IPPP3/443-511/12-5/RD - Opodatkowanie podatkiem od towarów i usług odszkodowania uzyskanego na skutek przedterminowego rozwiązania umowy oraz możliwość wystawienia noty księgowej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 8 maja 2012 r. (data wpływu 14 maja 2012 r.), uzupełnionym w dniu 20 czerwca 2012 r. (data wpływu 25 czerwca 2012 r.) na wezwanie tut. Organu z dnia 11 czerwca 2012 r. (skutecznie doręczone w dniu 18 czerwca 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego wynagrodzenia z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy - jest prawidłowe.

W dniu 25 czerwca 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanego wynagrodzenia z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy. Wniosek uzupełniony został pismem z dnia 19 czerwca 2012 r., złożonym w dniu 20 czerwca 2012 r. (data wpływu 25 czerwca 2012 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie Organu z dnia 11 czerwca 2012 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

W 2010 r. Wnioskodawca zawarł umowę terminową obowiązującą do dnia 31 marca 2015 r. na świadczenie usług przewozu osób samochodem osobowym, który specjalnie w tym celu został kupiony. W umowie było zawarte stwierdzenie, że w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy przez zleceniodawcę zobowiązany on będzie do zapłaty dla Wnioskodawcy odszkodowania w ustalonej w umowie wysokości.

Odszkodowanie zrekompensowało Wnioskodawcy straty poniesione wskutek zawarcia umowy, która miała trwać określony czas, ale została rozwiązana.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle prawa Ustawy o VAT art. 8 ust. 1 pkt 2 prawidłowo Wnioskodawca postąpił wystawiając notę księgową na kwotę odszkodowania w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy o świadczenie usług.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Na spotkaniu z kontrahentem ustalono, że odszkodowanie zostanie udokumentowane notą księgową, gdyż nie podlega ono podatkowi VAT - takie stanowisko zajął ETS w sprawie C-277/05 gdzie wskazał, że zapłata z tytułu odstąpienia kontrahenta od umowy nie może być traktowana jak zapłata za usługę w rozumieniu art. 2 i art. 6 ust. 1 Szóstej Dyrektywy, podobne stanowisko zajął WSA w Warszawie w wyroku III SA/WA305/10.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu. Przy czym należy zwrócić uwagę w szczególności na przepis art. 8 ust. 1 pkt 2, który przez świadczenie usług nakazuje rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się do dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji.

W związku z powyższym uznać należy, iż pojęcie świadczenia - składającego się na istotę usługi - należy interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Zatem przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności.

W związku z powyższym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za dodatkową zapłatę przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uznane za usługę.

Ponadto podkreślić należy, iż w rozumieniu ustawy zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji należy uznać za świadczenie usług wówczas gdy odbywają się w ramach stosunków obligacyjnych.

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Mając powyższe na uwadze, aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności dokonywanej w zamian za dodatkową zapłatę, niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy czynności te skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Zagadnienie kar umownych regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Art. 483 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, iż można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Przepis art. 483 Kodeksu cywilnego jest bezwzględnie obowiązującym przepisem prawa. Kary umowne mogą być wyłącznie sankcją za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań. Odstąpienie od umowy stanowi realizację uprawnień związanych z określonymi wypadkami niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań z umów wzajemnych i skuteczne odstąpienie od umowy stanowi w pewnym sensie potwierdzenie, że istotnie miał miejsce przypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez drugą stronę. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy można zatem traktować jako formę uproszczenia redakcji warunków umowy, która pozwala na przyjęcie przez strony, że wypadki niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, które uprawniają stronę do odstąpienia od umowy, stanowią jednocześnie podstawę do domagania się zapłaty kary umownej.

Zatem, kary umowne, pełniące funkcje odszkodowawczą (rekompensacyjną), nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlegają opodatkowaniu.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca jako wynajmujący zawarł umowę terminową obowiązującą do dnia 31 marca 2015 r. na świadczenie usług przewozu samochodem osobowym, zakupionym specjalnie w tym celu. W przedmiotowej umowie zawarto stwierdzenie, że w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy przez zleceniodawcę zobowiązany on będzie do zapłaty odszkodowania wobec Wnioskodawcy w ustalonej w umowie wysokości. Wypłacone odszkodowanie rekompensowało straty poniesione przez Wnioskodawcę wskutek zawarcia umowy, która miała trwać określony czas, ale została rozwiązana.

Wątpliwości Wnioskodawcy sprowadzają się do tego, czy kwota uzyskana od zleceniodawcy tytułem odszkodowania, która rekompensuje poniesione straty wynikające z zapisów umowy nie podlega opodatkowaniu i czy w związku z powyższym prawidłowym jest wystawienie noty księgowej na kwotę odszkodowania w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy.

Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. Z opisanego stanu faktycznego nie wynika, aby zachodził związek przyczynowy pomiędzy świadczoną usługą a otrzymaniem wynagrodzenia za tę usługę, bowiem uzyskana przez Wnioskodawcę kwota odszkodowania zgodnie z zapisami umowy nie powodowała bezpośredniej korzyści ze strony zleceniodawcy czyli podmiotu wypłacającego odszkodowanie.

Zatem biorąc pod uwagę przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa podatkowego tut. Organ podatkowy stwierdza, że otrzymana przez Wnioskodawcę kwota odszkodowania rekompensująca straty poniesione wskutek przedterminowego rozwiązania umowy dotyczącej przewozu osób samochodem osobowym nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji powyższego otrzymana, w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy o świadczenie usług przewozu osób samochodem osobowym, kwota odszkodowania nie powinna być dokumentowana fakturą VAT.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy, iż wystawiając notę księgową na kwotę odszkodowania w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy o świadczenie usług postąpił prawidłowo uznać należy za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.