IPTPB2/4511-56/15-4/AKr

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 30 stycznia 2015 r. (data wpływu 3 lutego 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 29 kwietnia 2015 r. (data wpływu 5 maja 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych uzyskania kwoty pieniężnej w drodze egzekucji komorniczej:

* w części dotyczącej zwrotu kwoty pożyczki oraz kosztów procesu - jest prawidłowe,

* w części dotyczącej odsetek - jest nieprawidłowe.

W dniu 3 lutego 2015 r. wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania uzyskania kwoty pieniężnej w drodze egzekucji komorniczej. Wniosek nie spełniał wymogów, określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), w związku z powyższym pismem z dnia 22 kwietnia 2015 r., Nr IPTPB2/4511-56/15-2/AKr, wezwano Wnioskodawczynię, na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ustawy - Ordynacja podatkowa, do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia. Wezwanie wysłane zostało w dniu 22 kwietnia 2015 r. (skutecznie doręczone w dniu 24 kwietnia 2015 r.). W dniu 5 maja 2015 r. (nadano w dniu 30 kwietnia 2015 r.) wpłynęło uzupełnienie wniosku.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni w 1989 r. pożyczyła kuzynowi bezprocentowo gotówkę w kwocie 13 550 500 zł (trzynaście milionów pięćset pięćdziesiąt tysięcy pięćset zł) tj. po denominacji 1 335 zł 05 gr (tysiąc trzysta pięćdziesiąt pięć zł i 5 groszy). W związku z tym, że Wnioskodawczyni nie mogła wyegzekwować pożyczonej gotówki zwróciła się do Sądu.

W postanowieniu z dnia 22 lutego 1994 r. Sąd Rejonowy w R. stwierdził, że "zasądza się od M. N. na rzecz M. O. 13 550 500 zł z 54% rocznie od 7 grudnia 1993 r. do dnia zapłaty, obciąża dłużnika kosztami procesu."

Wnioskodawczyni w 1998 r. zmieniła nazwisko z O. na N.

W dniu 4 stycznia 2006 r. miała miejsce sprawa o rozszerzenie zwrotu należności na małżonkę dłużnika Panią E. N.

W dniu 2 stycznia 2012 r. Wnioskodawczyni otrzymała od komornika zwrot swoich należności w kwocie 1 355 zł 05 gr, zwrot kosztów procesu i odsetki w kwocie 5 850 zł 37 gr.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawczyni stwierdziła, że w dniu 2 stycznia 2012 r. otrzymała od komornika zwrot pożyczki udzielonej kuzynowi w wysokości 1 355 zł 05 gr wraz z odsetkami w wysokości 5 850 zł 37 gr naliczonymi od dnia 7 grudnia 1993 r. zgodnie z wyrokiem Sądu z dnia 22 lutego 1994 r.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

Czy zwrot w wyniku egzekucji komorniczej kwoty głównej udzielonej pożyczki, odsetek umownych oraz kosztów sądowych stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawczyni (sformułowanym ostatecznie w uzupełnieniu wniosku), przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.; dalej: ustawa), nie wypowiadają się wprost w kwestii opodatkowania u pożyczkodawcy wartości zwróconej mu kwoty pożyczki. Mając jednak na uwadze zwrotny charakter tego świadczenia (w wyniku wyasygnowania kwoty pożyczki do pożyczkodawcy wraca w efekcie ta sama kwota pieniędzy), według Wnioskodawczyni, należy uznać, że dokonanie pożyczkodawcy zwrotu kwoty udzielonej pożyczki, nie rodzi obowiązku podatkowego w świetle przepisów art. 1, art. 9 i in. ustawy. A zatem, w ocenie Wnioskodawczyni, zwrot kwoty pożyczki nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W kwestii odsetek umownych Wnioskodawczyni wskazała, że zgodnie z regulacją art. 359 § k.c. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu (§ 1). Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe (§ 2).

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy, odsetki od pożyczek uważa się za przychody z kapitałów pieniężnych, przy czym obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych powstaje w tym zakresie z chwilą otrzymania tych odsetek lub postawienia ich do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym (art. 11 ust. 1 ustawy).

Natomiast w kwestii kosztów procesowych Wnioskodawczyni stwierdziła, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.; dalej: k.p.c.), strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika; który nie jest adwokatem lub radcą prawnym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek.

Jak wynika z powyższego, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków, poniesionych przez powoda. Mając zatem na uwadze zwrotny charakter wydatków uzyskiwanych w wyniku pozytywnie dla powoda zakończonego procesu sądowego należy uznać, że uzyskanie zwrotu kosztów procesu sądowego (w tym również kosztów zastępstwa procesowego), nie rodzi obowiązku podatkowego w świetle przepisów art. 1, art. 9 i in. ustawy. A zatem uzyskanie świadczenia z powyższych tytułów nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego w zakresie skutków podatkowych uzyskania kwoty pieniężnej w drodze egzekucji komorniczej uznaje się:

* za prawidłowe, w części dotyczącej zwrotu kwoty pożyczki i kosztów procesu,

* za nieprawidłowe, w części dotyczącej zwrotu odsetek.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym w 2012 r., opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji Podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści tego przepisu wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę w katalogu zwolnień przedmiotowych ustawy bądź, od których Minister Finansów zaniechał poboru podatku, w drodze rozporządzenia.

Stosownie do przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł, do których kwalifikuje się dochód danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W pkt 9 tegoż przepisu wymieniono jako źródło przychodu - "inne źródła".

Zgodnie natomiast z art. 20 ust. 1 tej ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Natomiast jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. Z treści powyższego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia. Tak więc podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Przez umowę pożyczki, w świetle art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Umowa pożyczki może być udzielona nieodpłatnie lub odpłatnie, tj. za oznaczonym wynagrodzeniem w formie odsetek.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni w 1989 r. udzieliła kuzynowi nieoprocentowanej pożyczki w kwocie 13 550 500 zł tj. po denominacji 1 335 zł 05 gr. W związku z tym, że Wnioskodawczyni nie mogła wyegzekwować pożyczonej gotówki zwróciła się do Sądu, który postanowieniem z dnia 22 lutego 1994 r. zasądził od dłużnika na rzecz Wnioskodawczyni kwotę 13 550 500 zł wraz z odsetkami w wysokości 54% rocznie od 7 grudnia 1993 r. do dnia zapłaty oraz obciążył dłużnika kosztami procesu. W dniu 2 stycznia 2012 r. Wnioskodawczyni otrzymała od komornika zwrot swoich należności w kwocie 1 355 zł 05 gr, zwrot kosztów procesu i odsetki w kwocie 5 850 zł 37 gr.

W świetle powyższego należy stwierdzić, że przedmiotowa pożyczka została przez Wnioskodawczynię udzielona nieodpłatnie. Na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych udzielenie nieoprocentowanej pożyczki przez osobę fizyczną oraz zwrot tej pożyczki są obojętne podatkowo. A zatem kwota pożyczki w wysokości 1 355 zł 05 gr zł, którą Wnioskodawczyni otrzymała od komornika z tytułu zwrotu długu powstałego w wyniku pożyczki pieniężnej, udzielonej w tej samej wysokości przez Wnioskodawczynię kuzynowi w 1989 r., w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stanowi dla Wnioskodawczyni przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Tym samym nie zaistniała okoliczność powodująca powstanie obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych. Po stronie Wnioskodawczyni nie doszło bowiem do żadnego przysporzenia.

Natomiast instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 ustawy - Kodeks cywilny. Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Zatem odsetki są związane z kwotą długu głównego, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Roszczenie odsetkowe nie jest więc częścią składową roszczenia głównego, w przedmiotowej sytuacji pożyczki, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialno-prawnej.

Odsetki za zwłokę (opóźnienie) stanowią zatem świadczenie uboczne stąd otrzymane odsetki za zwłokę w wykonywaniu zobowiązania są co do zasady przychodem wierzyciela podlegającym opodatkowaniu.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidziano jednak wyjątki od powyższej reguły i w katalogu zwolnień przedmiotowych wymieniono wprost odsetki wolne od podatku.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95 ww. ustawy wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, tj. stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, pracy nakładczej, emerytury lub renty.

Natomiast ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek z tytułu nieterminowego zwrotu pożyczki, tj. świadczenia innego niż świadczenie z tytułów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stąd odsetki wypłacone Wnioskodawczyni przez komornika z powyższego tytułu stanowią dla Wnioskodawczyni przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast odnosząc się do opodatkowania zwrotu kosztów procesu należy wskazać, że zgodnie z art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101, z późn. zm.) strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego (§ 2), zaś do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (§ 3).

Jak wynika z powyższego, koszty procesu (w tym zastępstwa procesowego) mają charakter zwrotu wydatków, poniesionych przez powoda. Mając zatem na uwadze zwrotny charakter uzyskiwanych w wyniku pozytywnie dla powoda zakończonego procesu sądowego należy uznać, że uzyskanie zwrotu kosztów procesu sądowego (w tym również kosztów zastępstwa procesowego), nie rodzi obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem uzyskanie świadczenia z powyższego tytułu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując stwierdzić należy, że z otrzymanych przez Wnioskodawczynię w dniu 2 stycznia 2012 r. od komornika kwot: pożyczki, kosztów procesu i odsetek opodatkowaniu podlega tylko kwota odsetek. Wypłacone Wnioskodawczyni odsetki mieszczą się w dyspozycji art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowią przychód podlegający opodatkowaniu, który zgodnie z treścią art. 45 ust. 1 cytowanej ustawy należy wykazać w zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za rok podatkowy, w którym nastąpiła wypłata odsetek. W konsekwencji do opodatkowania odsetek nie ma zastosowania powołany przez Wnioskodawczynię art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast kwota zwróconej pożyczki oraz kwota stanowiąca zwrot kosztów procesu, z uwagi na zwrotny charakter tych świadczeń, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie Organ zauważa, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) jest sam przepis prawa. Jeżeli zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.