IPPP1/443-762/09-2/AW

Zdaniem Wnioskodawcy, świadczona przez niego usługa zarządzania innymi niż papiery wartościowe maklerskimi Instrumentami finansowymi wchodzącymi w skład portfela mieszanego zwolniona jest z opodatkowania podatkiem od towarów usług (dalej: podatek VAT) na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT w związku z pozycją 3 Załącznika nr 4 do Ustawy VAT. W związku z powyższym, Oddział nie jest obowiązany doliczać kwoty podatku VAT do wynagrodzenia pobieranego za zarządzanie innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi wchodzącymi w skład portfela mieszanego.

Wskazując rodzaje usług zwolnionych z podatku VAT oraz takich usług które ze zwolnienia nie korzystają Ustawa VAT posługuje się w poz. 3 załącznika nr 4 pojęciem papierów wartościowych samodzielnie nie definiując znaczenia tego pojęcia. W takim przypadku dla ustalenia zakresu zastosowania tego przepisu niezbędne jest odwołanie się do definicji ustawowych zawartych w pierwszej kolejności w innych przepisach podatkowych, a w ich braku w innych obowiązujących przepisach. Na gruncie regulacji podatkowych definicja papierów wartościowych formalnie zawarta jest w art. 5a pkt 11 u.p.d.o.f. Przepis ten jednakże odwołuje się do art. 3 pkt 1 UOIF, zgodnie z którym przez papiery wartościowe rozumie się:

Na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Z treści art. 8 ust. 1 Ustawy VAT wynika, że przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 Ustawy VAT. W myśl zaś art. 8 ust. 3 Ustawy VAT, usługi wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, z wyjątkiem usług elektronicznych i usług turystyki.

Oddział będzie pobierał oddzielne wynagrodzenie za każdą z tych usług;

odmienna jest klasyfikacja statystyczna usług zarządzania papierami wartościowymi oraz usług zarządzania innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi na gruncie stosowanej do celów opodatkowania podatkiem VAT Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług wprowadzonej Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 marca 1997 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (zwane dalej: "Rozporządzeniem"). Mianowicie, usługi zarządzania papierami wartościowymi ujęte są w grupowaniu PKWIU 67.12.10-00.30 - "Usługi zarządzania portfelem papierów wartościowych". Powyższe grupowanie obejmuje wyłącznie czynności zarządzania papierami wartościowymi, przez co nie może obejmować czynności zarządzania takimi instrumentami finansowymi, które papierami wartościowymi nie są. Z kolei usługa zarządzania innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi mieści się w grupowaniu PKWiU 67.12.10-00.90 - Usługi na rynkach papierów wartościowych oraz zarządzanie funduszami na zlecenie, pozostałe". Poprzez odesłanie w zakresie kwalifikacji usług do PKWiU ustawodawca narzuca odrębne traktowanie poszczególnych rodzajów usług wykazanych w tej klasyfikacji. Stanowisko potwierdzające odmienną klasyfikacje statystyczną omawianych usług potwierdził m.in. Dyrektor tut. Izby Skarbowej w Interpretacji z dnia 18 lipca 2008 r. sygn. IPPPI-443-1204/08-2/MP.

na gruncie przepisów UOIF papiery wartościowe oraz inne instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi stanowią odrębne względem siebie grupy instrumentów finansowych z uwagi m.in. na różny ich charakter prawny (każda z grup instrumentów finansowych stanowi bowiem oddzielną instytucję prawna), różnych emitentów i cel emisji;

wreszcie, rozporządzenie papierami wartościowymi oraz innymi instrumentami finansowymi może wywoływać różne skutki dla ich posiadaczy na gruncie podatków dochodowych (np. stratę z tytułu zbycia papierów wartościowych można odliczyć od dochodu z tego tytułu osiągniętego w latach następnych, co nie jest dopuszczalne przy ustalaniu dochodu z innych instrumentów finansowych).

Na mocy art. 43 ust. 1 pkt 1 Ustawy VAT zwolnieniu z podatku VAT podlegają usługi wymienione w Załączniku nr 4 do Ustawy VAT. Zgodnie z pozycją 3 Załącznika nr 4 zwolnione z podatku VAT są usługi pośrednictwa finansowego, sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w Sekcja J, obejmującej Działy 65-67. Zgodnie z § 3 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) do celów opodatkowania podatkiem od towarów i usług w dalszym ciągu należy stosować przepisy Rozporządzenia. Tym samym, co do zasady zwolnieniu z podatku VAT podlegają usługi pośrednictwa finansowego sklasyfikowane w Działach 65-67 PKWIU wprowadzonej powyższym Rozporządzeniem. Nie ulega wątpliwości, że charakter świadczonej przez Wnioskodawcę usługi zarządzania innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi wskazuje, że jest to usługa pośrednictwa finansowego w rozumieniu ww. Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług. Świadczona przez Wnioskodawcę usługa zarządzania portfelem inwestycyjnym (w tym papierami wartościowymi oraz innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi) mieści się w Dziale 67 PKWiU - Usługi pomocnicze związane z pośrednictwem finansowym i ubezpieczeniami. Zgodnie z uwagami do Działu 67 PKWiU wskazane w nim usługi obejmują usługi ściśle związane z usługami finansowymi (sklasyfikowanymi w Działach 65 i 66) niebędące usługami finansowymi wykonywanymi na własny rachunek i ryzyko w tym w szczególności obejmujące wykonywane na zlecenie i rachunek osób trzecich czynności na rynkach papierów wartościowych.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę że nie wszystkie usługi pośrednictwa finansowego o których mowa w poz. 3 załącznika nr 4 do Ustawy VAT korzystają ze zwolnienia z opodatkowania VAT. Mianowicie zwolnienie z VAT nie dotyczy w szczególności usług zarządzania akcjami udziałami w spółkach lub związkach obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych (załącznik nr 4 poz. 3 pkt 6 Ustawy VAT). Przepis ten wprost wskazuje, że zarządzanie wymienionymi w nim papierami wartościowymi nie stanowi usługi zwolnionej z VAT choć jest usługą pośrednictwa finansowego. Przepis ten stanowi jednocześnie wyjątek od reguły zgodnie z którą usługi pośrednictwa finansowego są z podatku VAT zwolnione. Skoro jest to przepis wyjątkowy, na gruncie zasad interpretacji przepisów prawa podatkowego utrwalonych w orzecznictwie sądów administracyjnych (por wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 października 2007 r. sygn. III SA/Wa 1255/07 czy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 13 marca 2007 r. sygn. I SA/Gd 582/06) niedopuszczalna jest rozszerzająca wykładnia takiego wyjątku. W efekcie o ile zarządzanie akcjami udziałami w spółkach lub związkach obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania VAT choć stanowi usługę pośrednictwa finansowego, to zarządzanie innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi nie wymienionymi w załączniku nr 4 poz. 3 pkt 6 Ustawy VAT, nie mieści się w granicach wyłączenia ze zwolnienia z podatku wykazanego w poz. 3 pkt 6 Załącznika nr 4 do Ustawy VAT. Stąd zarządzanie innymi niż w wymienione w poz. 3 pkt 6 Załącznika nr 4 instrumentami finansowymi a w szczególności zarządzanie niebędącymi papierami wartościowymi jednostkami uczestnictwa w krajowych funduszach inwestycyjnych otwartych oraz krajowych specjalistycznych funduszach inwestycyjnych otwartych zwolnione jest z opodatkowania VAT jako usługa pośrednictwa finansowego na podstawie art. 43 ust. 1 Ustawy VAT oraz załącznika nr 4 poz. 3 Ustawy VAT.

Skoro usługi zarządzania akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych podlegają opodatkowaniu VAT to istotne jest rozróżnienie jakiego typu usługi zarządzania nie mieszczą się w zakresie poz. 3 pkt 6 załącznika nr 4 do Ustawy VAT. Przepis ten nie obejmuje usług zarządzania innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi. Inne instrumenty finansowe stanowią bowiem odrębną od papierów wartościowych kategorię instrumentów finansowych. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie wprost w przepisach UOIF. Mianowicie, przepis art. 2 ust. 1 UOIF przewiduje dychotomiczny co do zasady, podział instrumentów finansowych na dwie kategorie, tj. papiery wartościowe, zdefiniowane w art. 3 pkt 1 UOIF, którymi są w szczególności akcje i obligacje, oraz niebędące papierami wartościowymi inne instrumenty finansowe, w tym m.in. finansowe kontrakty terminowe, swapy walutowe, opcje na kursy walut, czy tytuły uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania. Powyższe przepisy UOIF wprowadzają zatem wyraźnie rozróżnienie pomiędzy papierami wartościowymi (do których zalicza się np. akcje i obligacje) oraz innymi instrumentami finansowymi niebędącymi papierami wartościowymi. Także Ustawa VAT odrębnie traktuje dla celów opodatkowania świadczenie usług polegający na zarządzaniu tymi dwoma rodzajami instrumentów finansowych. W konsekwencji skoro przepisy Załącznika nr 4 poz. 3 pkt 6 do Ustawy VAT wyłączają z zakresu zwolnienia z tego podatku jedynie usługi pośrednictwa finansowego polegające na zarządzaniu akcjami udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych to a contrario zwolnione z podatku VAT w dalszym ciągu pozostają usługi polegające na zarządzaniu innymi niż wymienione w poz. 3 pkt 6 Załącznika nr 4 instrumentami finansowymi niebędącymi papierami wartościowymi.Stąd też zasadne jest - w ramach zarządzania portfelem mieszanym klienta wyodrębnienie podlegającego opodatkowaniu VAT wynagrodzenia za zarządzanie akcjami, udziałami w spółkach lub związkach, obligacjami i innymi rodzajami papierów wartościowych od zwolnionego z VAT wynagrodzenia za zarządzanie innymi instrumentami finansowymi. Brak takiego wyodrębnienia powodowałby bowiem konieczność doliczenia podatku VAT także w odniesieniu do wynagrodzenia za zarządzania innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi. Dla klienta Oddziału będącego podatnikiem VAT oznaczałoby to brak możliwości odliczenia podatku naliczonego na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 2 Ustawy VAT. Ponadto opodatkowanie VAT wynagrodzenia za zarządzanie innymi instrumentami finansowymi niż akcje udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne rodzaje papierów wartościowych spowodowałoby również zmianę proporcji czynności opodatkowanych i zwolnionych z VAT wykonywanych przez Oddział co miałoby wpływ na odliczalność VAT naliczonego przez Wnioskodawcę związanego z wykonywaniem tych usług.

Usługa zarządzania instrumentami finansowymi innymi niż akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i innymi rodzajami papierów wartościowych nie mieści się także w żadnej z pozostałych kategorii usług pośrednictwa finansowych które nie korzystają ze zwolnienia z podatku VAT z uwagi na treść poz. 3 Załącznika 4 do Ustawy VAT.

Stanowisko zgodnie z którym zarządzanie innymi niż papiery wartościowe instrumentami finansowymi podlega zwolnieniu z podatku VAT, znajduje potwierdzenie także w przepisach Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (zwanej dalej Dyrektywą). Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. d) Dyrektywy, Państwa członkowskie zwalniają z opodatkowania transakcje łącznie z pośrednictwem dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności. Z drugiej strony, stosownie do lit. f) powyższego przepisu Dyrektywy, ze zwolnienia korzystają również transakcje, łącznie z pośrednictwem, jednakże z wyłączeniem przechowywania i zarządzania, których przedmiotem są akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacje i inne papiery wartościowe. Z powyższych przepisów wynika, że również na gruncie Dyrektywy istnieje rozróżnienie pomiędzy usługami zarządzania dotyczącymi innych niż papiery wartościowe instrumentów finansowych, które korzystają ze zwolnienia z podatku VAT oraz usługami zarządzania akcjami, obligacjami i innymi papierami wartościowymi, które nie mogą korzystać ze zwolnienia z podatku VAT.

Stanowisko Wnioskodawcy zostało potwierdzone także w interpretacjach podatkowych, publikowanych na stronach internetowych Ministerstwa Finansów. Dyrektor tut. Izby Skarbowej w interpretacji z dnia 18 lipca 2008 r., sygn. IPPP1-443-1204/08-2/MP stwierdził, że: " (...) usługi, które świadczy Strona nie mieszczą się wśród czynności, co do których ustawodawca zastosował wyłączenie ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług w załączniku Nr 4 poz. 3 ustawy. Zatem, świadczone przez Spółkę usługi zarządzania portfelami maklerskich instrumentów finansowych niebędcych papierami wartościowymi podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 ww. ustawy (...)". Podobnie tez wypowiedział się Naczelnik Urzędu Skarbowego Kraków - Stare Miasto w interpretacji z dnia 31 października 2005 r. sygn. PP-1/443-50027A/05/227927/161/123/mk uznając, że " (...) usługi zarządzania (...) instrumentami finansowymi nie będącymi papierami wartościowymi, podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług. Zawierają się one bowiem w wykazie czynności zwolnionych od podatku, zawartym w załączniku nr 4 do ustawy. Jednocześnie nie stanowią one usług wyłączonych ze zwolnienia od podatku, o których mowa w pkt 3 załącznika nr 4 do ustawy (...)". Powyższy pogląd potwierdził także Dyrektor Izby Skarbowej w Krakowie w interpretacji z dnia 25 stycznia 2006 r. sygn. PP-3/i/4407/296/05.

Reasumując, wyodrębnione przez Wnioskodawcę wynagrodzenie za świadczone przez Wnioskodawcę usługi zarządzania instrumentami finansowymi innymi niż akcje, udziały w spółkach lub związkach, obligacjach i inne rodzaje papierów wartościowych wchodzących w skład portfela mieszanego zwolnione winno być z opodatkowania VAT ponieważ mieści się w wykazie zwolnionych z VAT usług pośrednictwa finansowego, zawartych w Załączniku nr 4 do Ustawy VAT. Jednocześnie usługa ta nie zalicza się do żadnej z kategorii usług wyłączonych ze zwolnienia od podatku VAT, o których mowa w pkt 3 Załącznika nr 4 do Ustawy VAT.