IPPP1/4512-13/16-2/JL

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 30 grudnia 2015 r. (data wpływu 4 stycznia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zwrotu kosztów komorniczych i obsługi prawnej otrzymanego od korzystającego z przedmiotu leasingu - jest prawidłowe.

W dniu 4 stycznia 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania zwrotu kosztów komorniczych i obsługi prawnej otrzymanego od korzystającego z przedmiotu leasingu.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

C. sp. z o.o. (dalej Spółka) prowadzi działalność leasingową. W ramach prowadzonej działalności Spółka działając jako finansujący, zawiera umowy leasingu z Korzystającymi. Przedmiotem umów są środki trwałe z wyłączeniem nieruchomości. Są to przede wszystkim maszyny marki C., głównie maszyny budowlane (np. koparki, ładowarki), drogowe (np. walce, frezarki, równiarki, itp) a także wózki widłowe, agregaty i inne urządzenia.

Zgodnie z załącznikiem do zawieranych umów leasingu i najmu Korzystający zobowiązują się, aby w chwili zwrotu urządzenie znajdowało się w dobrym stanie technicznym i mechanicznym. Dobry stan techniczny i mechaniczny urządzenia oznacza przykładowo, że urządzenie powinno być gotowe do normalnej eksploatacji, żadna z szyb nie może być rozbita ani pęknięta. Szczegółowe warunki są opisane w załączniku do zawieranej umowy.

W przypadku, gdy Korzystający nie regulują należności wynikających z umowy leasingu, Spółka wzywa do zwrotu przedmiotu leasingu, a w przypadku braku zwrotu na podstawie zapisów umownych korzystając z firm zewnętrznych dokonuje odbioru przedmiotu leasingu/najmu i obciąża Korzystających dodatkowymi opłatami wynikającymi z umowy.

Są to między innymi następujące rodzaje opłat:

* opłata za zwrot kosztów obsługi prawnej - w przypadku rozwiązania umowy leasingu z winy Korzystającego, Spółka korzysta z usług zewnętrznych firm w zakresie obsługi prawnej dotyczącej przeprowadzenia procedury windykacji przedmiotu i należności. Spółka odlicza VAT naliczony z faktur za dokonaną obsługę. Następnie Spółka występuje wobec dłużnika z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów tej obsługi.

* opłata za zwrot kosztów komorniczych - w przypadku rozwiązania umowy leasingu z winy Korzystającego, Spółka korzysta z usług komorników sądowych w zakresie ustalenia składników majątku dłużnika oraz ściągania należności. Spółka odliczy VAT naliczony z faktur za dokonane czynności komornicze, a następnie występuje wobec dłużnika z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w myśl ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają kwoty, które Spółka otrzymuje od Korzystającego tytułem:

a. Zwrotu kosztów obsługi prawnej

b. Zwrotu kosztów komorniczych.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z powyższej definicji wynika, że usługę w rozumieniu ustawy o VAT stanowi każde świadczenie nie będące dostawą towarów.

Jednakże "świadczenie" należy rozumieć jako działanie przynoszące drugiej stronie (beneficjentowi) korzyści. Aby transakcję można było uznać za świadczenie usług, wymagane jest istnienie zidentyfikowanego odbiorcy świadczenia (konsumenta), rozumianego jako podmiot, który uzyskuje określoną korzyść z tytułu wykonania danego świadczenia. Ponadto stosunek prawny łączący strony musi wiązać się ze świadczeniem wzajemnym.

Powyższe stanowisko jest zgodne z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. I FSK 94/06 z dnia 6 lutego 2007 r.).

Zgodnie z ogólnymi warunkami umów leasingu i/lub najmu zawieranymi przez Spółkę, Korzystający zobowiązuje się do poniesienia określonych kosztów z powodu naruszenia warunków umowy, między innymi kosztów obsługi prawnej i pozostałych kosztów, w tym również związanych z egzekwowaniem należności. Spółka korzysta z usług zewnętrznych firm w celu odzyskania należności, np. poprzez kancelarie prawne, komorników sądowych, firmy windykacyjne. Spółka odlicza podatek VAT z faktur wystawionych przez te firmy, a następnie występuje do dłużnika z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów. W sytuacji, gdy dłużnik zwraca kwotę wyżej wymienionych kosztów będących skutkiem naruszenia przez niego warunków umowy taki zwrot nie ma charakteru opłaty za świadczoną usługę. W takim przypadku nie jest realizowana zasadnicza przesłanka - Korzystający w zamian za przedmiotową opłatę nie otrzymują świadczenia wzajemnego. Wyżej wymienione opłaty wynikają z rozwiązania umowy przez Wnioskującego z winy Korzystającego z powodu braku płatności, co skutkuje odebraniem maszyny. Zatem kwoty te nie są ekwiwalentem za działanie przynoszące korzyść Korzystającemu, w związku z czym w opisanej sytuacji nie występuje beneficjent.

Potwierdzeniem takiego stanowiska są przykładowo interpretacje indywidualne wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie sygnatura akt IPPP1-443-1317/09-2/PR oraz IPPP3/443-1244/11-4/MK oraz IPPP1/443-1083/14-3/AW.

Na uwagę zasługuje również fakt, że w przypadku umów rozwiązanych z winy Korzystającego i dokonanych obciążeń z takich tytułów jak zwrot kosztów obsługi prawnej, czynności komorniczych, windykacyjnych itp. w większości przypadków Spółka nie otrzymuje zapłaty podobnie jak i za wystawione faktury czynszowe lub noty odsetkowe. Zatem w momencie dokonania obciążenia są to należności wątpliwe.

Zdaniem Spółki kwoty, które Spółka otrzymuje z tytułu:

a. Zwrotu kosztów obsługi prawnej

b. Zwrotu kosztów komorniczych

- nie mieszczą się w katalogu czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług. W związku z powyższym przedmiotowe należności nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Z art. 7 ust. 1 cyt. ustawy wynika, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z treści cytowanego wyżej przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że ustawodawca przyjął generalną zasadę, że usługami są wszelkie odpłatne świadczenia niebędące dostawą towarów. Stąd też stwierdzić należy, że definicja "świadczenia usług" ma charakter dopełniający definicję "dostawy towarów". Jest ona wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wykonywanych przez podatników w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Zatem w przepisach powołanej ustawy określeniem "usług" objęto obszerny krąg czynności obejmujący swoim zakresem zarówno czynności określone przez stosowne klasyfikacje statystyczne, jak i cały szereg innych świadczeń nie ujętych w tych klasyfikacjach.

Wobec tego należy stwierdzić, że każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi, co do zasady, usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, że oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność leasingową. W ramach prowadzonej działalności Spółka działając jako finansujący, zawiera umowy leasingu z Korzystającymi. Przedmiotem umów są środki trwałe z wyłączeniem nieruchomości. Są to przede wszystkim maszyny marki C., głównie maszyny budowlane (np. koparki, ładowarki), drogowe (np. walce, frezarki, równiarki, itp) a także wózki widłowe, agregaty i inne urządzenia.

Zgodnie z załącznikiem do zawieranych umów leasingu i najmu Korzystający zobowiązują się, aby w chwili zwrotu urządzenie znajdowało się w dobrym stanie technicznym i mechanicznym. Dobry stan techniczny i mechaniczny urządzenia oznacza przykładowo, że urządzenie powinno być gotowe do normalnej eksploatacji, żadna z szyb nie może być rozbita ani pęknięta. Szczegółowe warunki są opisane w załączniku do zawieranej umowy.

W przypadku, gdy Korzystający nie regulują należności wynikających z umowy leasingu, Spółka wzywa do zwrotu przedmiotu leasingu, a w przypadku braku zwrotu na podstawie zapisów umownych korzystając z firm zewnętrznych dokonuje odbioru przedmiotu leasingu/najmu i obciąża Korzystających dodatkowymi opłatami wynikającymi z umowy.

Są to między innymi następujące rodzaje opłat:

* opłata za zwrot kosztów obsługi prawnej - w przypadku rozwiązania umowy leasingu z winy Korzystającego, Spółka korzysta z usług zewnętrznych firm w zakresie obsługi prawnej dotyczącej przeprowadzenia procedury windykacji przedmiotu i należności. Spółka odlicza VAT naliczony z faktur za dokonaną obsługę. Następnie Spółka występuje wobec dłużnika z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów tej obsługi.

* opłata za zwrot kosztów komorniczych - w przypadku rozwiązania umowy leasingu z winy Korzystającego, Spółka korzysta z usług komorników sądowych w zakresie ustalenia składników majątku dłużnika oraz ściągania należności. Spółka odliczy VAT naliczony z faktur za dokonane czynności komornicze, a następnie występuje wobec dłużnika z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów.

W świetle powołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że kwoty pobierane przez Spółkę tytułem zwrotu kosztów obsługi prawnej i komorniczych, w sytuacji rozwiązania umowy leasingu z winy Korzystającego, nie powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę finansową. Zapłata ich stanowi swoistą konsekwencję zachowania się leasingobiorcy niezgodnie z zawartą umową, czyli nieterminowe płatności bądź niezwrócenie przedmiotu leasingu mimo wezwania. W sytuacji braku zapłaty rat leasingowych oraz niezwrócenia przedmiotu leasingu mimo wezwania, Wnioskodawca decyduje się na rozwiązanie umowy w celu odzyskania przedmiotu leasingu. W celu odzyskania maszyny Wnioskodawca ponosi koszty obsługi prawnej oraz koszty komornicze, którymi obciąża następnie Korzystającego. Tym samym, jak wynika z przedstawionych okoliczności, zwrot poniesionych przez Spółkę kosztów nie jest wynagrodzeniem za żadną usługę Wnioskodawcy, lecz ma charakter odszkodowania, które ma zrekompensować Spółce koszty związane z odzyskaniem maszyny od Korzystającego.

W takiej sytuacji leasingobiorca nie otrzymuje jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego z tytułu zapłaty na rzecz Spółki wspomnianej kwoty, ponieważ ponosi ekonomiczne skutki swojego działania niezgodnego z umową. W tej sytuacji nie jest zatem spełniona przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności przez Korzystającego a otrzymaniem świadczenia wzajemnego od Spółki, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu. Należy zatem zgodzić się z opinią Spółki, że w sytuacji, gdy dłużnik zwraca kwotę wyżej wymienionych kosztów będących skutkiem naruszenia przez niego warunków umowy taki zwrot nie ma charakteru opłaty za świadczoną usługę. Fakt, że w umowie zawarte są stosowne klauzule dotyczące zwrotu ww. kosztów Spółce nie oznacza obligatoryjnego podwyższenia wynagrodzenia z tytułu świadczenia usługi leasingu. Są one naliczane tylko w sytuacjach, gdy Korzystający nie wywiązuje się z postanowień zawartych w umowie, natomiast nie stanowią wynagrodzenia za usługę leasingową. Spółka domagając się zapłaty ww. opłat, nie realizuje usługi finansowej.

Na podstawie zaistniałych okoliczności oraz powołanych przepisów należy stwierdzić, że pobierane przez Wnioskodawcę kwoty tytułem zwrotu kosztów komorniczych i obsługi prawnej nie stanowią odpłatności za czynność określoną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.