupełnionym pismem z dnia 24 stycznia 2013 r. (data wpływu 28 stycznia 2013 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie uznania za koszty uzyskania przychodów zasądzonej i zapłaconej kary umownej na rzecz wykonawcy - jest nieprawidłowe.

W dniu 7 listopada 2012 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku od towarów i usług.

Z uwagi na braki wniosku, pismem z dnia 16 stycznia 2013 r., nr IPTPB3/423-405/12-2/GG, IPTPP4/443-762/12-2/JM, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów, na podstawie art. 169 § 1 i § 2 w związku z art. 14h ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), wystąpił do Wnioskodawcy o jego uzupełnienie.

Przedmiotowe wezwanie zostało skutecznie doręczone w dniu 18 stycznia 2013 r.

W dniu 26 stycznia 2013 r. wpłynęło do tut. Organu uzupełnienie wniosku, nadane za pośrednictwem placówki pocztowej w dniu 25 stycznia 2013 r., z zachowaniem obowiązującego terminu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca zawarł umowę na wykonanie prac budowlanych. Realizacja umowy nie została rozpoczęta. Wykonawca rozwiązał umowę i wezwał zleceniodawcę do zapłaty kary umownej wystawiając notę księgową obciążeniową na kwotę 10% wartości umowy netto + 23% podatku VAT.

Sprawa trafiła do Sądu. W ramach postępowania sądowego została zawarta ugoda sądowa w wysokości 50% kwoty noty księgowej. Zleceniodawca wezwał zleceniobiorcę (wykonawcę) do wystawienia faktury VAT na zapłaconą kwotę ugody. Zleceniobiorca odmówił wystawienia faktury. W załączeniu kopia zawartej ugody sądowej.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca podał, że Sp. z o.o. (Wnioskodawca) w dniu 10 maja 2011 r. podpisała umowę... z Grupą Budowlaną Sp. z o.o. na wykonanie prac budowlanych w budynku należącym do Wnioskodawcy. Umowa przewidywała wpłatę zaliczki na poczet tych prac w wysokości 420.000,00 PLN w terminie do 17 maja 2012 r.

Zaliczka nie została wpłacona na skutek przedłużającej się procedury przyznania kredytu przez bank. Bank wyznaczył nowy termin przyznania kredytu na lipiec 2011 r., po przedstawieniu wyników Spółki za 6 miesięcy 2011 r. Wykonawca został o tym fakcie powiadomiony.

W dniu 3 czerwca 2011 r. wykonawca odstąpił od umowy (kopia pisma w załączeniu), żądając zapłaty kary umownej w wysokości 303.101,46 PLN, co stanowiło 10% wartości prac budowlanych objętych umową + należny podatek VAT.

Wartość netto robót budowlanych objętych umową wynosiła 2.484.438,19 zł.

Wnioskodawca odmówił zapłacenia kar umownych. Sprawa trafiła do sądu. W trakcie postępowania sądowego, w dniu 16 maja 2012 r. została zawarta ugoda sądowa (kopia przesłana do BKIP w Piotrkowie Tryb.), tj. 49,4% wartości noty obciążeniowej wystawionej przez wykonawcę, która to nota opiewała na wartość brutto. Ugoda sądowa, oprócz ustalenia kwoty przewidywała jej zapłatę w trzech ratach po 50.000,00 PLN.

Ostatnia rata została przez Wnioskodawcę zapłacona dnia 31 października 2012 r.

Pismem z dnia 1 sierpnia 2012 r. Wnioskodawca wezwał wykonawcę do wystawienia na wpłaconą pierwszą ratę ugody stosownej faktury VAT (kopia w załączeniu). Pismem z dnia 2 sierpnia 2012 r. wykonawca odmówił wystawienia faktury VAT (kopia w załączeniu).

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych (pytanie nr 1), natomiast w kwestii podatku od towarów i usług zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy, kwota netto wystawionej faktury stanowi koszt uzyskania przychodu dla zleceniodawcy. W uzupełnieniu wniosku stwierdził, iż kwota zapłaconej ugody w świetle art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, stanowi koszt uzyskania przychodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 357 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (...). Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo - skutkowym z osiąganymi przychodami, w tym służą zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów. Kosztami uzyskania przychodów są zatem wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów bądź zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów i to zarówno w zakresie kosztów bezpośrednio, jak i pośrednio związanych z uzyskiwanymi przychodami.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług.

Przepis art. 16 ust. 1 pkt 22 ww. ustawy, dotyczy zdarzeń gospodarczych spowodowanych wadliwością towarów lub robót i usług, będących przedmiotem działalności gospodarczej. W odniesieniu do pozostałych kar i odszkodowań, niewymienionych w negatywnym katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 tej ustawy, nie można automatycznie stwierdzić, że fakt ten umożliwia zaliczenie takich wydatków do kosztów podatkowych. Nie można w tym zakresie uznać za właściwe przyjęcie rozumowania a contrario, tzn. że niewymienione w tym przepisie kary i odszkodowania stanowią koszt podatkowy.

Odszkodowania i kary umowne wypłacone z innych tytułów niż wymienione w przepisie art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, mogą stanowić koszty uzyskania przychodów, o ile wydatek ten jest celowy na gruncie przepisów prawa podatkowego, w szczególności spełnia przesłanki zakwalifikowania go do kosztów uzyskania przychodów, określone w art. 15 ust. 1 ww. ustawy. Warunkiem kwalifikowania określonego wydatku, jako kosztu podatkowego, poza kwestią jego faktycznego poniesienia jest bowiem jego cel. Ustawodawca wyraźnie wiąże koszty uzyskania przychodów z celem ich poniesienia, jakim jest osiągnięcie przychodu lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów. Oznacza to, że podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod warunkiem, że wykaże ich bezpośredni lub pośredni związek z osiągniętym przychodem, albo zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Cel ten musi być wyraźnie widoczny, zaś poniesione wydatki winny go bezpośrednio lub pośrednio realizować lub co najmniej winny go zakładać jako realny. Wydatki zaliczone do kosztów uzyskania przychodów muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania podatnika. Każde zdarzenie należy rozpatrywać i oceniać indywidualnie.

Działalność gospodarcza podlega określonym regułom ekonomicznym i musi opierać się o zasadę racjonalności działań w dążeniu do realizacji postawionego celu. Podkreślić należy, że podatnik nie może kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wydatków, będących następstwem jego niewłaściwego lub nieracjonalnego działania. Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa. Wyjątkiem mogą być jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia przez podatnika wszelkich koniecznych działań w celu zapobieżenia im.

Z opisu stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca w dniu 10 maja 2011 r. podpisał umowę z Grupą Budowlaną. Sp. z o.o. na wykonanie prac budowlanych w budynku należącym do Wnioskodawcy. Umowa przewidywała wpłatę zaliczki na poczet tych prac w wysokości 420.000,00 PLN w terminie do 17 maja 2012 r.

Zaliczka nie została wpłacona na skutek przedłużającej się procedury przyznania kredytu przez bank. Bank wyznaczył nowy termin przyznania kredytu na lipiec 2011 r., po przedstawieniu wyników Spółki za 6 miesięcy 2011 r. Wykonawca został o tym fakcie powiadomiony. W dniu 3 czerwca 2011 r. wykonawca odstąpił od umowy żądając zapłaty kary umownej w wysokości 303.101,46 PLN, co stanowiło 10% wartości prac budowlanych objętych umową + należny podatek VAT. Wartość netto robót budowlanych objętych umową wynosiła 2.484.438,19 zł. Wnioskodawca odmówił zapłacenia kar umownych. W trakcie postępowania sądowego, w dniu 16 maja 2012 r. została zawarta ugoda sądowa, tj. 49,4% wartości noty obciążeniowej wystawionej przez wykonawcę, która to nota opiewała na wartość brutto. Ugoda sądowa, oprócz ustalenia kwoty przewidywała jej zapłatę w trzech ratach po 50.000,00 PLN. Ostatnia rata została przez Wnioskodawcę zapłacona dnia 31 października 2012 r.

Odnosząc się do przedstawionego stanu należy stwierdzić, że związek przyczynowo - skutkowy pomiędzy poniesieniem wydatku, a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła, należy oceniać indywidualnie, w oparciu o konkretne okoliczności faktyczne. Zatem, do zbadania pozostaje kwestia, czy zapłata wskazanej w stanie faktycznym kary umownej spełnia przesłanki ustawowe dla zaliczenia jej do kosztów podatkowych.

W tym miejscu wskazać należy, że w obrocie gospodarczym występują przypadki, że strona umowy jest zobowiązana do zapłaty określonej kwoty pieniężnej, bowiem nie wykonała nałożonych na nią zobowiązań w ogóle, w określonym terminie, bądź to wykonanie odbiegało od ustaleń zawartych w umowie. Niemniej jest to kwestia ryzyka związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej, którego negatywnych konsekwencji finansowych nie można przenosić na Skarb Państwa poprzez zmniejszenie obciążeń podatkowych.

Zapłata przez Spółkę przedmiotowej kary w żadnym razie nie prowadzi do osiągnięcia przychodów, bowiem ani bezpośrednio, ani pośrednio nie warunkuje ich uzyskania. Nie została ona również poniesiona w celu zachowania, czy zabezpieczenia źródła ich uzyskania.

Za takie koszty uznać bowiem należy tylko te koszty, których poniesienie warunkuje należyte wykonywanie zobowiązań umownych. Tymczasem w przedmiocie niniejszej sprawy, konieczność zapłaty kary umownej wynikała z działania Spółki niezgodnego z zasadami współżycia społecznego, tj. niewykonania zobowiązań umownych. Spółka podpisując umowę na realizację inwestycji z wykonawcą winna zabezpieczyć środki na jej wykonanie, powinna się liczyć z poniesieniem określonych wydatków, w tym zapłaty zaliczki na poczet umowy. Fakt nieudzielenia przez Bank kredytu na zrealizowanie umowy, nie jest wystarczającą podstawą i przesłanką do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zapłaconej kary umownej. Okoliczność niewywiązania się z podpisanej umowy, z przyczyn leżących po stronie Wnioskodawcy powoduje, iż nie może On skutkami swoich działań obciążać Budżetu Państwa. Z uwagi na powyższe, wydatek w postaci kary umownej poniesionej z powodu okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi Spółka nie stanowi kosztu uzyskania przychodu.

Uznanie za koszt uzyskania przychodu zapłaconej kary umownej poniesionej przez Spółkę na mocy zawartej ugody sądowej, byłoby sprzeczne z regulacjami wynikającymi z przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jednocześnie tut. Organ nadmienia, iż w postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 14a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) organ podatkowy nie prowadzi postępowania dowodowego i wyjaśniającego ani też nie ocenia załączonych do wniosku dowodów. Nie ma więc możliwości w tym trybie ustalenia stanu faktycznego sprawy objętej wnioskiem co jest z kolei niezbędne do dokonania wykładni przepisów prawa w danym stanie faktycznym, ponieważ wydając rozstrzygnięcie opiera się wyłącznie na stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym przedstawionym przez Wnioskodawcę. W związku z powyższym dokumenty dołączone do wniosku nie podlegały analizie i weryfikacji celem wydania interpretacji indywidualnej.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.