IPTPB2/415-119/11-2/AK - Opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób fizycznych odszkodowania przyznanego pracownikowi przez sąd z tytułu rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 21 kwietnia 2011 r. (data wpływu 27 kwietnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania wypłaconego odszkodowania przyznanego przez sąd w wysokości równej wynagrodzeniu - jest prawidłowe.

W dniu 27 kwietnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania wypłaconego odszkodowania przyznanego przez sąd w wysokości równej wynagrodzeniu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 22 lipca 2010 r. na skutek oświadczenia pracodawcy bez zachowania okresu wypowiedzenia w trybie art. 52 kodeksu pracy uległ rozwiązaniu stosunek pracy zawarty przez Wnioskodawcę z pracownikiem. Zwolniony pracownik wniósł pozew do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych o odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę w kwocie 6.600 zł Z treści pozwu wynikało, że jest to kwota 3-miesięcznego wynagrodzenia (powódka otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 2.200 zł brutto), które byłoby wypłacane, gdyby stosunek pracy nie uległ rozwiązaniu z winy pracownika.

W dniu 8 lutego 2011 r. Sąd wydał (nieprawomocny) wyrok, w którym zasądził od Wnioskodawcy kwotę 2.713,47 zł (z ustawowymi odsetkami) z tytułu odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Dokonując wyliczenia tej kwoty, Sąd kierował się tym, że powódce przysługiwał 1-miesięczny okres wypowiedzenia (nie, jak błędnie uznała, 3-miesięczny), w związku z tym gdyby została zwolniona nie w trybie dyscyplinarnym, otrzymałaby wynagrodzenie w takiej właśnie wysokości (wynagrodzenie za sierpień - 2.200 zł, wynagrodzenie za 7 dni lipca - 513,47 zł). Ponadto Sąd uznał powódkę za przegrywającą sprawę w 70%, a Wnioskodawcę (pozwanego) w 30% i nakazał wypłacić powódce na rzecz pozwanego kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, a pozwanemu na rzecz powódki kwotę 300 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W części dotyczącej wypłaty odszkodowania sąd nadał wyrokowi klauzulę natychmiastowej wykonalności. Od wyroku Wnioskodawca złożył apelację, która do dnia dzisiejszego nie była rozpatrywana przez sąd.

W dniu 17 lutego 2011 r. Wnioskodawca przekazał na konto bankowe pracownika kwotę 2.728,42 zł, w ramach której 2.225,47 stanowiło odszkodowanie przyznane przez Sąd po potrąceniu zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Natomiast w dniu 21 marca 2011 r. przekazał kwotę 488 zł zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych na konto Urzędu Skarbowego (razem z innymi zaliczkami od wypłaconych w miesiącu lutym 2011 r. wynagrodzeń).

Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzona w dniu 14 kwietnia 2011 r. zakwestionowała prawidłowość wyliczenia kwoty wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi. Według inspektora pracy przyznane przez sąd odszkodowanie wolne jest od podatku dochodowego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, przyznane przez Sąd w wysokości równej wynagrodzeniu, które pracownik powinien otrzymać, gdyby stosunek pracy uległ rozwiązaniu przy zastosowaniu 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w tej sytuacji ma zastosowanie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż otrzymane odszkodowanie dotyczyło "korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono". Sąd nie zakwestionował, że pracodawca miał prawo zwolnić pracownika, a jedynie uznał, że podana w wypowiedzeniu przyczyna nie stanowi "ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych", a więc nie można rozwiązać stosunku pracy bez zastosowania okresu wypowiedzenia. Gdyby rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło na skutek oświadczenia pracodawcy, ale nie w trybie dyscyplinarnym, pracownik przepracowałby do 31 sierpnia 2010 r. i otrzymał za tę pracę wynagrodzenie w wysokości 2.713,47 zł brutto. Dokładnie w tej wysokości odszkodowanie przyznał Sąd. Pracownik domagał się odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za 3 miesiące, mylnie sądząc, że okres wypowiedzenia w jego przypadku wynosił 3 miesiące. Stwierdzona przez sąd szkoda polegała więc na pozbawieniu pracownika wynagrodzenia za okres 22 lipiec - 31 sierpień. Wnioskodawca od przyznanej kwoty wynagrodzenia naliczył podatek dochodowy od osób fizycznych i odprowadził zaliczkę na jego poczet na konto właściwego urzędu skarbowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z kolei art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r., stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Ponadto art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Wskazać przy tym należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Chodzi więc zarówno o uszczerbek majątkowy, jak i niemajątkowy. Nadto w literaturze przedmiotu i judykaturze akcentuje się, iż aby wypłacone świadczenie uznać za odszkodowanie konieczne jest wystąpienie:

Powszechnym jest również wiązanie pojęcia odszkodowania jedynie z uszczerbkiem majątkowym, natomiast pojęcia zadośćuczynienia z doznaną krzywdą (uszczerbkiem niematerialnym), wobec czego w wyniku obowiązującej od dnia 1 stycznia 2009 r. nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b posługuje się sformułowaniami "odszkodowanie" i "zadośćuczynienie".

W rozumieniu ww. ustawy odszkodowanie i zadośćuczynienie stanowią co do zasady przychód. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania i zadośćuczynienia podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonych w art. 21 ust. 1 ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednakże należy podkreślić, iż korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Jak wynika z opisanego we wniosku stanu faktycznego w dniu 8 lutego 2011 r. Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wydał wyrok, w którym zasądził na rzecz pracownika od Wnioskodawcy kwotę 2.713,47 zł (z ustawowymi odsetkami) z tytułu odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Dokonując wyliczenia tej kwoty, sąd kierował się tym, że pracownikowi przysługiwał 1 miesięczny okres wypowiedzenia i gdyby został zwolniony nie w trybie dyscyplinarnym, otrzymałby wynagrodzenie w takiej właśnie wysokości.

Wnioskodawca przyznane odszkodowanie przekazał na konto bankowe pracownika pomniejszone o kwotę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych na konto urzędu skarbowego.

Przepis art. 415 Kodeksu cywilnego stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Przepis ten ani przepisy następne nie zawierają jednak regulacji dotyczącej wysokości tego odszkodowania bądź zasad jego ustalania. Zwolnieniu zaś na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą podlegać jedynie takie odszkodowania, co do których wprost w przepisie ustalona została wysokość lub zasady ustalania tejże wysokości. Przepisy natomiast o naprawieniu szkody nie zawierają takich regulacji, co jest równoznaczne z tym, że wypłacone na tej podstawie odszkodowanie nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowy od osób fizycznych.

Należy jednak w tym miejscu zwrócić uwagę na brzmienie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania (inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów ustaw i aktów wykonawczych) otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Rozstrzygnięcie kwestii opodatkowania kwoty, będącej odszkodowaniem, a zasądzone wyrokiem Sądu wymaga ustalenia jaki rodzaj szkody został pokryty tym odszkodowaniem. Szkoda rozpatrywana jest jako uszczerbek o charakterze majątkowym, może mieć w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Wyjątek, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) dotyczy tylko odszkodowania w zakresie utraconych korzyści i podlega ono opodatkowaniu. Zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że roszczenie pracownika, sąd wyliczył w wysokości wynagrodzenia, które pracownik otrzymałby gdyby zwolniony był za wypowiedzeniem.

Zatem wypłacone z tego tytułu świadczenie pieniężne nie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadzie wyłączenia wynikającego z lit. b) tegoż przepisu. Zatem otrzymane na podstawie wyroku sądowego świadczenie pieniężne stanowi przychód (w dacie jego otrzymania) opodatkowany na zasadach ogólnych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.