IPPP1/443-797/12-2/IGo - VAT w zakresie opodatkowania transakcji nabycia wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 29 sierpnia 2012 r. (data wpływu 3 września 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji nabycia wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 3 września 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji nabycia wierzytelności.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Zapisy Umowy sprzedaży dokładnie regulują zasady, według których Bank będzie ściągał dług dla Sprzedającego. Zgodnie z Umową Sprzedaży w związku z nabyciem Wierzytelności Bank jest uprawniony i zobowiązany do dochodzenia Wierzytelności od Dłużnika, w pierwszej kolejności na drodze ugodowej, chyba że w uzasadnionej opinii Kupującego podjęcie negocjacji ugodowych z Dłużnikiem będzie bezcelowe. Kupujący zobowiązany jest do jednoczesnego dochodzenia wszystkich Wierzytelności objętych Umową Sprzedaży, czy to na drodze ugodowej, czy też na drodze sądowej. Zawarcie ugody w stosunku do jedynie wybranych Wierzytelności będzie możliwe wyłącznie po uzyskaniu zgody Sprzedającego, wyrażonej na piśmie. Podobnie, w przypadku niemożności zawarcia ugody, rezygnacja z dochodzenia którejkolwiek Wierzytelności na drodze sądowej, za wyjątkiem wystąpienia wad prawnych, o których mowa w Umowie Sprzedaży, będzie możliwe wyłącznie za zgodą Sprzedającego wyrażoną na piśmie, Powyższe wskazuje, że Bank ściąga Dług dla Sprzedającego, gdyż to Sprzedający jest stroną, która decyduje o tym czy Bank będzie dochodził spłaty wierzytelności od Dłużnika czy też nie. Kupujący zobowiązał się, że umożliwi Sprzedającemu udział w negocjacjach z Dłużnikiem. Natomiast Sprzedający, zgodnie z zapisami Umowy Sprzedaży zobowiązał się, na żądanie Kupującego, jeżeli okaże się to niezbędne lub wpłynie na sprawność i efektywność dochodzenia Wierzytelności na drodze sądowej w uzasadnionej opinii Kupującego, do współpracy w zakresie prowadzonego postępowania, w szczególności poprzez pomoc we wskazaniu właściwych środków dowodowych. Strony ustaliły także, że Sprzedający będzie miał prawo wystąpienia po stronie Kupującego z interwencją uboczną wobec Dłużnika. Koszty interwencji ubocznej i zastępstwa procesowego Sprzedającego, jako interwenienta ubocznego, pokryje Sprzedający. Strony Umowy Sprzedaży są zobowiązane współpracować ze sobą przez cały okres, przez który wiąże ich umowa.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Na tle opisanego stanu faktycznego Bank wnosi o potwierdzenie, czy prawidłowo postąpił uznając, że w opisanym przypadku, w związku z nabyciem wierzytelności i dochodzeniem jej od dłużnika Kupujący występuje jako podmiot świadczący usługę na rzecz Sprzedającego wierzytelności i czy powyższą usługę świadczoną przez Kupującego na rzecz Sprzedającego należy zaliczyć do czynności ściągania długów a wynagrodzenie (prowizja), otrzymane przez Bank w zamian za świadczenie usługi na rzecz Sprzedającego, podlega opodatkowaniu 23% VAT.

Zdaniem wnioskodawcy:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, czynnościami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT są m.in.: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Art. 7 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, iż przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast w świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, za świadczenie usług uważa się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

* przeniesienie prawa do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej,

* zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji,

* świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Podobne regulacje w tym zakresie zawierają przepisy art. 14 i 24 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: Dyrektywa VAT).

Warto również wskazać, iż szczegółowe przesłanki pozwalające na stwierdzenie, czy na gruncie podatku VAT następuje świadczenie usług wynikają z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: "ETS" lub "Trybunał"). Trybunał, analizując kwestię świadczenia usług, wypracował następujące warunki, których łączne spełnienie umożliwia uznanie określonej czynności za odpłatne świadczenie usług:

Jednocześnie, aby dane świadczenie mieściło się w zakresie opodatkowania VAT, musi być dokonane przez podatnika VAT działającego w takim charakterze. Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z kolei stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W ocenie Banku, w odniesieniu do transakcji nabycia wierzytelności opisanej w stanie faktycznym wniosku, wszystkie wskazane wyżej przesłanki zostaną spełnione. Transakcja została zawarta pomiędzy podatnikami VAT. Pomiędzy usługą świadczoną przez Bank na rzecz Sprzedającego a otrzymanym w zamian za jej wykonanie wynagrodzeniem istnieje bezpośredni i czytelny związek. Zgodnie z treścią Umowy Sprzedaży, w zamian za wyświadczoną na rzecz Sprzedającego usługę Bank otrzymuje od Sprzedającego wynagrodzenie w postaci prowizji. Zawierając Umowę Sprzedaży Sprzedający otrzymuje od Banku finansowanie jak również zostaje uwolniony od ciężaru odzyskiwania wierzytelności od dłużnika. Jak wskazano w stanie faktycznym wniosku, Sprzedaż wierzytelności nastąpiła bez prawa regresu po stronie Banku. W związku z powyższym Bank przejął na siebie ryzyko związane z odzyskaniem wierzytelności od dłużnika. Dodatkowo Bank zobowiązał się do dochodzenia wierzytelności oraz do współpracy w tym zakresie ze Sprzedającym. Za powyższe czynności uzyskał od Sprzedającego wynagrodzenie.

Stosunek prawny łączący usługodawcę i usługobiorcę opiera się na zasadzie wzajemności. Jak wyjaśnił ETS w wyroku z 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden usługi są świadczone za wynagrodzeniem, a w konsekwencji podlegają opodatkowaniu, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy. Musi też istnieć konieczny związek pomiędzy usługą a płatnościami przez nią spowodowanymi. Zdaniem Banku, w sytuacji opisanej w stanie faktycznym wniosku taki bezpośredni związek istnieje i mamy do czynienia ze świadczeniem przez Bank usługi na rzecz Sprzedającego.

Nabycie wierzytelności z tytułu odszkodowania nastąpiło w ramach czynności sprzedaży, której kluczowym elementem jest przelew przedmiotowych wierzytelności ze zbywcy na Bank. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zwanej dalej "k.c.". Zgodnie z treścią art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Według art. 509 § 2 k.c., wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa.

Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 k.c. - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której podmiot ten nabywa (w omawianym przypadku za wynagrodzeniem) od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności (stanowiącego element transakcji kupna-sprzedaży) prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Co istotne, z punktu widzenia zbywcy wierzytelności, Bank zwalnia dotychczasowego wierzyciela z ciężaru egzekwowania wierzytelności we własnym zakresie, jak również przejmuje od dotychczasowego wierzyciela ryzyko nieściągalności przedmiotowych wierzytelności. Jak wskazano we wcześniejszej części uzasadnienia, zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, za świadczenie usług uważa się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Z tej zatem perspektywy, w ocenie Banku również w przypadku nabycia wierzytelności z tytułu odszkodowania następuje świadczenie, które stanowi usługę w rozumieniu przepisów o VAT.

A zatem, w ocenie Banku, usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu ściągnięcia długu przez nabywcę wierzytelności na rzecz Zbywcy. W takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest w szczególności uwolnienie zbywcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania, przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika oraz dostarczenie Sprzedającemu finansowania do czasu odzyskania wierzytelności. Bank pragnie podkreślić, iż wskazane wyżej podejście, zgodnie z którym nabycie wierzytelności stanowi usługę w rozumieniu przepisów o VAT świadczoną przez nabywcę wierzytelności wobec ich zbywcy znajduje potwierdzenie w interpretacjach prawa podatkowego wydawanych z upoważnienia Ministra Finansów przez Dyrektorów Izb Skarbowych.

Przykładowo, w interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z dnia 2 lipca 2012 sygn. nr IPPP1/443-422/12-2/MP oraz w interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z 9 czerwca 2011 r. sygn. nr IPPP2/443-371/11-2/MM wydanych przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

Także w Orzeczeniu NSA w składzie siedmiu sędziów z 19 marca 2012 r., sygn. I FPS 5/11, sąd wskazał, że w transakcji nabycia wierzytelności możemy mieć do czynienia z usługą świadczoną przez nabywcę na rzecz sprzedającego wierzytelność. Jeżeli taka usługa będzie odpłatna, to transakcja będzie objęta zakresem ustawy o VAT. Zdaniem NSA; "badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę."

Biorąc pod uwagę wskazane przez Bank przepisy VAT oraz stanowisko organów podatkowych, jak i sądów administracyjnych, w ocenie Banku, opisane w stanie faktycznym wniosku nabycie wierzytelności stanowi transakcję mieszczącą się w zakresie opodatkowania VAT.

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 Ustawy VAT, szereg usług finansowych jest zwolnionych z tego podatku. Przepisy Ustawy VAT nie regulują w sposób bezpośredni transakcji sprzedaży/nabycia wierzytelności.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż, jak stanowi art. 43 ust. 15 Ustawy VAT, zwolnienia z podatku VAT, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz ust. 13 Ustawy VAT nie mają zastosowania, między innymi, do czynności ściągania długów, w tym factoringu. Dlatego też zdaniem Banku usługa świadczona przez Bank na rzecz Sprzedającego w związku z transakcją nabycia wierzytelności z odszkodowania będzie podlegała opodatkowaniu 23% VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

W związku z tym, iż niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie zakresu podatku od towarów i usług, w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.