IPPP1/443-628/12-2/ISz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 9 lipca 2012 r. (data wpływu 20 lipca 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności trudnych - jest prawidłowe.

W dniu 20 lipca 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności trudnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka Komandytowo-Akcyjna (dalej jako: Spółka lub Wnioskodawca) prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie obrotu wierzytelnościami, windykacji, rozwiązywania problemów z wierzytelnościami. Spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. W ramach prowadzonej działalności, w dniu 15 października 2011 r. Spółka zawarła umowę przelewu wierzytelności r. z Panem Ryszardem K. (dalej: Umowa). Przedmiotem Umowy - zgodnie z jej § 1 - jest definitywna sprzedaż wierzytelności w ilości 9654 sztuk, należnych panu Ryszardowi K. (Cedentowi) od osób fizycznych z tytułu nałożenia opłat dodatkowych za przejazd środkami transportu publicznego bez ważnego biletu, zgodnie z: umową z dnia 4 listopada 2003 r. w przedmiocie prowadzenia kontroli i poziomu świadczonych usług w środkach lokalnego transportu zbiorowego, zawartej przez Cedenta z Zarządem Dróg i Transportu oraz uchwałami Rady Miejskiej. Szczegółowy wykaz wierzytelności objętych Umową wraz z danymi osób na które nałożono opłatę dodatkową za jazdę bez ważnego biletu stanowi załącznik nr 1 do Umowy. Wierzytelności powstały (opłaty dodatkowe nałożono) w okresie grudzień 2003 r. - maj 2004 r.

Zgodnie z § 2 Umowy, Cedent dokonuje cesji wierzytelności na rzecz Cesjonariusza (Spółki). Wierzytelność główna na dzień zawarcia Umowy wynosi 1.061.940,00. Wynagrodzenie umowne przysługujące Cedentowi za cesję (przelew) wierzytelności strony określiły w wysokości 18.902 zł, tj. 2% wartości kwoty stanowiącej należność główną.

W ramach Umowy Cedent zobowiązał się do protokolarnego przekazania dokumentów druków opłaty dodatkowej za przejazd w oryginale a także do podpisania zawiadomienia o dokonaniu przelewu (cesji) na Cesjonariusza podając informację, iż zapłata wierzytelności ma być przekazywana przez dłużnika na konto, które Cesjonariusz (Spółka) wskaże dłużnikowi w stosownym piśmie. W § 4 Umowy uregulowano, iż w przypadku zapłaty wierzytelności przez dłużnika, po dniu zawarcia Umowy na rachunek Cedenta, ten zobowiązany jest do poinformowania o tym Cesjonariusza oraz do przelania na rachunek bankowy Cesjonariusza otrzymanej kwoty.

Przedmiotowa Umowa jest więc umową przelewu (cesji) wierzytelności, o której mowa w art. 509 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym " § 1. Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. § 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki."

Umowa ma przy tym charakter umowy cesji definitywnej - przelewu wierzytelności bez regresu, tj. bez możliwości zwrotu wierzytelności jednostronnym oświadczeniem nabywcy - Cesjonariusza, w przypadku braku możliwości ich wyegzekwowania. Innymi słowy, Umowa skutkuje definitywnym nabyciem wierzytelności, tj. także definitywnym przejęciem ryzyka braku ich spłaty. Umowa zawierana jest bowiem bez prawa do cesji zwrotnej w przypadku nieskuteczności egzekucji nabytych wierzytelności dokonywanej przez Spółkę w swoim imieniu i na swoją rzecz.

Przedmiotowa Umowa nie ma charakteru nienazwanej umowy factoringu, bowiem factoring dotyczy wierzytelności niewymagalnych (nieprzeterminowanych), a przedmiotem Umowy są wyłącznie wymagalne (przeterminowane), trudno egzekwowalne wierzytelności.

Przedmiotowa Umowa nie zawiera postanowień dotyczących jakiegokolwiek wynagrodzenia za usługę świadczoną przez Spółkę na rzecz zbywcy wierzytelności Cedenta; zbywca (Cedent) nie płaci jakichkolwiek środków nabywcy (Cesjonariuszowi), które mogłyby być uznane za wynagrodzenie za jakąkolwiek wykonaną usługę. W szczególności Umowa nie zawiera postanowień dotyczących prowizji od odzyskanego długu płatnych Cesjonariuszowi, płatnej mu przez Zbywcę premii czy dodatkowych opłat. Jedynym przepływem środków związanych z Umową pomiędzy Cedentem i Cesjonariuszem jest zapłata przez Cesjonariusza (Spółkę) Cedentowi wynagrodzenia za definitywną cesję wierzytelności. Następnie Cesjonariusz egzekwuje wierzytelność wraz z wszelkimi związanymi z nią prawami (roszczenie o zaległe odsetki, koszty upomnień) we własnym imieniu i na własny rachunek.

Ekonomicznym uzasadnieniem transakcji po stronie nabywcy (Spółki) jest tylko nabycie wierzytelności poniżej wartości nominalnej, a nie np. uzyskanie wynagrodzenia od Cedenta. Nabycie następuje za wynagrodzeniem znacznie poniżej wartości nominalnej wierzytelności, gdyż to wynagrodzenie odpowiada aktualnej wartości rynkowej tych trudnych do egzekucji, wieloletnich wierzytelności (rzeczywistej ekonomicznej wartości wierzytelności w chwili sprzedaży, uzależnionej od wątpliwych w dużej mierze perspektyw na ich całkowitą spłatę). W przypadku omawianych wierzytelności upłynął bowiem termin przedawnienia, stąd mogą być wyegzekwowane tylko w przypadku braku podniesienia przez dłużnika zarzutu przedawnienia. W przypadku podniesienia zarzutu przedawnienia przez dłużnika Cesjonariusz przegrywa sprawę sądową oraz ponosi ryzyko poniesienia kosztów zastępstwa procesowego. Celem nabycia jest wyegzekwowanie wierzytelności na własny rachunek, wykorzystując w tym zakresie własne środki, możliwości, doświadczenie z dotychczasowej działalności w branży.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy zakup wierzytelności przez Spółkę, na podstawie omówionej w stanie faktycznym Umowy, stanowi usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i w związku z tym podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też nie stanowi usługi podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem ani na moment nabycia wierzytelności, ani na moment jej późniejszej egzekucji dokonanej we własnym imieniu i na własny rachunek.

Zdaniem Wnioskodawcy, zakup wierzytelności na podstawie omówionej w stanie faktycznym Umowy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ani na moment nabycia wierzytelności ani na moment jej późniejszej egzekucji dokonanej we własnym imieniu i na własny rachunek przez Spółkę.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, dalej: Ustawa), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W myśl art. 8 ust. 1 Ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Aby uznać dane świadczenie za opodatkowaną odpłatną usługę, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonane usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Stosownie do brzmienia ust. 2 pkt 2 art. 8 Ustawy, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika. Z powyższego przepisu wynika zatem, iż nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych wprawdzie nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W dotychczasowej praktyce organów podatkowych i orzecznictwie na gruncie powyższego stanu prawnego pojawiła się istotna rozbieżność w zakresie kwalifikacji wyżej wskazanych umów przelewu definitywnego wierzytelności. Pogląd, że nabycie wierzytelności pieniężnej na podstawie art. 509 § 1 k.c. nie jest usługą ściągania długów, wyraził np. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 stycznia 2010 r., I FSK 1627/08. Zdaniem składu orzekającego w tej sprawie w takim przypadku transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, skoro nabycie wierzytelności nastąpi na podstawie art. 509 § 1 k.c., a nabywający wierzytelność dokona za nią zapłaty, w której nie będzie mieściło się wynagrodzenie. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność za własne środki finansowe nabywca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela. Natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją. Jeżeli nabywca wyegzekwuje nabyty dług od dłużnika na swoją rzecz, według poglądu wyrażonego w tym wyroku, trudno jest uznać, iż takie "ściągnięcie długu" konstytuuje jakąkolwiek usługę. Egzekwowanie własnych wierzytelności na swoją rzecz jest naturalnym elementem obrotu gospodarczego i usługi nie tworzy. Wskazano również, że zarówno odzyskiwanie długów, jak i windykacja należności polega na dokonaniu szeregu czynności prawnych, procesowych i faktycznych, których celem jest wykonanie przez dłużnika zobowiązania wobec wierzyciela. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że takie samo stanowisko zaprezentowano w licznych orzeczeniach wojewódzkich sądów administracyjnych, powołując szereg wyroków tych sądów i zauważając, że w orzeczeniach tych podkreślano dodatkowo, że czynności obejmujące zakup wierzytelności, a następnie podjęcie działań celem ich egzekucji (windykacji), ewentualnie celem ich zbycia na własny rachunek i własną odpowiedzialność nabywcy nie można zaklasyfikować jako usługi ściągania długów. Wskazano, że wykonanie takiej usługi zakłada istnienie dwóch podmiotów, które zawarły transakcję - usługodawca zobowiązuje się do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie, natomiast konsumentem usługi (usługobiorcą) jest ten podmiot który korzysta z usługi wykonywanej przez kontrahenta, co oznacza, że usługodawca ściąga dług dla usługobiorcy, a nie dla siebie.

Odmienne stanowisko wyrażono np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 lutego 2010 r., I FSK 2104/08. Zdaniem składu orzekającego w tej sprawie w każdym przypadku, gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu jej wyegzekwowania, mamy do czynienia z usługą a usługę tę należy opodatkować, także wówczas, gdy środkiem do tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności.

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się ostatecznie Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż:

"Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/383/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych-wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży."

Z przedmiotowego wyroku wynika więc, że jeżeli ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Powyższy wyrok ETS zapadł w ramach sporu między niemieckim Finanzamt Essen-NordOst a spółką GFKL Financial Services AG (zwaną dalej "GFKL") w przedmiocie opodatkowania tej ostatniej podatkiem od wartości dodanej z tytułu nabycia przez jedną z jej spółek zależnych wierzytelności uznanych za wymagalne, wynikających z 70 wypowiedzianych umów kredytowych.

Zgodnie z pkt 7 ww. wyroku TSUE: "Umowa sprzedaży przewidywała między innymi, że od tego dnia nabywca przejmuje prawa z tytułu wierzytelności i ich zabezpieczenia będące przedmiotem umowy w swoim imieniu i na swoje ryzyko, że związane z nimi wpłaty dokonywane będą na rzecz nabywcy oraz że wykluczona jest odpowiedzialność sprzedającego w odniesieniu do spłaty tych wierzytelności". Ostateczna cena sprzedaży wierzytelności objętej wyrokiem była znacznie niższa od ich wartości nominalnej, a umowa nie przewidywała możliwości zmiany tej ceny w przyszłości ani regresu (pkt 8 i 10 wyroku).

Objęta wyrokiem TSUE umowa miała więc analogiczne cechy jak Umowa opisana w stanie faktycznym. W szczególności ustalona przez strony Umowy cena wierzytelności była niższa od jej wartości nominalnej. Jednocześnie, jak wskazano w stanie faktycznym niniejszego zapytania, nabycia Wnioskodawca dokonał po wartości rynkowej tych trudnych wierzytelności (2% kwoty należności głównej). Nabyte wierzytelności to bowiem wierzytelności obiektywnie bardzo trudno egzekwowalne, po upływie okresu ich przedawnienia. W przypadku więc podniesienia zarzutu przedawnienia przez dłużnika, Spółka nie dokona egzekucji wierzytelności, a w przypadku sporu sądowego o nią, przegrywa sprawę oraz ponosi dodatkowo koszty zastępstwa procesowego. Nabycie nastąpiło za wynagrodzeniem znacznie poniżej wartości nominalnej wierzytelności, gdyż - wobec wskazanych powyżej okoliczności - to wynagrodzenie odpowiada aktualnej wartości rynkowej tych trudnych do egzekucji wierzytelności.

Niska wartość wynagrodzenia (2%) w stosunku do wartości nominalnej wierzytelności uzasadniona była więc właśnie koniecznością odzwierciedlenia rzeczywistej ekonomicznej wartość wierzytelności w chwili sprzedaży. Celem nabycia ich przez Spółkę jest wyegzekwowanie wierzytelności na własny rachunek, wykorzystując w tym zakresie własne środki, możliwości, doświadczenie z dotychczasowej działalności w branży.

Wskazać ponadto należy, iż wyrok TSUE stanowił podstawę do wydania wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2012 r. sygn. akt I FPS 5/11 w rozszerzonym składzie, w którym także NSA wskazał, iż "transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), ze względu na fakt, że w takim przypadku nie mamy do czynienia z zobowiązaniem się przez usługodawcę do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie." W wyroku tym NSA - analizując wyrok TSUE w zakresie oceny warunku niepodlegania transakcji pod VAT tj. uznania, iż cena sprzedaży odzwierciedla "rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży"- wskazał, iż "badając konkretną transakcję należy poszukiwać takiego ewentualnego bezpośredniego wynagrodzenia, które otrzymuje kupujący - cesjonariusz, jako świadczenie wzajemne za ewentualnie wykonaną na rzecz zbywcy - cedenta usługę. Plastyczniej rzecz ujmując poszukiwać należy strumienia pieniędzy płynącego od zbywcy-cedenta do nabywcy cesjonariusza za wykonaną usługę, czyli odwrotnie płynącego, niż w przypadku umowy kupna sprzedaży, kiedy zapłatę za wierzytelność otrzymuje zbywca od nabywcy. Podkreślenia wymaga bowiem, że dla rozstrzygnięcia, czy mamy do czynienia z odpłatną usługą, konieczne jest ustalenie, czy - obok transakcji kupna-sprzedaży wierzytelności - wystąpiło świadczenie usługi przez nabywcę wierzytelności na rzecz jej zbywcy za bezpośrednim wynagrodzeniem otrzymanym, co ważne, przez nabywcę. W omawianej sytuacji, kiedy występuje tylko zapłata ceny za wierzytelność, trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Wobec tego należy dojść do wniosku, że żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.".

Jak wskazano w stanie faktycznym, Umowa nie zawiera postanowień dotyczących jakiegokolwiek wynagrodzenia za usługę świadczoną przez Spółkę na rzecz zbywcy wierzytelności Cedenta; zbywca (Cedent) nie płaci jakichkolwiek środków nabywcy (Cesjonariuszowi), które mogłyby być uznane za wynagrodzenie za jakąkolwiek wykonaną usługę. W szczególności Umowa nie zawiera postanowień dotyczących prowizji od odzyskanego długu płatnych Cesjonariuszowi, płatnej mu przez Zbywcę premii czy dodatkowych opłat. Jedynym przepływem środków związanych z Umową pomiędzy Cedentem i Cesjonariuszem jest zapłata przez Cesjonariusza (Spółkę) Cedentowi wynagrodzenia za cesję wierzytelności.

Następnie Cesjonariusz egzekwuje wierzytelność wraz ze scedowanymi na niego wszelkimi związanymi z nią prawami (roszczenie o zaległe odsetki, koszty upomnień) we własnym imieniu i na własny rachunek.

Biorąc pod uwagę opisany stan faktyczny oraz uwarunkowania prawne uznać należy, iż zakup wierzytelności na podstawie omówionej w stanie faktycznym Umowy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako usługa, ani na moment nabycia wierzytelności, ani na moment jej późniejszej egzekucji dokonanej we własnym imieniu i na własny rachunek przez Spółkę.

Stanowisko powyższe potwierdza powołane powyżej aktualne orzecznictwo TSUE, NSA a także aktualna linia interpretacyjna organów podatkowych (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23 maja 2012 r. ITPP2/443-241/12/AK, interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 11 maja 2012 r. IPPP2/443-168/12-6/KOM i in.).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej "podatkiem", podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie obrotu wierzytelnościami, windykacji, rozwiązywania problemów z wierzytelnościami. Spółka jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. W ramach prowadzonej działalności, Spółka zawarła umowę przelewu wierzytelności. Przedmiotem Umowy jest definitywna sprzedaż wierzytelności w ilości 9654 sztuk, należnych Cedentowi od osób fizycznych z tytułu nałożenia opłat dodatkowych za przejazd środkami transportu publicznego bez ważnego biletu. Wierzytelności powstały (opłaty dodatkowe nałożono) w okresie grudzień 2003 r. - maj 2004 r.

Wynagrodzenie umowne przysługujące Cedentowi za cesję (przelew) wierzytelności strony określiły w wysokości 2% wartości kwoty stanowiącej należność główną. To wynagrodzenie odpowiada aktualnej wartości rynkowej tych trudnych do egzekucji, wieloletnich wierzytelności (rzeczywistej ekonomicznej wartości wierzytelności w chwili sprzedaży, uzależnionej od wątpliwych w dużej mierze perspektyw na ich całkowitą spłatę). W przypadku omawianych wierzytelności upłynął bowiem termin przedawnienia, stąd mogą być wyegzekwowane tylko w przypadku braku podniesienia przez dłużnika zarzutu przedawnienia. W przypadku podniesienia zarzutu przedawnienia przez dłużnika Cesjonariusz przegrywa sprawę sądową oraz ponosi ryzyko poniesienia kosztów zastępstwa procesowego. Z powyższego wynika zatem, że cena wierzytelności nie odwołuje się do wyników ich późniejszej ściągalności.

W ramach Umowy Cedent zobowiązał się do protokolarnego przekazania dokumentów druków opłaty dodatkowej za przejazd w oryginale a także do podpisania zawiadomienia o dokonaniu przelewu (cesji) na Cesjonariusza podając informację, iż zapłata wierzytelności ma być przekazywana przez dłużnika na konto, które Cesjonariusz (Spółka) wskaże dłużnikowi w stosownym piśmie. W przypadku zapłaty wierzytelności przez dłużnika, po dniu zwarcia Umowy na rachunek Cedenta, ten zobowiązany jest do poinformowania o tym Cesjonariusza oraz do przelania na rachunek bankowy Cesjonariusza otrzymanej kwoty.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Umowa ma przy tym charakter umowy cesji definitywnej - przelewu wierzytelności bez regresu, tj. bez możliwości zwrotu wierzytelności jednostronnym oświadczeniem nabywcy - Cesjonariusza, w przypadku braku możliwości ich wyegzekwowania. Umowa skutkuje definitywnym przejęciem ryzyka braku ich spłaty. Umowa zawierana jest bowiem bez prawa do cesji zwrotnej w przypadku nieskuteczności egzekucji nabytych wierzytelności dokonywanej przez Spółkę w swoim imieniu i na swoją rzecz.

Przedmiotowa Umowa nie zawiera postanowień dotyczących jakiegokolwiek wynagrodzenia za usługę świadczoną przez Spółkę na rzecz zbywcy wierzytelności Cedenta; zbywca (Cedent) nie płaci jakichkolwiek środków nabywcy (Cesjonariuszowi), które mogłyby być uznane za wynagrodzenie za jakąkolwiek wykonaną usługę. W szczególności Umowa nie zawiera postanowień dotyczących prowizji od odzyskanego długu płatnych Cesjonariuszowi, płatnej mu przez Zbywcę premii czy dodatkowych opłat. Jedynym przepływem środków związanych z Umową pomiędzy Cedentem i Cesjonariuszem jest zapłata przez Cesjonariusza (Spółkę) Cedentowi wynagrodzenia za definitywną cesję wierzytelności. Następnie Cesjonariusz egzekwuje wierzytelność wraz z wszelkimi związanymi z nią prawami (roszczenie o zaległe odsetki, koszty upomnień) we własnym imieniu i na własny rachunek.

W tym miejscu wskazać należy, iż odnośnie wierzytelności wymagalnych, które są przedmiotem sprawy, minął termin na ich spłatę, a dłużnik nie wywiązuje się z zobowiązania wobec wierzyciela. Ponadto w przypadku omawianych wierzytelności upłynął termin przedawnienia, stąd mogą być wyegzekwowane tylko w przypadku braku podniesienia przez dłużnika zarzutu przedawnienia. Zatem możliwym jest powzięcie w wątpliwość spłatę takowych wierzytelności, gdyż istnieje zwiększone ryzyko braku ich zapłaty przez dłużnika. W analizowanej sytuacji, z uwagi na charakter nabywanych wierzytelności, można uznać, że różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży faktycznie odzwierciedla rzeczywistą wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży. Wnioskodawcy nie będzie przysługiwać premia, prowizja ani żadne inne wynagrodzenie, ponadto z wniosku wynika również nie są zawierane żadne dodatkowe umowy mające wpływ na cenę poprzez odwołanie się do wyników ściągalności wierzytelności. Zatem charakter nabywanych wierzytelności jest tożsamy do wierzytelności będących przedmiotem rozważań TSUE w przywołanym powyżej orzeczeniu z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołanego wyżej wyroku TSUE należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. W związku z powyższym, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy, zakup wierzytelności przez Spółkę nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ani na moment nabycia wierzytelności, ani na moment jej późniejszej egzekucji dokonanej we własnym imieniu i na własny rachunek.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. t.j. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.