IPTPB2/415-424/13-4/KKu - Określenie skutków podatkowych w ujęciu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawarcia umowy przeniesienia własności lokalu mieszkalnego w zamian za zwolnienie z długu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 13 czerwca 2013 r. (data wpływu 17 czerwca 2013 r.), uzupełnionym pismem z dnia 19 lipca 2013 r. (data wpływu 22 lipca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych z tytułu zawarcia umowy przeniesienia własności w zamian za zwolnienie z długu - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 czerwca 2013 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania przychodu z tytułu zawarcia umowy przeniesienia własności w zamian za zwolnienie z długu.

Wniosek nie spełniał wymogów określonych w art. 14b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.). Pismem z dnia 10 lipca 2013 r., znak IPTPB2/415-424/13-2/KKu, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów na podstawie art. 169 § 1 w zw. z art. 14h ustawy - Ordynacja podatkowa wezwał Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania.

Wezwanie wysłano w dniu 11 lipca 2013 r. (skutecznie doręczono 15 lipca 2013 r.), natomiast w dniu 22 lipca 2013 r. do tut. Organu wpłynęła odpowiedź na ww. wezwanie (data nadania w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego 19 lipca 2013 r.).

W przedmiotowym wniosku i jego uzupełnieniu został przedstawiony następujący stan faktyczny.

18 grudnia 2009 r. Wnioskodawczyni nabyła na mocy aktu notarialnego lokal mieszkalny należący do Jej matki. Cena mieszkania o pow. 37 m² ustalona była na xx zł. Część tej ceny, tj. xx zł tytułem zadatku wypłacona była sprzedającej gotówką przy podpisaniu umowy przedwstępnej 21 marca 2007 r., a reszta w kwocie xx zł miała być zapłacona sprzedającej do 15 stycznia 2010 r. Strony zobowiązały się do 31 grudnia 2009 r. zawrzeć przyrzeczoną umowę sprzedaży, a Wnioskodawczyni miała dopłacić xx zł. Umowa nie była potwierdzona notarialnie. 18 grudnia 2009 r. doszło do sfinalizowania przyrzeczonej umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Wnioskodawczyni nabyła tytuł prawny właściciela tego lokalu. W związku z narastającymi problemami i konfliktem rodzinnym Wnioskodawczyni zrezygnowała z nabycia tego mieszkania i nie zapłaciła kolejnej raty w wysokości xx zł. 9 lutego 2010 r. między matką Wnioskodawczyni a Jej bratem doszło do zawarcia umowy przelewu wierzytelności, na mocy której matka Wnioskodawczyni sprzedała bratu Wnioskodawczyni przysługującą Jej wymagalną wierzytelność w kwocie xx zł. 29 marca 2010 r. aktem notarialnym między Wnioskodawczynią a Jej bratem została zawarta umowa przeniesienia własności w celu zwolnienia się z długu. Wnioskodawczyni przeniosła w wyniku zawartej umowy na brata własność opisanego lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności i współużytkowania wieczystego. W związku z tym Wnioskodawczyni nadmieniła, że nie nabyła i nie jest właścicielem przedmiotowego mieszkania.

Wnioskodawczyni dodała w uzupełnieniu wniosku, że 29 marca 2010 r. między matką Wnioskodawczyni a bratem Wnioskodawczyni zawarto umowę przeniesienia własności w celu zwolnienia się z długu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w związku z zawarciem umowy przeniesienia własności w zamian za zwolnienie z długu powyższa sprzedaż będzie opodatkowana podatkiem dochodowym.

Zdaniem Wnioskodawczyni, przedstawione przez Nią zdarzenia dotyczące zakupu mieszkania oddają w pełni całą zaistniałą sytuację. Wnioskodawczyni uważa, że do zakupu w pełni nie doszło, ponieważ nie nabyła nieruchomości i nie jest jej właścicielem, a jedynie straciła xx zł - czyli kwotę wpłaconej zaliczki, której nigdy nie otrzymała w formie zwrotu i poniosła kwoty opłat notarialnych. Według Wnioskodawczyni nie powinna Ona płacić podatku dochodowego, jeżeli nie przyniosło to Jej żadnego dochodu, korzyści, lecz jedynie straty materialne i problemy rodzinne.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawczyni dodała, że umowa przeniesienia własności w celu zwolnienia się z długu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 10 ust. 2.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ww. ustawy, jednym ze źródeł przychodów jest odpłatne zbycie:

- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a-c - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw wymienionych w tym przepisie przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym, jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw nastąpiło po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany z odpłatnego zbycia nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości i praw w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Zatem, w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości lub ww. praw decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych ma moment jej nabycia.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni 18 grudnia 2009 r. nabyła na mocy aktu notarialnego lokal mieszkalny należący do Jej matki. Cena mieszkania o pow. 37 m² ustalona była na xx zł. Część tej ceny, tj. xx zł tytułem zadatku wypłacona była sprzedającej gotówką przy podpisaniu umowy przedwstępnej 21 marca 2007 r., a reszta w kwocie xx zł miała być zapłacona sprzedającej do 15 stycznia 2010 r. w dniu 18 grudnia 2009 r. doszło do sfinalizowania przyrzeczonej umowy sprzedaży przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Wnioskodawczyni nabyła tytuł prawny właściciela tego lokalu. W związku z narastającymi problemami i konfliktem rodzinnym Wnioskodawczyni zrezygnowała z nabycia tego mieszkania i nie zapłaciła kolejnej raty w wysokości xx zł. 29 marca 2010 r. aktem notarialnym między Wnioskodawczynią a Jej bratem została zawarta umowa przeniesienia własności w celu zwolnienia się z długu. Wnioskodawczyni przeniosła w wyniku zawartej umowy na brata własność opisanego lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności i współużytkowania wieczystego.

W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy w związku z zawarciem umowy przeniesienia własności w zamian za zwolnienie z długu powyższa sprzedaż będzie opodatkowana podatkiem dochodowym, konieczne jest w pierwszej kolejności ustalenie, czy w opisanej we wniosku sytuacji doszło do odpłatnego zbycia lokalu mieszkalnego.

W prawie podatkowym pojęcie odpłatne zbycie nie zostało zdefiniowane, dlatego należy się posługiwać przepisami Kodeksu cywilnego. W myśl przepisu art. 155 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo, że strony inaczej postanowiły.

Odpłatne zbycie, zgodnie z językowym (potocznym) rozumieniem tego terminu, to zbycie rzeczy lub prawa za wynagrodzeniem. Terminem przeciwstawnym do zbycia odpłatnego jest zbycie nieodpłatne to jest takie, gdy za zbytą rzecz lub prawo zbywca nie otrzymuje świadczenia wzajemnego, przenosząc ich własność pod tytułem darmym.

Należy zauważyć, że "płatność" nie musi mieć charakteru pieniężnego w postaci konkretnego przepływu gotówkowego. Płatność może oznaczać również uzyskanie świadczenia wzajemnego w postaci zapłaty w naturze (otrzymanie w zamian innych rzeczy lub praw), działania, zaniechania lub znoszenia. Innymi słowy, pod pojęciem płatności nie należy rozumieć wyłącznie zapłaty ceny w pieniądzu (zwiększenie aktywów zbywcy) - płatnością może być również zwolnienie z długu czy potrącenie wzajemnych, wymagalnych wierzytelności (zmniejszenie pasywów zbywcy).

Opisane w art. 453 § 1 Kodeksu cywilnego spełnienie przez dłużnika za zgodą wierzyciela innego niż dług pierwotny świadczenia w celu zwolnienia się z tego długu (datio in solutum) jest świadczeniem odpłatnym. Dłużnik za swoje świadczenie zostaje zwolniony z długu. I tak, przeniesienie na wierzyciela własności rzeczy lub prawa w zamian za zwolnienie z długu, jest odpłatnym zbyciem tej rzeczy lub prawa, nie następuje bowiem pod tytułem darmym.

Osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu) - art. 519 § 1 k.c. Zgodnie z § 2 tego przepisu, przejęcie długu może nastąpić:

Według art. 522 k.c. umowa o przejęcie długu powinna być pod nieważnością zawarta na piśmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przejęcie długu. Przejęcie długu może nastąpić zarówno pod tytułem odpłatnym lub nieodpłatnym.

Ponadto należy wskazać, że istotą umowy przejęcia długu są następujące przesłanki: nabycie długu przez przejemcę jako jego własnej powinności, zwolnienie dotychczasowego dłużnika i zachowanie tożsamości przejmowanego zobowiązania. Zatem osoba trzecia, przejmująca dług, staje się zobowiązana za dług dotychczasowego dłużnika; na skutek przejęcia długu zostaje on zwolniony od obowiązku świadczenia wobec wierzyciela, a przejmujący dług, tak zwany przejemca, staje się dłużnikiem. Przejęcie długu zatem nie narusza treści istniejącego dotychczas stosunku zobowiązaniowego, a jedynie powoduje zmianę osoby dłużnika.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, że Wnioskodawczyni w zamian za przeniesienie na swojego wierzyciela (brata) lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności i współużytkowania wieczystego otrzymała świadczenie wzajemne polegające na zwolnieniu Jej z ciążącego na Niej długu w postaci zapłaty matce kwoty pieniężnej w wysokości xx zł. Innymi słowy, zbyła Ona przedmiotowy lokal mieszkalny za zwolnienie z długu. Zwolnienie z długu ma więc w niniejszej sytuacji dla Wnioskodawczyni określoną wartość majątkową, gdyż nie jest już zobowiązana wobec swojej matki do zapłaty określonej kwoty pieniężnej. Wartość długu, z którego Wnioskodawczyni została zwolniona w zamian za przeniesienie własności lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności i współużytkowania wieczystego jest wobec tego dla Niej wynagrodzeniem za ww. przeniesienie.

Skoro, jak ustalono powyżej, przeniesienie własności lokalu w zamian za zwolnienie z długu, mieści się w zakresie przedmiotowym pojęcia odpłatnego zbycia, a od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lokalu do daty jego zbycia nie upłynęło pięć lat, to dokonane zbycie stanowi źródło przychodów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Dokonując oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia lokalu mieszkalnego, należy zastosować przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w roku nabycia tej nieruchomości, tj. w 2009 r.

Z dniem 1 stycznia 2009 r. uległy zmianie zasady opodatkowania przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości. Nowe zasady opodatkowania znajdują zastosowanie do odpłatnego zbycia nieruchomości nabytych od dnia 1 stycznia 2009 r., co wynika z przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 209, poz. 1316 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 30e ust. 1 ww. ustawy, od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku. Z kolei w myśl ust. 2 cyt. przepisu podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej. Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio (art. 19 ust. 1 ww. ustawy).

Wartość rynkową, o której mowa w ust. 1, rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia (art. 19 ust. 3 ww. ustawy).

W myśl przepisu art. 22 ust. 6c ww. ustawy, koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c, z zastrzeżeniem ust. 6d, stanowią udokumentowane koszty nabycia lub udokumentowane koszty wytworzenia, powiększone o udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania. Natomiast kosztami odpłatnego zbycia są wszystkie wydatki niezbędne, aby sprzedaż mogła zostać zrealizowana, np. koszty wyceny nieruchomości, prowizje, pośrednictwa, opłaty notarialne i skarbowe, bez długów i ciężarów obciążających daną nieruchomość.

Wysokość nakładów, o których mowa w ust. 6c i 6d, ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych (art. 22 ust. 6e ww. ustawy).

W niniejszej sprawie Wnioskodawczyni, w zamian za przeniesienie własności lokalu mieszkalnego otrzymała ekwiwalent w postaci korzyści majątkowej tj. zwolnienie z długu. Przedmiotowy lokal mieszkalny został nabyty przez Wnioskodawczynię w 2009 r. Wynika z tego, że odpłatne zbycie, w wyniku którego nastąpiło przeniesienie własności lokalu mieszkalnego w dniu 29 marca 2010 r. dokonane zostało przed upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie.

Reasumując, należy stwierdzić, że zawarcie umowy przejęcia długu, której skutkiem było odpłatne zbycie lokalu mieszkalnego wraz ze związanymi z nim prawami współwłasności i współużytkowania wieczystego należy traktować dla celów podatkowych jak umowę sprzedaży nieruchomości. W związku z tym Wnioskodawczyni zobowiązana będzie do zapłaty 19% podatku, na zasadach określonych w art. 30e ww. ustawy. Przychodem w niniejszej sytuacji będzie wartość zbywanej nieruchomości wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia wyżej wymienione, chyba, że organ podatkowy stwierdzi, że odbiega ona od wartości rynkowej bez uzasadnionej przyczyny, wówczas w ramach przyznanych mu kompetencji może określić przychód w wysokości wartości rynkowej nieruchomości.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.