IPTPB3/423-304/13-4/14-S/IR

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów - uwzględniając prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 113/14 (data wpływu 2 czerwca 2014 r.) stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 2 sierpnia 2013 r. (data wpływu 5 sierpnia 2013 r.) o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej - jest prawidłowe.

W dniu 5 sierpnia 2013 r. został złożony wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca - Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej jako: Spółka lub Wnioskodawca) jest polskim rezydentem podatkowym prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług zarządzania projektami inwestycyjnymi, obrotu biomasą oraz przygotowywania projektów parków wiatrowych.

Wnioskodawca posiada udziały w kapitale zakładowym innych spółek (dalej jako: Spółki zależne). Spółka rozważa dokonanie wypłaty na rzecz swojego udziałowca dywidendy w formie niepieniężnej w postaci przeniesienia prawa własności posiadanych udziałów w jednej ze Spółek zależnych. Wypłata dywidendy zostałaby dokonana w oparciu o stosowną uchwałę zgromadzenia wspólników, określającą w sposób bezpośredni formę wypłaty dywidendy jako niepieniężną.

Umowa Spółki nie zawiera postanowienia zakazującego wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy wypłata dywidendy niepieniężnej w postaci przeniesienia prawa własności posiadanych udziałów w Spółce zależnej będzie zdarzeniem neutralnym podatkowo po stronie Wnioskodawcy, w szczególności nie będzie powodowała powstania przychodu do opodatkowania.

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłata dywidendy niepieniężnej w postaci przeniesienia prawa własności posiadanych udziałów w Spółce zależnej nie będzie skutkowała powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. Na gruncie obowiązujących przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych brak jest jakiejkolwiek podstawy prawnej dla opodatkowania przedmiotowej czynności po stronie wypłacającego.

1. Charakter prawny wypłaty dywidendy niepieniężnej

Wypłata dywidendy przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi formę partycypowania przez udziałowca w zysku wypracowanym przez spółkę po opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zgodnie z treścią przepisu art. 191 § 1 Kodeks spółek handlowych, "wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników, z uwzględnieniem przepisu art. 195 § 1".

Zgodnie z poglądem prezentowanym w doktrynie, prawo do udziału w zyskach spółki stanowi jedno z najważniejszych uprawnień udziałowców. Wspólnicy, "wnosząc wkłady na pokrycie kapitału zakładowego spółki, wyposażają przez to spółkę w środki pozwalające na uruchomienie oraz prowadzenie działalności gospodarczej i spodziewają się uzyskać w określonej perspektywie wypłaty zysku spółki stanowiące swoiste wynagrodzenie za oddanie spółce wartości majątkowych" (por. J. Bieniak, k.s.h., Komentarz, Legalis). Prawo to konkretyzuje się w formie podjęcia uchwały o wypłacie dywidendy.

W związku z wypłatą dywidendy po stronie wypłacającego nie powstaje żadne roszczenie zwrotne, wypłata dywidendy stanowi bowiem jednostronne świadczenie spółki na rzecz udziałowca. Należy jednocześnie wskazać, że wypłata dywidendy jest szczególnym rodzajem czynności prawnej. Tytułem do uzyskania przysporzenia przez udziałowców nie jest w tym przypadku żadna z umów cywilnoprawnych, lecz uchwała zgromadzenia wspólników. Ponadto, w związku z bezpośrednim uregulowaniem wypłaty dywidendy na gruncie k.s.h. oraz braku jakichkolwiek zewnętrznych odwołań do innych aktów prawnych, nie mają do niej zastosowania przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm. dalej jako: Kodeks cywilny), dotyczące innych instytucji prawa cywilnego, w szczególności w zakresie umowy sprzedaży.

k. s.h. nie wprowadza również ograniczeń w odniesieniu do formy wypłaty dywidendy. W konsekwencji, dopuszczalna jest wypłata dywidendy zarówno w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej, co znajduje potwierdzenie na gruncie doktryny: "Kodeks spółek handlowych nie zabrania jednak, by umowa spółki przewidywała możliwość wypłaty zysku w formie rzeczowej, np. w produktach spółki - podobnie może to czynić także uchwała wspólników" (J. Bieniak, k.s.h., Komentarz, Legalis). Forma wypłaty dywidendy jest uzależniona od treści podjętej przez wspólników uchwały, o ile umowa danej spółki nie zabrania dokonania wypłaty w postaci niepieniężnej.

W świetle powyższego według Wnioskodawcy, należy podkreślić, że na gruncie uregulowań k.s.h. brak jest rozróżnienia w odniesieniu do form dokonywania wypłaty dywidendy. W szczególności, k.s.h. nie ustanawia jakiejkolwiek preferencji lub hierarchii w zakresie wyboru określonej formy. Konsekwentnie, w myśl przepisów prawa handlowego obie formy wypłaty dywidendy należy uznać za równorzędne. Wybór najbardziej optymalnej formy wypłaty dywidendy zależy zatem od decyzji wspólników, którzy mając na uwadze uwarunkowania biznesowe, w szczególności kwestie zapewnienia płynności finansowej podmiotu wypłacającego dywidendę, mogą preferować wypłatę dywidendy "w naturze".

2. Brak podstaw prawnych dla rozróżnienia skutków podatkowych wypłaty dywidendy w formie pieniężnej oraz dywidendy w formie niepieniężnej na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Na gruncie obowiązujących przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 10 ust. 1 tej ustawy), wypłata dywidendy skutkuje powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu po stronie wspólnika. Zgodnie z założeniem o racjonalności prawodawcy, należy podkreślić, że ww. ustawa wprost wskazuje podmiot, który wskutek wypłaty dywidendy otrzymuje określone przysporzenie podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wymienia się zarazem wypłaty dywidendy jako zdarzenia generującego powstanie przychodu po stronie podmiotu dokonującego wypłaty. Wnioskodawca podkreśla, że na gruncie literalnego brzmienia przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, brak jest jakichkolwiek przesłanek do różnicowania prawnopodatkowych skutków wypłaty dywidendy w formie pieniężnej i niepieniężnej. Ustawodawca nie wprowadził żadnych przepisów o charakterze lex specialis, które nakładałyby obowiązek podatkowy w przypadku wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej także po stronie wypłacającego.

W świetle powyższego według Wnioskodawcy, różnicowanie konsekwencji podatkowych w odniesieniu do wypłaty dywidendy w formie pieniężnej i niepieniężnej, poprzez uznanie, że w wyniku wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej powstaje przychód zarówno po stronie otrzymującego, jak i wypłacającego prowadziłoby do podwójnego opodatkowania, a w konsekwencji nierównego traktowania podatników na gruncie analogicznych stanów faktycznych. Postępowanie takie nie tylko naruszyłoby konstytucyjną zasadę równości wobec prawa, ale także stałoby w sprzeczności do dyrektywy wykładni lege non distinguente nec nostrum est distinguere. W przypadku bowiem, kiedy ustawodawca nie wprowadza wprost rozróżnienia na gruncie obowiązujących przepisów prawa, nie powinno się w tym zakresie dokonywać interpretacji sprzecznej z zamierzeniem prawodawcy.

Wnioskodawca podkreśla też, że powyższy argument został również podniesiony w orzecznictwie sądów administracyjnych rozstrzygających w analogicznych stanach faktycznych. Przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z dnia 15 listopada 2012 r. (sygn. I SA/Ke 527/12), wskazał, że "we wspomnianych regulacjach racjonalny ustawodawca wskazuje zatem podmiot, który na skutek wypłaty dywidendy uzyskuje opodatkowane przysporzenie majątkowe, co ma określone konsekwencje w zakresie obowiązków skarżącej jako płatnika i może być wystarczającym argumentem dla zanegowania stanowiska organu interpretacyjnego".

Reasumując powyższe uwagi, według Wnioskodawcy, należy wskazać, że bez względu na formę wypłaty dywidendy konsekwencje podatkowe na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych będą tożsame, tj. powstanie przychód po stronie podmiotu otrzymującego dywidendę, natomiast nie może być mowy o powstaniu jakiegokolwiek przysporzenia podlegającego opodatkowaniu dla podmiotu wypłacającego (o czym szerzej będzie mowa w następnym punkcie wniosku). Wydanie w ramach dywidendy aktywów innych niż pieniądze nie stanowi odrębnej transakcji skutkującej powstaniem przychodu po stronie wypłacającego, ale jest wypełnieniem przez wypłacającego jednostronnego zobowiązania wynikającego z uchwały zgromadzenia wspólników.

3. Pojęcie przychodu na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie wprowadza definicji legalnej pojęcia przychodu. W przepisie art. 12 ust. 1 ww. ustawy prawodawca wskazał otwarty katalog przysporzeń, które stanowią przychód w rozumieniu prawa podatkowego.

Niemniej jednak, na gruncie bogatego dorobku doktryny oraz praktyki prawa podatkowego, a także wykładni przepisów ww. ustawy należy przyjąć, że co do zasady, przychodem staje się każde definitywne przysporzenie majątkowe podatnika, zwiększające jego majątek w sposób trwały, które jednocześnie nie zostało wymienione w enumeratywnym katalogu przysporzeń niestanowiących przychodu zawartym w art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz nie zostało wyłączone z opodatkowania (por. Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz pod red: A. Obońska, Legalis).

Wnioskodawca wskazuje, że próbę dookreślenia rozumienia pojęcia przychodu podjął przykładowo Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 maja 1998 r. (sygn. SA/Sz 1305/97), wskazując, że "z istoty podatku dochodowego wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem - jako źródłem dochodu - jest tylko taka wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa. Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi są zatem w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 omawianej ustawy podatkowej tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a więc takie, którymi może on rozporządzać jak własnymi".

W związku z powyższym, w celu dokonania oceny, czy na skutek danego zdarzenia prawnego doszło do powstania przychodu podatkowego, należy zweryfikować, czy po stronie podatnika doszło do definitywnego zwiększenia jego aktywów majątkowych.

Konkludując, powyższe rozważania, Wnioskodawca wskazuje, że w procesie interpretacji pojęcia przychodu podatkowego należy mieć na uwadze:

* katalog przysporzeń unormowany w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,

* wypracowane przez praktykę oraz doktrynę prawa podatkowego rozumienie pojęcia przychodu, a także

* normy konstytucyjne wskazujące zasadę wyłączności ustawy w prawie daninowym.

Zgodnie bowiem z przepisem art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej "Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy". Wskazana norma ma zasadnicze znaczenie nie tylko w procesie stanowienia, ale także stosowania prawa. Jak bowiem wskazuje się w doktrynie "w państwie prawa stosowanie prawa podatkowego musi być podporządkowane zasadzie ustawowej miarodajności opodatkowania oraz jego równości. Ingerencja administracji i sądów w sferę majątkową podmiotu opodatkowanego może być dokonywana wyłącznie według miar ustawowych. (...) W prawie podatkowym granice między stanowieniem i stosowaniem prawa powinny być wyraźnie zakreślone. Administracja podatkowa powołana jest przede wszystkim do stosowania prawa podatkowego, zaś jego stanowienie przez administrację ma charakter uzupełniający i powinno się odbywać jedynie w granicach zakreślonych przez upoważnienie ustawowe" (R. Mastalski, Wprowadzenie do prawa podatkowego, Warszawa 1995 r., str. 68-69).

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle opisu zdarzenia przyszłego stanowiącego przedmiot wniosku, na skutek wypłaty dywidendy nie dojdzie do żadnego przysporzenia majątkowego po stronie Wnioskodawcy. Zgodnie z przedstawioną charakterystyką prawną dywidendy, jej wypłata nie spowoduje powstania po stronie wspólnika zobowiązania do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego na rzecz Wnioskodawcy. Ponadto, należy zwrócić szczególną uwagę na fakt, że w wyniku wypłaty z zysku w formie niepieniężnej, nie dojdzie do zwiększenia wartości aktywów majątkowych Spółki. Przeciwnie, w efekcie realizacji zobowiązania względem udziałowca w postaci wypłaty dywidendy w formie przeniesienia prawa własności posiadanych udziałów w Spółce zależnej dojdzie do uszczuplenia majątku Wnioskodawcy (zmniejszenia stanu jego aktywów). W konsekwencji, wypłata dywidendy w formie niepieniężnej pozostanie neutralna z perspektywy regulacji art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Wnioskodawca wskazuje, że brak przysporzenia majątkowego w przypadku wypłaty dywidendy w naturze podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22 lutego 2013 r. (sygn. II FSK 1771/11), wskazując, że "w wyniku wypłaty z zysku w formie rzeczowej wartość rynkowa pozostałych w spółce aktywów nie wzrośnie. Zmianie ulegną jedynie rodzaj i struktura aktywów spółki. Wypłata z zysku w formie rzeczowej spowoduje natomiast przesunięcie danej pozycji z aktywów na pasywa w bilansie spółki. Nie powstanie jednak z tego tytułu żadne przysporzenie majątkowe, a więc przychód podatkowy w spółce".

Mając na uwadze przytoczone poglądy doktryny oraz orzecznictwo sądów administracyjnych, w ocenie Wnioskodawcy, brak jest podstawy prawnej dla uznania, że wypłata dywidendy w jakiejkolwiek formie powoduje powstanie przychodu podatkowego po stronie wypłacającego. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do naruszenia zasady zakazu podwójnego opodatkowania, bowiem dywidenda (niezależnie od formy) wypłacana jest z zysku po opodatkowaniu. Nadto, w ocenie Wnioskodawcy, uznanie, że wypłata dywidendy skutkuje powstaniem przychodu po stronie wypłacającego doprowadziłoby do naruszenia zakazu stosowania wykładni rozszerzającej w prawie podatkowym. Mając na uwadze ingerencyjny charakter prawa podatkowego, w demokratycznym państwie prawnym zakres przedmiotu opodatkowania powinien zostać precyzyjnie określony w ustawach podatkowych. Z założenia bowiem system prawa podatkowego stanowi prawnie zamknięty system norm. Wykładnia norm prawa podatkowego nie powinna zatem doprowadzać do rozszerzenia zakresu zastosowania przepisów nakładających na obywateli obciążenia publicznoprawne. Złamanie zakazu stosowania wykładni rozszerzającej prowadzi w konsekwencji do naruszenia wyinterpretowanej z cytowanego powyżej przepisu art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej naczelnej zasady polskiego porządku prawa podatkowego - nullum tiibutum sine lege.

Ponadto, należy także wskazać, że zgodnie z zasadą in dubio pro tributario, wszelkie wątpliwości powstające w trakcie interpretacji przepisów prawa podatkowego powinny być rozstrzygane na korzyść podatnika. Postulat ten bowiem gwarantuje realizację fundamentalnych standardów demokratycznego państwa prawnego.

Wnioskodawca wskazuje, że zasadność podniesionych powyżej argumentów potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych. Przykładowo, w wyroku z dnia 3 marca 2011 r. (sygn. I SA/Po 912/10) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu stawia zarzut naruszenia zasady in dubio pro tributario w przypadku przyjęcia wykładni, zgodnie z którą w przypadku wypłaty dywidendy w naturze dojdzie do powstania przychodu po stronie wypłacającego. We wskazanym wyroku Sąd podkreślił, że "skoro wprost z przepisów prawa nie wynika, aby wpłacenie dywidendy niepieniężnej powodowało powstanie po stronie podatnika obowiązku podatkowego, to a contrario nie można a priori rozszerzać katalogu źródeł przychodu dla celów podatku dochodowego od osób prawnych. Rację ma zatem strona skarżąca, że taka interpretacja przepisów prawa podatkowego narusza zasadę in dubio pro tributario. Uwzględniając cel i charakter dywidendy, nie sposób określić, jakie przysporzenie po stronie Spółki miałoby powstać poprzez świadczenie przedmiotu dywidendy uprawnionym akcjonariuszom. To Spółka przekazuje im część posiadanego majątku (zysku), albo w formie pieniężnej, albo rzeczowej, o ile spełnione zostaną przewidziane umową Spółki i przepisami prawa wymogi formalne" (podkreślenie Wnioskodawcy).

4. Brak analogii między wypłatą dywidendy niepieniężnej a innymi rodzajami czynności cywilnoprawnych

W ocenie Spółki, do wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej nie znajdzie także zastosowania przepis art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie bowiem ze wskazanym przepisem: "Przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej".

Zakresem dyspozycji przepisu art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych objęte zostały zatem sytuacje, w których:

* następuje przeniesienie własności rzeczy lub praw w oparciu o tytuł prawny przewidujący ich zbycie oraz

* zbycie ma charakter odpłatny, a jego warunki określa zawarta pomiędzy stronami umowa.

W związku z wypłatą dywidendy w formie niepieniężnej dojdzie co prawda do przeniesienia prawa własności udziałów w Spółce zależnej, jednak sama czynność nie spełnia przesłanek zawartych w przepisie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Regulacja tego przepisu wprost odnosi się do umowy sprzedaży, która jest czynnością prawną dwustronnie zobowiązującą i odpłatną, a tych cech nie posiada czynność prawna w postaci wypłaty dywidendy. Należy podkreślić, że wypłata dywidendy wspólnikom spółki kapitałowej ma charakter jednostronny, nieodpłatny - stanowi ona bowiem świadczenie spółki, jako dłużnika na rzecz wierzyciela, któremu nie towarzyszy zobowiązanie do jakiegokolwiek świadczenia ekwiwalentnego po stronie otrzymującego dywidendę. Ponadto, w przypadku wypłaty dywidendy, źródłem zobowiązania nie jest umowa cywilnoprawna o charakterze wzajemnym, a uchwała podjęta przez wspólników. Tym samym, w analizowanym przypadku nie można mówić o pojęciu ceny ustanowionej na gruncie umownym. Posiłkowo należy raz jeszcze podkreślić, że instytucja dywidendy została wprost uregulowana w przepisach k.s.h., które nie zawierają żadnego odniesienia do stosowania innych aktów prawnych w tym zakresie.

W świetle powyższych argumentów w ocenie Wnioskodawcy, nieuprawnioną wydaje się próba utożsamienia wypłaty dywidendy w naturze z jakąkolwiek inną czynnością cywilnoprawną, w szczególności umową sprzedaży czy zawarcia jakiejkolwiek podobnej umowy o charakterze wzajemnym.

Na marginesie Spółka wskazuje, że wypłaty dywidendy w jakiejkolwiek formie nie powinno się także uznawać za zwolnienie z długu. Instytucja ta normuje bowiem nieefektywny sposób wygaśnięcia zobowiązania. Przepis art. 508 Kodeksu cywilnego wskazuje, że "zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje". Odnosząc powyższe na grunt analizowanego opisu zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że o zwolnieniu z długu można by mówić jedynie wówczas, gdyby udziałowiec Spółki uprawniony do dywidendy zwolnił Spółkę z obowiązku jej wypłaty, zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego. W analizowanym przypadku nie dojdzie do zwolnienia Spółki z ciążącego na Niej obowiązku. Przeciwnie, Spółka, wypłacając dywidendę w naturze, wykonałaby swoje zobowiązanie zgodnie z podjętą uchwałą zgromadzenia wspólników.

Zdaniem Wnioskodawcy, powyższa charakterystyka dywidendy w sposób jednoznaczny rozstrzyga o braku możliwości utożsamienia wypłaty dywidendy niepieniężnej z jakąkolwiek inną instytucją prawa cywilnego. Hipotetyczne uznanie, że wykonanie zobowiązania Spółki w formie wypłaty dywidendy niepieniężnej należy na gruncie prawa podatkowego traktować na równi z odpłatnym zbyciem prawa majątkowego stanowi wnioskowanie per analogiam i, w konsekwencji, prowadzi do sygnalizowanej już wykładni rozszerzającej przepisów prawa podatkowego. Podkreślić przy tym należy, że z uwagi na ingerencyjny charakter norm prawa podatkowego, na gruncie doktryny przyjęto zakaz analogii zaostrzającej. W myśl powyższego, zastosowanie analogii nie może doprowadzić do rozszerzenia obciążeń podatkowych uregulowanych na gruncie podatkowym. W szczególności, "poprzez analogię nie można tworzyć nowych stanów faktycznych podlegających opodatkowaniu, gdyż jest to obszar wolny od opodatkowania, znajdujący się na zewnątrz ram zakreślonych przez ustawę. Milczenie ustawodawcy co do podatkowości danego stanu faktycznego niezależnie od tego czy jest zamierzone, czy też wynika z błędu legislacyjnego, będzie zawsze stanowiło obszar wolny od opodatkowania, a nie lukę prawną podlegającą wypełnianiu w drodze analogii" (R. Mastalski, Wprowadzenie do prawa podatkowego, Warszawa 1995 r., str. 119-121).

Mając na uwadze powyższe rozważania, w ocenie Spółki, wypłata dywidendy w formie niepieniężnej stanowi czynność neutralną na gruncie podatku dochodowego z perspektywy wypłacającego.

5. Jednolita, utrwalona linia orzecznicza przemawiająca za neutralnością dokonania wypłaty w formie dywidendy rzeczowej

Wnioskodawca podkreśla, że prezentowana powyżej interpretacja przepisów prawa podatkowego znajduje pełne potwierdzenie w linii orzeczniczej sądów administracyjnych, które w sposób konsekwentny wskazują, że wypłata dywidendy w formie niepieniężnej nie powoduje powstania obowiązku podatkowego po stronie wypłacającego.

Na dowód powyższego, należy według Wnioskodawcy przytoczyć przykładowe rozstrzygnięcia, które zapadły w analogicznych stanach faktycznych:

* wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 czerwca 2012 r. (sygn. II FSK 1260/11), w którym sąd podkreślił, że " (...) skoro wprost z przepisów prawa nie wynika, aby wypłacenie dywidendy niepieniężnej powodowało powstanie po stronie podatnika obowiązku podatkowego, to nie można rozszerzać katalogu źródeł przychodu dla celów podatku dochodowego od osób prawnych. Za niedopuszczalne należy bowiem uznać opodatkowywanie jednostronnej, nieodpłatnej czynności prawnej również po stronie Spółki, a więc podmiotu uszczuplającego swój majątek i nie otrzymującego z tego tytułu przysporzenia. Spółka wydając prawo majątkowe jako dywidendę reguluje tylko swoje zobowiązanie niczego w zamian nie otrzymując";

* wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 marca 2013 r. (sygn. II FSK 1673/10), zgodnie z którym " (...) przekazanie przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością dywidendy w formie prawa własności do znaku towarowego jej wspólnikowi rodzi obowiązek opłacenia podatku wyłącznie u wspólnika. Za niedopuszczalne należy bowiem uznać opodatkowywanie jednostronnej, nieodpłatnej czynności prawnej również po stronie spółki, a więc podmiotu uszczuplającego swój majątek i nie otrzymującego z tego tytułu przysporzenia";

* wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 kwietnia 2013 r. (sygn. II FSK 1638/11), zgodnie z którym" (...) w wyniku wypłaty z zysku w formie rzeczowej wartość rynkowa pozostałych w spółce aktywów nie wzrośnie. Zmianie ulegną jedynie rodzaj i struktura aktywów spółki. Wypłata z zysku w formie rzeczowej spowoduje natomiast przesunięcie danej pozycji z aktywów na pasywa w bilansie spółki. Nie powstanie jednak z tego tytułu żadne przysporzenie majątkowe, a więc przychód podatkowy w spółce. Wypłata dywidendy w naturze nie jest bowiem dla spółki odpłatnym zbyciem nieruchomości. Wypłata dywidendy w formie rzeczowej przez przyznanie udziału w nieruchomości jako substytut świadczenia pieniężnego nie powoduje więc powstania przychodu po stronie spółki";

* wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 lutego 2012 r. (sygn. II FSK 1384/10), zgodnie z którym "Wypłata z zysku w formie niepieniężnej w drodze przeniesienia własności części nieruchomości na udziałowców nie spowoduje po stronie spółki wypłacającej, jak powiedziano wyżej, powstania przychodu z odpłatnego zbycia na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy";

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 15 listopada 2012 r. (sygn. I SA/Ke 527/12), zgodnie z którym "Zasadnie także wskazuje Spółka, że wypłata dywidendy następuje w wykonaniu uchwały, a zobowiązanie Spółki wobec wspólnika, wynikające z przepisów ustawowych, statutu spółki oraz uchwały zgromadzenia wspólników ma charakter jednostronny. Wywiązanie się Spółki z jej zobowiązania względem udziałowca nie stanowi czynności prawnej wzajemnej, której elementem jest cena. Wypłata dywidendy, bez względu na jej pieniężną czy niepieniężną formę nie stanowi przysporzenia majątkowego po stronie Spółki (podział wypracowanego zysku skutkuje wręcz obniżeniem wartości jej majątku), a zatem nie może stanowić źródła jej opodatkowanego przychodu";

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 5 grudnia 2012 r. (sygn. I SA/Po 699/12), w którym "Sąd przyznał rację skarżącej Spółce, że przekazanie dywidendy w formie rzeczowej wspólnikom uprawnionym do dywidendy nie będzie rodzić po stronie Spółki obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych. W tym stanie rzeczy dokonana przez organy podatkowe wykładnia przepisu art. 12 u.p.d.o.p. w zaskarżonej interpretacji indywidualnej jest nie do zaakceptowania z punktu widzenia jej legalności";

* wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18 września 2012 r. (sygn. I SA/Kr 615/12), zgodnie z którym "W sytuacji faktycznej zaprezentowanej przez spółkę nie znajdzie nadto zastosowania art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Reguluje on sposób ustalania przychodów z odpłatnego zbycia nieruchomości, praw majątkowych oraz rzeczy ruchomych. Przeniesienie prawa własności akcji i udziałów w drodze wypłaty z zysku nie jest bowiem zbyciem, w wyniku którego powstaje po stronie spółki przychód, gdyż wyplata z zysku w formie rzeczowej nie stanowi odpłatnego zbycia praw. Przy wypłacie z zysku na rzecz wspólników nie dochodzi więc do określenia jakiejkolwiek ceny zbywanej rzeczy i praw majątkowych. Wypłata z zysku w formie niepieniężnej nie spowoduje zatem po stronie spółki wypłacającej, jak powiedziano wyżej, powstania przychodu z odpłatnego zbycia na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy".

Powyższe stanowisko według Wnioskodawcy znajduje także oparcie w następujących orzeczeniach sądów administracyjnych:

* w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 7 lipca 2011 r. (sygn. I SA/Wr 707/11) oraz z dnia 23 lutego 2011 r. (sygn. I SA/Wr 1461/10);

* w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 1 lutego 2012 r. (sygn. III SA/Wa 1375/11) oraz z dnia 29 kwietnia z 2010 r. (sygn. III SA/Wa 374/10);

* w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 8 kwietnia 2011 r. (sygn. I SA/Po 140/11) oraz z dnia 7 kwietnia 2011 r. (sygn. I SA/Po 98/11);

* w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 24 listopada 2011 r. (sygn. I SA/Kr 1619/11);

* w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 20 czerwca 2012 r., (sygn. I SA/Gl 1170/11);

* w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 25 marca 2010 r. (sygn. I SA/Ke 120/10),

w których stwierdzono jednoznacznie, że wypłata dywidendy w formie niepieniężnej nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu po stronie spółki dokonującej tej wypłaty.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca podkreśla, że pomimo faktu, że w polskim porządku prawnym orzecznictwo sądowe nie stanowi źródła obowiązującego prawa, pełni ono szczególną rolę w procesie interpretacji prawa przez organy podatkowe. Zgodnie bowiem z przepisem art. 14a Ordynacji podatkowej "Minister właściwy do spraw finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stosowania przepisów prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności ich interpretacji, z urzędu lub na wniosek, przy uwzględnieniu orzecznictwa sadów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (interpretacje ogólne)".

Celem interpretacji podatkowych jest zatem, dążenie do jednolitego stosowania przepisów prawa z uwzględnieniem dorobku między innymi polskich sądów administracyjnych. Konsekwentnie, pominięcie w wydawanej interpretacji prawa podatkowego interpretacji przepisów dokonanej na gruncie wyroków dotyczących analogicznych stanów faktycznych, może doprowadzić do naruszenia zasady zaufania do organów administracji publicznej, a przede wszystkim konstytucyjnej zasady równości obywateli.

Ponadto, na gruncie przepisu art. 14e Ordynacji podatkowej "Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości". Ustawodawca przyjął wprost, że orzecznictwo sądów stanowi jedną z przesłanek weryfikacji poprawności wydanych interpretacji ogólnych oraz indywidualnych.

Skoro zatem, Minister posiada kompetencje do zmiany wydanej interpretacji ex officio w związku z weryfikacją jej poprawności na gruncie wydanych rozstrzygnięć sądowych, tym bardziej powinien być obowiązany do uwzględnienia utrwalonej, jednolitej linii orzeczniczej na etapie wydawania interpretacji indywidualnych. Jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych "nie można przyjąć takiej wykładni powyższych przepisów, że z jednej strony ustawodawca nie nakłada na organ wydający interpretacje indywidualne obowiązku analizowania orzecznictwa zapadłego w innych sprawach, dotyczącego analogicznych sytuacji prawnopodatkowych, a z drugiej strony przyjmuje jednocześnie, że pominięcie takiego orzecznictwa może być przyczyną zmiany tak wydanej interpretacji" (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 5 grudnia 2012 r. (sygn. I SA/Po 699/12).

W dniu 31 października 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów wydał interpretację indywidualną w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych nr IPTPB3/423-304/13-2/IR (data doręczenia 5 listopada 2013 r.), w której stwierdził, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku w zakresie skutków podatkowych wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej - jest nieprawidłowe.

W ww. interpretacji uznano, że wypłata dywidendy niepieniężnej w postaci przeniesienia prawa własności posiadanych udziałów w spółce zależnej nie będzie zdarzeniem neutralnym podatkowo po stronie Wnioskodawcy. Przekazanie udziałowcowi dywidendy w formie niepieniężnej, tj. w postaci udziałów w spółce zależnej spowoduje po stronie Wnioskodawcy wypłacającego dywidendę powstanie przychodu z odpłatnego zbycia udziałów na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 14 ust. 1-3 tej ustawy.

Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa w ww. interpretacji indywidualnej wniesiono w dniu 12 listopada 2013 r. (data wpływu 13 listopada 2013 r.). Odpowiedź na powyższe wezwanie została udzielona pismem z dnia 9 grudnia 2013 r., nr IPTPB3/423W-41/13-2/IR (data doręczenia 11 grudnia 2013 r.).

W dniu 31 grudnia 2013 r. wpłynęła do tutejszego Organu skarga adresowana do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi na ww. interpretację, w której wniesiono o jej uchylenie (data nadania w polskiej placówce pocztowej dnia 30 grudnia 2013 r.), uzupełniona pismem z dnia 22 stycznia 2014 r. (data wpływu 24 stycznia 2014 r.).

Pismem z dnia 29 stycznia 2014 r., nr IPTPB3/4240-44/13-4/IR, tutejszy Organ udzielił odpowiedzi na ww. skargę, wnosząc o jej oddalenie.

Wyrokiem z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 113/14, prawomocnym od dnia 8 maja 2014 r. (otrzymanym w dniu 2 czerwca 2014 r.), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, działającego w imieniu Ministra Finansów z dnia 31 października 2013 r., nr IPTPB3/423-304/13-2/IR w sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych wypłaty dywidendy w formie niepieniężnej.

Sąd w ww. wyroku wskazał, że podziela argumenty strony Skarżącej, że zaskarżona interpretacja została wydana z naruszeniem art. 12 ust. 1 i art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych polegającym na błędnej interpretacji przywołanych przepisów.

Sąd podkreślił, że organ podatkowy dostrzegając, że pierwszy z wymienionych przepisów nie wymienia wypłaty dywidendy niepieniężnej jako zdarzenia rodzącego przychód Spółki, stwierdził, że wskazane przepisy prowadzą do wniosku, zgodnie z którym "...wypłatę dywidendy niepieniężnej udziałowcowi w drodze przeniesienia prawa własności udziałów należy traktować na równi z odpłatnym zbyciem udziałów". Zdaniem organu podatkowego "...sytuacja jest tożsama z tą, w której podatnik dokonuje odpłatnego zbycia udziałów, (tym samym osiąga przychód do opodatkowania), a otrzymane pieniądze przeznacza na wypełnienie zobowiązań wobec swoich wierzycieli".

Organ podatkowy wskazał na konieczność zakwalifikowania dywidendy niepieniężnej jako przychodu spółki (która ją wypłaca) wskazując, że składniki majątkowe przekazane wspólnikowi na własność stanowią element majątku spółki, który wcześniej nie podlegał opodatkowaniu. Podkreślił, że inne podejście spowodowałoby nierówne traktowanie podatników, bowiem podatnik, który najpierw dokonuje zbycia składnika majątkowego, a następnie reguluje swoje zobowiązania z tytułu dywidendy ze środków pieniężnych uzyskanych z tego zbycia, byłby opodatkowany podatkiem dochodowym od osób prawnych. Z kolei podatnik, który bezpośrednio, tj. poprzez przeniesienie własności składnika majątku wypłaciłby dywidendę w formie niepieniężnej, nie osiągnąłby żadnego przychodu.

W ocenie Sądu organ podatkowy przez zastosowanie analogii dąży do ustalenia, że wypłata dywidendy niepieniężnej stanowi przychód Spółki, aby w zakresie skutków podatkowych, zrównać tę czynność z odpłatnym zbyciem składników majątkowych przez spółkę.

Sąd wskazał też, że według art. 84 i art. 217 Konstytucji RP źródłem obowiązku uiszczenia podatku może być wyłącznie ustawa, która winna określać m.in. podmiot i przedmiot opodatkowania, z czego wynika zakaz dokonywania wykładni per analogiam w celu rozszerzenia zakresu podmiotowego i/lub przedmiotowego ustawy podatkowej (por. B. Brzeziński "Podstawy wykładni prawa podatkowego" Wydawnictwo ODDK, Gdańsk 2008, str. 135).

Sąd podzielił wnioski Wnioskodawcy i organu podatkowego, że na gruncie przepisów Kodeksu spółek handlowych, wypłata dywidendy w formie niepieniężnej, jest dopuszczalna i stwierdził, że Wnioskodawca i organ podatkowy prawidłowo wywiodły z treści art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, że katalog przysporzeń, które stanowią przychód w rozumieniu prawa podatkowego ma charakter otwarty, co wynika z użytego w przywołanym przepisie zwrotu, zgodnie z którym "...przychodami, <...> są w szczególności...".

Według Sądu zarówno Wnioskodawca jak i organ podatkowy trafnie wskazują, że przykładowo wskazane zdarzenia uznane przez ustawodawcę za przychody wymienione w art. 12 ust. 1-3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, prowadzą do wniosku, że co do zasady, za przychód podatkowy można uznać każde przysporzenie majątkowe podatnika o charakterze trwałym, którego rzeczywiste otrzymanie - a w niektórych przypadkach już sam fakt, że jest należny - powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego, o ile przysporzenie to nie jest wyłączone z przychodów na mocy art. 12 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W ocenie Sądu, niewątpliwie wypłata dywidendy nie jest dla spółki przysporzeniem majątkowym, niezależnie w jakiej formie dywidenda zostanie wypłacona. Spółka nie uzyskuje w wyniku wypłaty dywidendy przychodu, o którym stanowi art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W przypadku wypłaty dywidendy w formie rzeczowej majątek spółki ulega zmniejszeniu (por. wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2013 r., sygn. akt II FSK 1638/11).

Sąd podzielił argumenty Wnioskodawcy, że wypłata dywidendy w formie udziałów w spółce zależnej, nie stanowi przychodu z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, w rozumieniu art. 14 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do przywołanego przepisu przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

W ocenie Sądu, Spółka trafnie podniosła, że wypłata dywidendy, w tym także dywidendy w postaci udziałów w spółce zależnej, nie jest czynnością odpłatną, bowiem wspólnik, który otrzymał dywidendę nie jest zobowiązany do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego na rzecz spółki. Stanowisko organu podatkowego stanowi zaprzeczenie istoty dywidendy, która stanowi rodzaj wynagrodzenia dla wspólnika za wkład wniesiony do spółki. Po drugie zaś podstawą wypłaty dywidendy nie jest umowa dotycząca zbycia rzeczy lub prawa, lecz uchwała zgromadzenia wspólników o podziale zysku.

Według Sądu, mając na uwadze zakaz stosowania wykładni per analogiam przy ustalaniu zakresu obowiązków podatkowych oraz biorąc pod uwagę, że z obowiązujących przepisów nie wynika, że wypłata dywidendy (niezależnie od formy) stanowi przychód spółki, która ją wypłaca, w szczególności nie jest to przychód z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, należało przyjąć, że wypłata dywidendy w formie udziałów w spółce zależnej, nie stanowi przychodu dla Wnioskodawcy.

Biorąc pod uwagę powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił zaskarżoną interpretację z dnia 31 października 2013 r., nr IPTPB3/423-304/13-2/IR i stwierdził, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ podatkowy powinien uwzględnić przedstawioną powyżej ocenę prawną.

Z uwagi na powyższe, ponownemu rozpatrzeniu podlega złożony przez Spółkę w dniu 5 sierpnia 2013 r. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego - biorąc pod uwagę stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi zawarte w prawomocnym wyroku z dnia 18 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 113/14 - tutejszy Organ dokonał ponownej analizy sprawy, w wyniku której stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej w tym zakresie oceny stanowiska Spółki.

Jednocześnie zauważyć należy, że niniejsza interpretacja oparta została na przepisach ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851).

Należy poinformować również, że w obwieszczeniu marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 kwietnia 2013 r. opublikowanym w Dzienniku Ustaw z 2013 r., poz. 1030 - został ogłoszony jednolity tekst ustawy - Kodeks spółek handlowych.

Interpretacja dotyczy opisanego zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.