IPPP1/4512-503/15-2/MP

Pisma urzędowe

Status: Nieoceniane

Pismo z dnia 24 czerwca 2015 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPP1/4512-503/15-2/MP

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 21 maja 2015 r. (data wpływu 25 maja 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku usług świadczonych na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeniowego - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 25 maja 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do korzystania ze zwolnienia od podatku usług świadczonych na rzecz Towarzystwa Ubezpieczeniowego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

S.A, jest bankiem uniwersalnym prowadzącym działalność bankową w rozumieniu ustawy - Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376). Bank oferuje różnorodne produkty i usługi finansowe przeznaczone dla klientów detalicznych i biznesowych oraz potencjalnych klientów banku (dalej: "Klienci Banku"). Wnioskodawca planuje rozpocząć współpracę z zakładem ubezpieczeń uprawnionym do świadczenia usług ubezpieczeniowych (dalej: "Towarzystwo Ubezpieczeniowe" lub "TU") w zakresie pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych oferowanych przez TU (dalej: "produkty ubezpieczeniowe") na rzecz Klientów Banku. Produkty ubezpieczeniowe będące przedmiotem niniejszego wniosku będą oferowane w ramach indywidualnych umów ubezpieczenia, przy czym ubezpieczającymi (tekst jedn.: podmiotami zawierającymi umowę na dany produkt ubezpieczeniowy) będą każdorazowo Klienci Banku.

Współpraca pomiędzy Bankiem a TU w powyższym zakresie opierać się będzie na pełnieniu przez Bank roli agenta TU, tj. wykonywaniu przez Bank na rzecz TU czynności agencyjnych, o których mowa w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym z dnia 22 maja 2003 r. tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1450 (dalej: "ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym"). W ramach współpracy Bank podejmie się wykonania niezbędnych czynności, by finalnie doprowadzić do zawarcia umowy ubezpieczeniowej pomiędzy danym Klientem Banku a TU. W szczególności, Bank, działając w imieniu TU, będzie składał Klientom Banku oświadczenie woli (ofertę) zawarcia umowy ubezpieczenia z ubezpieczającym, jak również w celu stosownego potwierdzenia dokonanej sprzedaży, będzie wystawiał imienne polisy ubezpieczeniowe będące warunkowym potwierdzeniem zawarcia umowy ubezpieczenia na dany produkt ubezpieczeniowy oferowany przez TU za pośrednictwem Banku (warunkowość polis polega na odroczeniu ich skuteczności do momentu opłacenia przez Klienta składki ubezpieczeniowej).

W ramach pośrednictwa w dystrybucji produktów ubezpieczeniowych, Bank współdziałać będzie z drugim, niezależnym podmiotem współpracującym z TU (dalej: "drugi agent"), który również będzie wykonywać czynności agencyjne na rzecz TU, o których mowa w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Bank oraz drugi agent nie będą świadczyć na swoją rzecz usług agencyjnych, lecz z uwagi na wspólny cel postawiony przed nimi przez TU - pośrednictwo w procesie sprzedaży produktów ubezpieczeniowych - wspólnie podejmą uzgodnione działania, świadcząc indywidualnie usługi agencyjne na rzecz TU. Bank oraz drugi agent zostaną wpisani jako agenci ubezpieczeniowi TU do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego, o którym mowa w art. 37 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym.

Takie ustrukturyzowanie współpracy w ramach dystrybucji produktów ubezpieczeniowych podyktowane jest koniecznością wzajemnego uzupełniania się kompetencji dwóch agentów. Z powodów formalnych oraz operacyjnych, dopiero wykonanie przez każdego przypisanych mu czynności agencyjnych doprowadzi do zawarcia umowy ubezpieczenia pomiędzy TU a danym Klientem Banku. Towarzystwo Ubezpieczeniowe, dokonało wyboru dwóch agentów biorąc pod uwagę ich specjalistyczne przygotowanie do wykonywania czynności agencyjnych. Zdaniem Towarzystwa Ubezpieczeniowego takie rozwiązanie stanowi optymalizację procesu sprzedaży ubezpieczeń.

W celu doprowadzenia do zawarcia umów ubezpieczenia w ramach świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w imieniu i na rzecz TU, Bank wykona za wynagrodzeniem następujące czynności faktyczne i prawne związane z zawieraniem umów ubezpieczenia, o których mowa w przepisie art. 2 ust. 1 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym:

* przygotowanie planu oferowania Klientom Banku produktów TU pozwalającego drugiemu agentowi na skontaktowanie się z tymi klientami, którzy na podstawie przeprowadzonej przez Bank analizy mogą być potencjalnie zainteresowani zawarciem z TU umów ubezpieczenia,

* wysyłka Klientom Banku ogólnych warunków ubezpieczenia drogą elektroniczną, celem umożliwienia wstępnego zapoznania się z ich treścią,

* przygotowanie indywidualnych warunkowych polis ubezpieczeniowych na rzecz tych Klientów Banku, którzy zdecydowali się na nabycie produktu ubezpieczeniowego oferowanego przez TU za pośrednictwem Banku oraz drugiego agenta i wystawienie tych polis jako agent w imieniu TU,

* złożenie Klientom, którzy wyrazili zainteresowanie objęciem ochroną ubezpieczeniową oferowaną przez TU, wiążącej oferty zawarcia umowy ubezpieczenia (na którą będą składać się m.in.: ogólne warunki ubezpieczenia, karta produktu ubezpieczeniowego, oraz wspomniana powyżej polisa warunkowa).

Bank pragnie przy tym podkreślić, iż jego współpraca z TU będzie miała charakter aktywny. Bank będzie odpowiedzialny m.in. za poszukiwanie (wytypowanie), w ramach Klientów Banku tych klientów, którzy mogą być potencjalnie zainteresowani nabyciem produktów ubezpieczeniowych oferowanych przez TU oraz zweryfikowaniu czy spełniają oni formalne warunki uprawniające ich do zawarcia umów ubezpieczenia z Towarzystwem Ubezpieczeniowym. Niezależnie od wykonywania na rzecz TU powyższych czynności faktycznych, Bank działając w imieniu TU będzie wykonywał również czynności prawne związane z zawieraniem umów ubezpieczenia. Czynności te będą polegały na składaniu Klientom Banku wiążących ofert zawarcia indywidualnych umów ubezpieczenia.

W projektowanym modelu współpracy rolą Banku nie będzie natomiast wykonywanie czynności techniczno-administracyjnych z zakresu obsługi umów ubezpieczenia. Co więcej Bank wystawiać będzie polisy ubezpieczeniowe i potwierdzać tym samym fakt zawarcia umowy ubezpieczenia w imieniu TU wyłącznie w odniesieniu do tych klientów, którzy zostali pozyskani z inicjatywy i przy udziale Banku.

Drugi agent będzie natomiast odpowiedzialny za wykonanie następujących czynności faktycznych związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia, o których mowa w przepisie art. 2 ust. i ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym:

* skontaktowanie się - na podstawie planu oferowania produktów przekazanego przez Bank - z tymi Klientami Banku, którzy mogą być potencjalnie zainteresowani nabyciem produktów ubezpieczeniowych i którzy spełniają formalne warunki uprawniające ich do zawarcia umów ubezpieczenia,

* przedstawieniu klientowi wytypowanemu przez Bank warunków ubezpieczenia, w tym tzw. OWU, czyli ogólnych warunków ubezpieczenia, wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości klientów związanych z oferowanym produktem ubezpieczeniowym,

* w przypadku umów ubezpieczenia, które wymagają przeprowadzenia ankiety medycznej - przeprowadzenie ankiety medycznej w ramach wstępnego underwritingu ubezpieczeniowego,

* zachęcenie klienta do zawarcia z TU umowy ubezpieczenia,

* przedstawienie klientowi wstępnej oferty objęcia ochroną ubezpieczeniową oferowaną przez TU,

* przekazanie do Banku listy klientów którzy wyrazili wolę zawarcia z TU umowy ubezpieczenia.

Czynności wykonywane przez drugiego agenta nie są przedmiotem niniejszego zapytania, zostały wymienione wyłącznie w celu przedstawienia podziału czynności pomiędzy Bankiem i drugim agentem.

Bank nie realizuje w stosunku do treści umów zawieranych pomiędzy TU a Klientami Banku w zakresie produktów ubezpieczeniowych żadnych własnych interesów. Bank za świadczenie usług będących przedmiotem niniejszego wniosku otrzymywać będzie wynagrodzenie prowizyjne. Prowizja płatna będzie wyłącznie w odniesieniu do tych produktów ubezpieczeniowych przy sprzedaży których Bank skutecznie pośredniczył, tj. doprowadził do zawarcia umowy ubezpieczenia pomiędzy TU a poszczególnymi Klientami Banku.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy w opisanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawcy będącemu agentem ubezpieczeniowym, w odniesieniu do świadczenia usługi składającej się z przedstawionych czynności, będzie przysługiwało prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (dalej: "VAT") na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zdaniem Banku w przedstawionym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawcy będącemu agentem ubezpieczeniowym, w odniesieniu do świadczenia usługi składającej się z przedstawionych czynności, będzie przysługiwało prawo do zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

1. Zakres zwolnienia z podatku VAT dla usług pośrednictwa ubezpieczeniowego

a. przepisy krajowe

Sposób opodatkowania usług pośrednictwa ubezpieczeniowego został uregulowany w art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT. Zgodnie z nim: "Zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji".

Jak wynika z przytoczonego przepisu, zwolnione od podatku są nie tylko usługi stricte ubezpieczeniowe czy reasekuracyjne, ale także usługi pośrednictwa związane ze świadczeniem tego typu usług. Przy tym żaden przepis ustawy o VAT, ani też aktu do niej wykonawczego, nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciem "pośrednictwa" użytego we wskazanym przepisie.

Zgodnie z przyjętymi zasadami wykładni prawa podatkowego, w przedmiotowej sytuacji zastosowanie powinna znaleźć wykładnia językowa. Jak czytamy w Słowniku Języka Polskiego (Uniwersalny słownik języka polskiego PWN), przez pojęcie "pośrednictwa" należy rozumieć: "działalność osoby trzeciej mającą na celu porozumienie się między stronami lub załatwienie jakichś spraw dotyczących obu stron, kojarzenie kontrahentów w transakcjach handlowych". Z przytoczonej definicji wynika więc, iż kluczowe znaczenie w kontekście rozumienia pojęcia pośrednictwa ma cel podejmowania działań, tj. doprowadzenie do zawarcia porozumienia pomiędzy dwiema stronami.

Bank, działając jako agent TU planuje podjąć się zadań zmierzających do doprowadzenia do zawarcia umowy pomiędzy TU a Klientami Banku w zakresie produktów ubezpieczeniowych. Działania te polegać będą m.in. na wyodrębnieniu pewnej grupy Klientów Banku, w odniesieniu do której Bank uzna, iż ze względu na określone cechy charakterystyczne danej grupy, Bank może skutecznie doprowadzić do porozumienia pomiędzy TU a tą grupą Klientów Banku. Osoby te zostaną również zweryfikowane przez Bank pod kątem spełniania warunków formalnych uprawniających do zawarcia z TU umów ubezpieczenia. Jeżeli osoby w ramach wyodrębnionej przez Bank grupy Klientów Banku w istocie okażą się zainteresowani nabyciem produktów ubezpieczeniowych, wówczas Bank doprowadzi do zawarcia umowy i objęcia tych klientów ochroną ubezpieczeniową przez TU w oparciu o pełnomocnictwa udzielone Bankowi przez TU. Jednocześnie, w tym momencie będzie można stwierdzić, iż Bank prawidłowo wywiązał się z roli pośrednika, tj. zidentyfikował, a następnie doprowadził do zawarcia porozumienia między dwiema niezależnymi stronami, tj. TU oraz poszczególnymi Klientami Banku, którzy zdecydowali się nabyć produkt ubezpieczeniowy.

Zdaniem Wnioskodawcy nie ulega wątpliwości, iż istota czynności, które Bank planuje podjąć, zmierza do doprowadzenia do zawarcia umowy na produkty ubezpieczeniowe pomiędzy dwiema niezależnymi stronami, tj. TU oraz poszczególnymi Klientami Banku. Bank nie realizuje przy tym żadnego własnego interesu związanego z treścią zawieranych umów. Tym samym, w ocenie Wnioskodawcy, działalność w tym zakresie wyczerpuje znamiona słownikowego rozumienia pojęcia pośrednictwa.

W celu uzupełnienia wykładni językowej, zdaniem Banku możliwe jest pomocnicze odniesienie się do ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Wprawdzie ustawodawca w odniesieniu do pojęć wskazanych w art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT nie zdecydował się na referencję do innego aktu prawnego (np. ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym), niemniej ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym stanowi implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/92/WE w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego i jako taka może stanowić istotne źródło informacji na temat czynności, które mogą być uznane za pośrednictwo ubezpieczeniowe.

Artykuł 2 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym wskazuje, iż "pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia". Art. 4 tego aktu precyzuje natomiast, iż zakres czynności wykonywanych przez pośrednika ubezpieczeniowego będącego agentem zakładu ubezpieczeń obejmuje:

* pozyskiwanie klientów,

* wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia,

* zawieranie umów ubezpieczenia,

* uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, czynności które Bank planuje podjąć w ramach współpracy z TU wpisują się w definicję pośrednictwa ubezpieczeniowego wynikającą z ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. W szczególności, czynności mieszczą się w katalogu czynności faktycznych i prawnych związanych z zawieraniem umów ubezpieczenia. Z uwagi na fakt, że Bank będzie aktywnie pozyskiwał klientów oraz uczestniczył w zawieraniu umów ubezpieczenia, czynności te nie powinny być kwalifikowane jako czynności związane z wykonywaniem umów ubezpieczenia (administracyjną obsługą umowy ubezpieczenia).

Podsumowując, analiza pojęcia "pośrednictwa ubezpieczeniowego" zawartego w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, zarówno przy wykorzystaniu wykładni językowej oraz pomocniczo, definicji z ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, zdaniem Wnioskodawcy wskazuje, iż czynności, które Bank planuje podjąć w ramach współpracy z TU powinny zostać uznane za usługi pośrednictwa zwolnione od VAT, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

b. przepisy unijne

Ponadto Wnioskodawca pragnie zaznaczyć, iż ponieważ art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT jest implementacją art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: "Dyrektywa 2006/112/WE") wskazówek dotyczących sposobu interpretacji pojęcia "pośrednictwa ubezpieczeniowego" należy szukać również w przepisach unijnych oraz w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: "TSUE" lub "Trybunał").

Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE: Państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje: transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Dyrektywa 2006/112/WE nie określa jednak jak należy rozumieć pojęcia zawarte w ww. artykule. W związku z tym interpretację treści tego przepisu należy przeprowadzić z wykorzystaniem orzecznictwa TSUE dotyczącego usług pośrednictwa.

2. Odniesienie praktyki orzeczniczej i interpretacji podatkowych do usług świadczonych przez Wnioskodawcę

W przedmiocie sposobu, w jaki należy rozumieć pojęcie usług pośrednictwa TSUE wypowiedział się m.in. w wyroku w sprawie C-453/05. Trybunał stwierdził, iż "pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy". Analogiczny sposób rozumienia pośrednictwa wynika z treści wyroku w sprawie C-235/00.

Pośrednictwo w rozumieniu przytoczonych wyżej wyroków sprowadza się więc do wykonywania różnego rodzaju czynności, które podejmowane są po to, aby doprowadzić do zawarcia umowy pomiędzy dwiema stronami, innymi niż pośrednik, przy czym sama treść umowy pozostaje bez znaczenia dla pośrednika. Istotne przy tym jest, iż na możliwość uznania danej aktywności za działalność podlegającą zwolnieniu od VAT wpływ ma rzeczywisty charakter podejmowanych czynności, nie zaś status podmiotu podejmującego się tych działań.

Zdaniem Wnioskodawcy, planowane przez niego działania wpisują się w rozumienie pojęcia pośrednictwa wynikającego z orzecznictwa Trybunału. Bank aktywnie angażuje się w selekcjonowanie Klientów Banku potencjalnie zainteresowanych produktami ubezpieczeniowymi, umożliwia wskazanie tym klientom okazji do zawarcia umowy ubezpieczeniowej dotyczącej danego produktu, a następnie, jeżeli klient wykaże zainteresowanie produktem, doprowadza do zawarcia umowy z tym klientem.

W ocenie Banku fakt, iż w ramach będącego przedmiotem niniejszego wniosku pośrednictwa ubezpieczeniowego występuje współdziałanie dwóch agentów, powinien pozostać bez znaczenia dla prawidłowości konkluzji, iż czynności wykonywane przez Bank stanowią usługi pośrednictwa zwolnione od VAT.

Bank podkreśla, iż w wyroku w sprawie C-435/05 Trybunał wskazał, iż "z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania". Taka sytuacja ma miejsce w przedstawionym przez Bank stanie faktycznym: ze względu na możliwość efektywniejszego wykonywania pewnych czynności przy współdziałaniu dwóch agentów Towarzystwo Ubezpieczeń postanowiło uzależnić ich od siebie w procesie pośrednictwa. Jednocześnie z globalnego, całościowego punktu widzenia, działalność Banku oraz drugiego agenta z perspektywy TU stanowić będzie pośrednictwo ubezpieczeniowe obejmujące wszystkie elementy właściwe dla tego typu działalności w rozumieniu Trybunału. TSUE wprost bowiem wskazuje w sprawie C-435/05 iż " art. 13 część B lit. d pkt 1 szóstej dyrektywy nie wyklucza co do zasady tego, by na działalność pośrednictwa składały się różne odrębne usługi". Jednocześnie, w dalszej części tego wyroku Trybunał podkreśla, iż "aby móc ją zakwalifikować jako czynność zwolnioną z opodatkowania (...), wykonana usługa powinna tworzyć odrębną całość, która - jeśli ją oceniać globalnie - w konsekwencji wypełnia specyficzne i istotne funkcje usługi pośrednictwa".

W ocenie Wnioskodawcy taka właśnie sytuacja jest przedmiotem niniejszego wniosku.

Za prawidłowością powyższego podejścia przemawia konkluzja przedstawiona przez Trybunał w wyroku C-435/06: "W konsekwencji art. 13 cześć B lit. d pkt 1 szóstej dyrektywy nie stoi na przeszkodzie temu, aby (...) na usługę pośrednictwa kredytowego składały się dwa świadczenia, jedno wykonywane przez agenta głównego (...) oraz drugie wykonywane przez subagenta".

Zdaniem Wnioskodawcy dla aktualności oraz możliwości zastosowania powyższej konkluzji do przedstawionego stanu faktycznego bez znaczenia powinien pozostać fakt, iż sprawa C-435/06 dotyczyła pośrednictwa kredytowego a nie ubezpieczeniowego. Trybunał wypowiadał się zasadniczo co do istoty znaczenia pojęcia pośrednictwa, a art. 13 część B lit. d pkt 1 szóstej dyrektywy odpowiada treści art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy 2006/112/WE, której odpowiednikiem w Ustawie o VAT jest art. 43 ust. 1 pkt 37.

Powyższe stanowisko potwierdzają również interpretacje podatkowe wydane w zbliżonych stanach faktycznych. Przykładowo w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 26 czerwca 2013 r. sygn. IPPP3/443-302/13-2/IG potwierdzona została prawidłowość stanowiska, zgodnie z którym możliwe jest wybranie takiego modelu organizacyjnego (a tym samym podział obowiązków w ramach pośrednictwa ubezpieczeniowego), który z gospodarczego punktu widzenia będzie najbardziej odpowiedni dla zainteresowanych stron. Dyrektor Izby Skarbowej zaaprobował bowiem pogląd, zgodnie z którym:

"W omawianej sprawie zainteresowane podmioty dokonują wyboru takiego właśnie modelu organizacyjnego, odpowiedniego dla wszystkich zainteresowanych przedsiębiorców, a wykonywane zarówno przez Wnioskodawcę jak również Agenta Lokalnego czynności stanowić będą odrębne od siebie usługi, z których każda stanowić będzie odrębną usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, a tym samym każda z nich stanowić będzie usługę, o której mowa w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT, korzystającą ze zwolnienia od podatku od towarów i usług".

Podobnie uznał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 4 marca 2014 r. sygn. IPPP1/443-48/14-2/MP, w której potwierdził stanowisko Wnioskodawcy, mówiące o tym, że: "przepisy wspólnotowe nie narzucają natomiast pośrednikom ograniczeń w zakresie organizacji ich wzajemnej współpracy - w świetle zasady neutralności podatku VAT, podmioty gospodarcze są uprawnione do wyboru takiego modelu organizacyjnego, który z gospodarczego punktu widzenia jest dla nich najbardziej odpowiedni nie narażając się jednocześnie na negatywne skutki finansowe w związku z wybranym modelem współpracy".

3. Podsumowanie

Pośrednictwo ubezpieczeniowe, jak wynika z orzecznictwa Trybunału, powinno obejmować działalność zmierzającą do uczynienia wszystkiego co możliwe, by dwie strony zawarły umowę, przy czym sam pośrednik nie powinien mieć żadnego interesu w treści takiej umowy. Co więcej, pośrednictwo to może być wykonywane przy współdziałaniu kilku podmiotów pod warunkiem, iż będzie to wynikało z ekonomicznej racjonalności takiego postępowania oraz całościowo (globalnie) obejmować będzie istotne elementy pośrednictwa.

W ocenie Wnioskodawcy, działalność którą Bank planuje podjąć w ramach współpracy z TU wpisuje się w wskazaną powyżej charakterystykę. Bank aktywnie wykonywać będzie czynności mające na celu doprowadzenie do zawarcia umowy pomiędzy TU a Klientami Banku, przy czym pewne czynności w ramach tego pośrednictwa, ze względu na ekonomiczną racjonalność takiego postępowania, jak również formalno-prawne ograniczenia wykona drugi agent. Niemniej jednak, bezsprzecznie zaangażowanie Banku efektywnie doprowadzi do zawarcia umów ubezpieczenia pomiędzy dwiema niezależnymi stronami, tj. TU oraz Klientami Banku.

Mając powyższe na uwadze, zdaniem Banku, planowana przez Bank działalność agenta ubezpieczeniowego, polegająca na pośredniczeniu w zawieraniu umów pomiędzy TU a Klientami Banku w zakresie produktów ubezpieczeniowych będzie zwolniona z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Stawka podatku, na podstawie art. 41 ust. 1 ww. ustawy, wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Jednakże w myśl art. 146a pkt 1 tej ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy, przewidują dla niektórych towarów i usług stawki obniżone lub zwolnienie od podatku.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.

Zwolnienie od podatku stosuje się również do świadczenia usługi stanowiącej element usługi wymienionej w ust. 1 pkt 7 i 37-41, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi zwolnionej zgodnie z ust. 1 pkt 7 i 37-41 (ust. 13 powyższego artykułu).

W myśl ust. 14 tego artykułu, przepisu ust. 13 nie stosuje się do świadczenia usług stanowiących element usług pośrednictwa, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 37-41.

Jak stanowi ust. 15 ww. artykułu, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

* czynności ściągania długów, w tym factoringu;

* usług doradztwa;

* usług w zakresie leasingu.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczenia zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, należy interpretować ściśle, zważywszy, że zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek VAT pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika.

Zatem w pierwszej kolejności należy określić jakie czynności miał na myśli prawodawca formułując w art. 43 ust. 1 pkt 37 zwolnienie dla świadczonych usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych oraz usług pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Powyższe zwolnienia uregulowane zostały w ustawie o podatku od towarów i usług wskutek implementacji odpowiednich przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz.UE.L Nr 347, poz. 1 z późn. zm.), zwanej dalej Dyrektywą.

W myśl art. 135 ust. 1 lit. a Dyrektywy, państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych.

Wskazać należy, że Dyrektywa nie podaje definicji transakcji ubezpieczeniowych, ani usług pokrewnych świadczonych przez maklerów i pośredników ubezpieczeniowych.

"Czynność ubezpieczeniowa", w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy. Czynność ubezpieczeniowa, w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia (od podatku) a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym.

Jeśli chodzi o transakcje ubezpieczeniowe Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-8/01 orzekł, że istotą transakcji ubezpieczeniowej jest w ogólnym rozumieniu to, że ubezpieczyciel zobowiązuje się, w przypadku, gdy zaistnieje ryzyko objęte ubezpieczeniem, świadczyć ubezpieczonemu usługę uzgodnioną podczas zawierania umowy w zamian za uprzednią wpłatę składki (sprawy: Card Protection Plan C-349/96, paragraf 17 i Skandia C-240/99, paragraf 37).

Trybunał wprawdzie orzekł, że wyrażenie "transakcje ubezpieczeniowe" nie obejmuje wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli, ale zasadniczo jest na tyle obszerne, że obejmuje zapewnienie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale w kontekście polisy blokowej dostarcza swoim klientom taką ochronę, korzystając z wpływów od ubezpieczyciela, który przyjmuje na siebie ryzyko objęte w ubezpieczeniu (sprawy: Card Protection Plan, paragraf 22 i Skandia, paragraf 38).

Jednak w akapicie 41 sprawy Skandia TSUE podtrzymał stanowisko, że zgodnie z definicją transakcji ubezpieczeniowych zawartą w akapicie 39 niniejszego wyroku okazuje się, że tożsamość osoby, której świadczy się usługę, jest istotna w rozumieniu definicji rodzaju usług objętych artykułem 13B (a) Szóstej Dyrektywy i że transakcja ubezpieczeniowa nieodzownie pociąga za sobą istnienie umowy między dostawcą usługi ubezpieczeniowej i osobą, która jest ubezpieczona na wypadek ryzyka, czyli ubezpieczonym.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca (Bank) prowadzi działalność bankową w rozumieniu ustawy - Prawo bankowe, w ramach której oferuje różnorodne produkty i usługi finansowe przeznaczone dla klientów detalicznych i biznesowych oraz potencjalnych klientów banku. Wnioskodawca planuje rozpocząć współpracę z zakładem ubezpieczeń uprawnionym do świadczenia usług ubezpieczeniowych (dalej: "Towarzystwo Ubezpieczeniowe" lub "TU") w zakresie pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych oferowanych przez TU na rzecz Klientów Banku. Produkty ubezpieczeniowe będące przedmiotem niniejszego wniosku będą oferowane w ramach indywidualnych umów ubezpieczenia, przy czym ubezpieczającymi (tekst jedn.: podmiotami zawierającymi umowę na dany produkt ubezpieczeniowy) będą każdorazowo Klienci Banku.

Współpraca pomiędzy Wnioskodawcą a TU w powyższym zakresie opierać się będzie na pełnieniu przez Wnioskodawcę roli agenta TU, tj. wykonywaniu na rzecz TU czynności agencyjnych, o których mowa w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym z dnia 22 maja 2003 r. tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1450. W ramach współpracy Wnioskodawca podejmie się wykonania niezbędnych czynności, by finalnie doprowadzić do zawarcia umowy ubezpieczeniowej pomiędzy danym Klientem Banku a TU. W szczególności, Bank, działając w imieniu TU, będzie składał Klientom Banku oświadczenie woli (ofertę) zawarcia umowy ubezpieczenia z ubezpieczającym, jak również w celu stosownego potwierdzenia dokonanej sprzedaży, będzie wystawiał imienne polisy ubezpieczeniowe będące warunkowym potwierdzeniem zawarcia umowy ubezpieczenia na dany produkt ubezpieczeniowy oferowany przez TU za pośrednictwem Banku (warunkowość polis polega na odroczeniu ich skuteczności do momentu opłacenia przez Klienta składki ubezpieczeniowej).

W ramach pośrednictwa w dystrybucji produktów ubezpieczeniowych, Bank współdziałać będzie z drugim, niezależnym podmiotem współpracującym z TU, który również będzie wykonywać czynności agencyjne na rzecz TU, o których mowa w ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Bank oraz drugi agent nie będą świadczyć na swoją rzecz usług agencyjnych, lecz z uwagi na wspólny cel postawiony przed nimi przez TU - pośrednictwo w procesie sprzedaży produktów ubezpieczeniowych - wspólnie podejmą uzgodnione działania, świadcząc indywidualnie usługi agencyjne na rzecz TU. Bank oraz drugi agent zostaną wpisani jako agenci ubezpieczeniowi TU do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego, o którym mowa w art. 37 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym.

* wysyłka Klientom Banku ogólnych warunków ubezpieczenia drogą elektroniczną, celem umożliwienia wstępnego zapoznania się z ich treścią,

Wnioskodawca nie realizuje w stosunku do treści umów zawieranych pomiędzy TU a Klientami Banku w zakresie produktów ubezpieczeniowych żadnych własnych interesów. Bank za świadczenie usług będących przedmiotem niniejszego wniosku otrzymywać będzie wynagrodzenie prowizyjne. Prowizja płatna będzie wyłącznie w odniesieniu do tych produktów ubezpieczeniowych przy sprzedaży których Bank skutecznie pośredniczył, tj. doprowadził do zawarcia umowy ubezpieczenia pomiędzy TU a poszczególnymi Klientami Banku.

W odniesieniu do powyższych okoliczności oraz treści powołanych przepisów należy stwierdzić, że Wnioskodawca nie wykonuje "czynności ubezpieczeniowych". Czynność ubezpieczeniowa, w ogólnie przyjętym rozumieniu, charakteryzuje się tym, że ubezpieczyciel, w zamian za wcześniejsze opłacenie składki ubezpieczeniowej, zobowiązuje się w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia, do spełnienia na rzecz ubezpieczonego świadczenia określonego w momencie zawarcia umowy. Tak rozumiana "czynność ubezpieczeniowa", w każdym przypadku związana jest z istnieniem stosunku umownego między usługodawcą, który domaga się zwolnienia od podatku a osobą, której ryzyko jest objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. Natomiast z opisu sprawy wynika, że między Wnioskodawcą oraz ubezpieczonymi nie istnieje żaden stosunek prawny ubezpieczenia. Wnioskodawca nie występuje w roli ubezpieczyciela, który w przypadku wystąpienia ryzyka objętego umową ubezpieczenia będzie zobowiązany do świadczenia na rzecz ubezpieczonego klienta. Wnioskodawca nie świadczy również usług reasekuracyjnych, polegających na wykonywaniu czynności związanych z przyjmowaniem ryzyka cedowanego przez zakład ubezpieczeń lub przez zakład reasekuracji oraz dalszym cedowaniem przyjętego ryzyka.

W konsekwencji, czynności wykonywane przez Wnioskodawcę będące przedmiotem wniosku, nie stanowią usług ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych, korzystających ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy wynika, że prawodawca zwolnił od podatku również usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek ze stron umowy, dotyczącej produktu ubezpieczeniowego. Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia.

Zasadniczym kryterium, pozwalającym na ustalenie, czy dana osoba jest pośrednikiem ubezpieczeniowym, czy też nie, jest charakter wykonywanych przez nią czynności wewnętrznych. W sprawie C-124/07 pomiędzy J.C.M. Beheer B.V. a Staatssecretaris van Financien TSUE zwrócił uwagę, że przepisy wspólnotowe nie zawierają żadnych wskazówek odnoszących się do stosunku pomiędzy pośrednikiem ubezpieczeniowym a stronami umowy ubezpieczeniowej, do której się przyczynił. Stwierdzenie posiadania statusu pośrednika ubezpieczeniowego zależy zatem od cech badanej działalności.

Z kolei, w sprawie C-453/05 TSUE stwierdził, że "pośrednictwo stanowi działalność polegającą na pośredniczeniu, która może obejmować między innymi wskazywanie stronie danej umowy okazji do zawarcia takiej umowy, przy czym celem takiej działalności jest uczynienie wszystkiego, co niezbędne, aby dwie strony zawarły umowę, a sam pośrednik nie ma żadnego interesu w zakresie treści umowy. Zatem pojęcie pośrednictwa nie wymaga koniecznie, aby pośrednik działający jako subagent agenta głównego kontaktował się bezpośrednio z dwiema stronami umowy, aby negocjować wszystkie klauzule, jednakże pod warunkiem, że jego działalność nie ogranicza się do zobowiązania do wykonania części czynności faktycznych związanych z umową".

Z kolei w uzasadnieniu wyroku w sprawie CSC Financial Services Ltd. (wyrok TSUE z dnia 13 grudnia 2001 r., C-235/00), która to spółka świadczyła usługi typu call center na rzecz instytucji finansowych, Trybunał podjął się próby konstruowania definicji samego pośrednictwa. Pośrednikiem jest więc podmiot niebędący żadną ze stron umowy, ale świadczący usługę na rzecz strony w zamian za wynagrodzenie. W skład usługi wchodzić może zwłaszcza prowadzenie negocjacji. Celem pośrednictwa jest zaś uczynienie wszystkiego co niezbędne, by dwie strony zawarły umowę. Z kolei nie może być mowy o pośrednictwie wówczas, gdy jedna ze stron umowy zleca tylko podwykonawcy część czynności faktycznych.

Wnioskodawca (Bank), działając jako agent TU, planuje podjąć się zadań zmierzających do doprowadzenia do zawarcia umowy pomiędzy TU a Klientami Banku w zakresie produktów ubezpieczeniowych. Działania te polegać będą m.in. na wyodrębnieniu pewnej grupy Klientów Banku, w odniesieniu do której Bank uzna, że ze względu na określone cechy charakterystyczne danej grupy, Bank może skutecznie doprowadzić do porozumienia pomiędzy TU a tą grupą Klientów Banku. Osoby te zostaną również zweryfikowane przez Bank pod kątem spełniania warunków formalnych uprawniających do zawarcia z TU umów ubezpieczenia. Jeżeli osoby w ramach wyodrębnionej przez Bank grupy Klientów Banku w istocie okażą się zainteresowani nabyciem produktów ubezpieczeniowych, wówczas Bank doprowadzi do zawarcia umowy i objęcia tych klientów ochroną ubezpieczeniową przez TU w oparciu o pełnomocnictwa udzielone Bankowi przez TU.

W odniesieniu do przedstawionego opisu sprawy, a także obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa podatkowego należy stwierdzić, że wykonywane przez Wnioskodawcę czynności (wymienione w opisie sprawy) są usługami w zakresie pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. W konsekwencji, w analizowanej sprawie spełniony jest warunek do zastosowania zwolnienia od podatku dla świadczonych przez Wnioskodawcę usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy.

Fakt, że w ramach będącego przedmiotem niniejszego wniosku pośrednictwa ubezpieczeniowego występuje współdziałanie dwóch agentów, pozostaje bez znaczenia dla zakwalifikowania czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę jako usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych, zwolnione z podatku VAT.

Organ podatkowy informuje ponadto, że zgodnie z art. 14b § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa, minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). Z tych też względów - z uwagi na indywidualny charakter interpretacji przepisów prawa podatkowego - zaznacza się, że interpretacja indywidualna dotyczy wyłącznie Wnioskodawcy, nie dotyczy natomiast drugiego agenta współpracującego z TU.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.

Opublikowano: http://sip.mf.gov.pl